TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

КІРІСПЕ 7

1 ЖАЛ ТҮСІНІГІ 8

1.1 ЖАЛҒА АЛУ НЕМЕСЕ БЕРУ ТҮСІНІГІ 8

1.2 ЖАЛ ТҮРЛЕРІ 18

2 ЖАЛҒА АЛЫНҒАН НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАР ҚОЗҒАЛЫСЫ ЖӘНЕ ЕСЕПКЕ АЛУ ЕСЕБІ 32

2.1 Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдардың есебі 32

2.2 ЖАЛҒА АЛЫНҒАН МҮЛІКТЕРДІҢ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ТОЗУЫН (АМОРТИЗАЦИЯСЫН) ЕСЕПТЕУ 44

2.3 ЖЕРДІ ЖАЛҒА АЛУ ЕСЕБІ 51

3 ҚАРЖЫЛАНДЫРЫЛАТЫН ЖАЛГЕРЛІК ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ТҮРІ. 57

ҚОРЫТЫНДЫ 65

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 67

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Бухгалтерлік іс

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 7

1 ЖАЛ ТҮСІНІГІ 8

1.1 ЖАЛҒА АЛУ НЕМЕСЕ БЕРУ ТҮСІНІГІ 8

1.2 ЖАЛ ТҮРЛЕРІ 18

2 ЖАЛҒА АЛЫНҒАН НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАР ҚОЗҒАЛЫСЫ ЖӘНЕ ЕСЕПКЕ АЛУ
2.1 Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдардың есебі
2.2 ЖАЛҒА АЛЫНҒАН МҮЛІКТЕРДІҢ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ТОЗУЫН (АМОРТИЗАЦИЯСЫН)
2.3 ЖЕРДІ ЖАЛҒА АЛУ ЕСЕБІ 51

3 ҚАРЖЫЛАНДЫРЫЛАТЫН ЖАЛГЕРЛІК ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ТҮРІ. 57

ҚОРЫТЫНДЫ 65

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 67

КІРІСПЕ

Бүгінде бухгалтерлік есебін басқару жүйесінде ең басты орындардың бірін
Менің, жазып отырған дипломдық жұмысымның мақсаты - мүлікті жалға
1 ЖАЛ ТҮСІНІГІ

1.1 ЖАЛҒА АЛУ НЕМЕСЕ БЕРУ ТҮСІНІГІ

Жалгерлік келісім шарт жасауда арқау ететін басты заң актісі
Әрекет етуші жалгерлік келісім-шартын қарастырмас бұрын, сол сияқты жаңа
лизинг (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 29-шы тараудың 2-ші тармағының
- кәсіпорынды жалға алу (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 29-шы
- ғимараттарды жалға алу (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 29-шы
- прокат (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 29-шы тарау
- 540-564 баптардағы жалпы негіздерді және жалгерліктің жеке түрлері
Жазбаша түрде жалгерлік келесі түрде жасалады.

- тараптардың бірі болып заңды тұлға табылатын келісім –
-көлік құралдары, ғимараттар, кәсіпорындарды жалға берумен прокат келісім–шарты (мерзімі
- лизинг шарты. Сонымен барлық заңды тұлғалар, жалгерлік келісім
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодекісінің 394 бабына назар аударыңыз, келісім-шарттың
Азаматтық заң нормаларына сәйкес оферта деп бір немесе бірнеше
Егер келісім-шарттың маңызды талаптары көрсетілген немесе оны анықтау тәртібі
Қандай келісім-шарт болсын мәміленің заңды сипатын көрсететін келісім-шарт
Мазмұны бойынша орналасу реті әртүрлі болуы мүмкін. Шарт баптары
Ғимараттарды жалға беру шартында келесі бөлімдер болуы мүмкін:

келісім-шарт заты;

тараптардың құқықтары мен міндеттері;

төлем ставкалары және есептесу тәртіптері;

келісім-шарттың әрекеттік мерзімі ;

келісім-шартты бұзу және өзгерту тәртібі ;

жалға алған мүлікті қайтару тәртібі;

тараптардың жауапкершілігі (айыптық және басқа санкциялар );

даулардың шешілу тәртібі ;

белгісіз күштердің әсері (форс-мажор);

қосымша талаптар.

