Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банк жүйесін дамыту мәселелері
Біріншісі банк жүйесін сапалық жақсарту, бұл капиталдың бастапқы жинақталу сатысынан өтіп, қомақты жарғылық қор жинақталған ірі тұрақты банктер, олардың өздеріне елеулі меншікті қор қалыптастырды.
Сонымен қатар көптеген банктер мүмкіндіктерге толық талдау жасамай құрылғандықтың нәтижесінде, қазір олардың жеткілікті сенімді клиентурасы жоқ. Ең басынан бастап өзінің қоғамдық қызыметін атқарған банктер қазір табысты дамуда, ал тиісті клиентурасы жоқ банктердің жағдайы күрделі болып отыр. Банктің орны бұхара халық, кәсіпорындар, кәсіпкерлер, саудагерлер, арасында.
ҚҰБ өзі жүргізетін операциялар бойынша ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін, сол сияқты басқа да мүдделендіру мөлшерін белгілейді. Ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін ақша нарығының жалпы жағдайына несие бойынша сұраныс пен ұсынысқа, инфляция деңгейіне байланысты белгілейді. ҚҰБ мүдделендіру мөлшерлемесі саясатын мемлекеттік ақша-несие саясаты жүзеге асырылатын аумақтағы нарықтың мүдделендіру мөлшерлемесіне әрекет ету үшін пайдаланады.
ҚҰБ пайыз саясатының басты мақсаты — айналыстағы теңге деңгейін көтере отырып, несиеге деген сұранысты азайту, соның нәтижесінде ақша жиыны және инфляцияның өсуін төмендетуді қамтамасыз ету болып табылады. Жоғары пайыз мөлшерлемесі, шын мәнісінде пайыз үшін төлемдер өз кезегінде шығынның көлемін құрайды. Демек, жаңа пайыз саясаты алдағы уақытта немесе белгілі бір уақыт аралығында өзінің нәтижелеріне қол жеткізуге тиіс.
Қазақстан Республикасындағы инфлияция процестерін ақша-кредит әдістермен реттеу арқылы тоқтау мүмкін болмаған жағдайда, Қазақстан Ұлттық Банкіне кредит қаржыларын шектеу мен банктердің операциялары проценттік ставкаларды өзгерту жөніндегі құқық беріледі банктерге, ал сонымен бірге Қазақстан Ұлттық Банкі Басқармасы шешімімен Қазақстан Ұлттық Банкіне банк шот есептерін ашатын заңды тұлғаларға кредиттер береді. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне банктер үшін соңғы инстанция болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкі жарлыққа сәйкес, клиенттердің шотынан және банктерден, олардың келісімсіз, егер төлем құжаттары жалғандығын дәлелдейтін құжат болған жағдайда және оларды есептеуде қателік жіберілсе ақшаларды алып тастауға, сондай-ақ қарыз алушының банк шотынан оның келісімсіз кредит шарты бұзылған кезде берілген кридит соммасын алып тастауға құқылы.
Қазақстан Ұлттық Банкі ресми курсын белгілеу жолымен бухалтерлік есеп, кеден және салық төлемдері мақсатында, ал сондай-ақ тангенің шетел валютасымен және асыл металдармен операциялары бойынша нарықтық котировка белгілеу.
— алтын – валюта активтері қалыптастырады және операциялар жүргізеді.
— Қазақстан Республикасы Қаржы Министірлігі және өкілеті статистика мемлекеттік органдарының келісімімен Қазақстан Республикасында барлық заңды және жеке тұлғаларының орындалу міндетті валюталық операциялар есебі және есептемелерінің тәртібі және нысандары белгіленеді .
— банктердің және өзге тұлғалардың Қазақстан Республикасының банк және валюталық заңдарын бұзу фактілері анықталған жағдайда, банк және валюта заңдылығымен қарастырылған санкциялар салуға құқылы.
— жасасқан мемлекеттік шарттарға сәйкес шетел валютасын шетелдік және халықаралық ұйымдарды таратады.
Асыл металдарды өзге, валюталық құндылықтарды жетуге рұхстат береді, сондай-ақ Қазақстан Республикасы резидент емес тұлғалардан алынған банк кредитінің есебін жүргізеді.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі банк қызыметін реттеу мақсатында өзінің құзыретіне жататын нормотивті актілері ережелер, нұсқалар болып табылады.