Келісім- шарттың қорытынды бөліміндегі шарттың неше данада жасалғаны және
Жалгер және жалға беруші заңды тұлғалар мен қатар жеке
Әрекет қабілеттілік – бұл азаматтың өз әрікетімен азаматтық құқықтарын
Құқық қабілеттілік – бұл азаматтың құқықтарға ие болу және
Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі оны құрғанда пайда болады ,
Егер жалгерлік келісім-шартты құқық қабіліетілігі жоқ занды тұлғамен (мысалы,
Мүлікті жалға беру құқығы оның меншік иесінен сонымен бірге,
Сондықтан жалгерлік келісім-шарттын жасасқанда серіктесіңіздің құқық немесе әрекет қабілеттілігіне
Әрине, шарттың жарамды немесе жарамсыз деп тануы үшін біреудің
Соңдықтан жалгерлік шартын жасасқанда жалға берушінің аталған мәмілені жасауға
мемлекеттік тіркеу туралы куәлік көшірмесі;

салық төлеуші ретінде есепте тұрғаны туралы куалік көшірмесі;

ҚҚС төлеуші ретінде есепте тұрғаны тұралы куәлік көшірмесі;

Меншік иесі екенін растайтын құжаттар (билік ету құқығы).

Сонымен бірге , тараптарда мүлікті жалға берушінің жалгерге бергендігін
Жалгерлік объектісі болып уақыт өткен сайын өзінің табиғи қасиеттерін
Бұл талап жалға беру мерзімі аяқталғанда мүліктің жалға берушіге
Жалгерлік объектілері болып: жер участкілері, кәсіпорындар және басқада мүліктік
Жалпы талаптарға сәйкес жалгерлік келісім-шартта жалға беру тиесті мүліктік
Ғимараттар мен құрылғылар үшін келісім шартта олардың тұрған жері
Мұндағы негізгі элемент болып техникалық төлқұжат және құқықтық кодекстерді
Көлік құралдарына қатысты келісім шартта: көлік құралының атауы, маркасы,
Жалгерлік обьектісі туралы барлық мәліметтер келісім шартта, сонымен қатар
Мүліктің алыс–беріс актісіне тараптар қол қояды және де мөрмен
Жалға беруші үшін алыс–беріс актісі мүлікті толығымен сипаттау үшін
Келісім шарт бұзылғанда жал обьектісі жалға берушіге қайтарылады, мұны
Жалгер және жалға берушінің құқықтары мен міндеттері үлкенді–кішілі бөлшектенуіне
Жеке мүлікке қатысты жөндеу жүргізу түрлерінің бухгалтерлік есепте
Ағымдағы жөндеу шығындары толық көлемде өнімнің өзіндік құнына
Жалдау шартында жөндеу жұмыстарының қандай түрі ағымдағы қандай түрі
-агрегатты толық талқылау;

-базалық және корпустық тетіктерді жөндеу;

- барлық ескірген тетіктер мен жабдықтарды жаңа және қазіргі
заманға сай жабдықтарға ауыстыру немесе қалпына келтіру;

-жөнделген агрегатты жинау, қалпына келтіру және зерттеу;

Күрделі жөндеу жұмыстарын пайдалану жағдайын жақсарту және жұмыс жасаудың
«Негізі қаражаттар есебінің» әдістемелік ұсыныстарына сәйкес капитал жұмсау үлгілерін
Негізгі қаражаттарды жөндеу және пайдалану шығыны бастапқы құнды
Егер жөндеу жұмыстарын тараптар жүргізс азаматтың зандылық ережелері және
біріншіден, активтердің жұмыс жағдайын көтермелеу үшін қажет. Олар табыс
екіншіден, жалдау процесінің ажырамас талабы тәуелді жағдайда жөндеу шығындары
Бұл құжаттар, қоса жөндеуге материалдарын босату құжаттары, жөндеу жұмысының
Жалға беруші жөндеу жұмыстарын жүргізсе, оларды жүргізу шартқа сәйкес
Бұл жағдайда жөндеу жұмыстары құтылмастай талабы болып табылады, оның
Көріп отырғанымыздай, шартта жалдау объектісін жөндеу шығындарын қай тарап
Егер жеке меншіктегі негізгі қаражаттарды жөндеу шығыны (975 000
Егер жеке меншіктегі негізгі қаражаттарды 6 топтағы жөндеу шығындары
Жалға берушіге келсек, оларға ағымдағы жалға берілген жалдау объектілері
Сондықтан оларды жөндеу шығындары ешқандай шектеусіз жалпы негізде ұстап
Жалға беруші жалдаушыға немесе жалдаушы жалға берушіге, жалға алу
1.2 ЖАЛ ТҮРЛЕРІ

Кәсіпорындар өздеріне керекті, яғни уақытша қажет болған негізгі ұралдарды
-қысқа мерзімді жалдағы негізгі құралдар;

-орта мерзімді жалдағы негізгі құралдар;

-ұзақ мерзімді жалдағы негізгі құралдар;

Кәсіпорындарда негізгі құралдарды
Кәсіпорындарда негізгі құралдарды үш жылдан артық уақытқа жалға алу
- мүлікті жалдау;

-кәсіпорынды жалдау;

-үйлер мен ғимараттарды жалдау;

-көлік құралдарын жалдау;

-прокат;

-тұрғын үйді жалдау.

Мүлік жалдау (аренда) шарты бойынша жалға беруші жалға алушыға
Лизинг, прокат шарттары да, сондай-ақ мүлікті ақы төлеп уақытша
Мүлік жалдауға кәсіпорындар мен басқа да мүліктік кешендер, жер
Заң актілерінде уәкілдік берілген немесе меншік иесі мүлкін жалға
Жалға беруші жалға берілген мүлікке тараптармен келісілген мерзімдерде егер
Жалға алушы жауап бермейтін мән-жайларға байланысты пайда болып, шұғыл
Жалға берушінің күрделі жөндеу жөніндегі міндеттерін атқармауы жалға алушыға
- жөндеуді өз бетінше жүргізуіне және жөндеу құнын
- жөндеу құнын шарт бойынша төлемнің есебіне есептеуіне;

-шарт бойынша төлемді тиісінше азайтуды талап етуіне;

- шарттан бастартуына құқық береді.

Жалға беруші мүлікті жалға алушыға шарт талаптары мен мүліктің
Егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлік жалға оның барлық керек-жарақтарымен
Жалға беруші жалға берілген мүлікті жалға алушыға шартта керсетілген
Егер заң актілерінде өзгеше белгіленбесе, жалға алушы жалға берушінің
Мүлікті басқа тұлғаларға беру туралы шартты жалдау шартының мерзімінен
Қайта жалға беру шартына, егер заң актілерінде өзгеше көзделмесе,
Жалға алушы, егер заңдарда немесе шартта өзгеше көзделмесе, мүлікті
Тараптардың біреуінің талап етуі бойынша мүлікті жалға алу шарты
Жалға берушінің талабы бойынша мынадай жағдайларда:егер жалға алушы мүлікті
- егер жалға алушы қасақана немесе абайсызда мүлікті елеулі
-егер жалға алушы мүлікті пайдаланғаны үшін шартта белгіленген төлем
- егер жалға алушы жалға алу шартында белгіленген мерзімде
Жалға беруші жалға алушыға өз міндетін қисынды мерзімде орындауға
Жалға алушының талап етуімен шарт мынадай жағдайларда:

- жалға беруші мүлікті жалға алушыға пайдалануға бермеген не
- жалға беруші өзіне жүктелген мүлікті күрделі жөндеу
- жалға алушыға берілген мүлікте оны пайдалануға кедергі
- егер мүлік жалға алушы жауап бермейтін мән-жайларға байланысты
Өз міндетіне лайықты түрде атқарған жалға алушының, егер заң
Мүлікті жалға алу шарты жаңа мерзімге жасалған кезде шарт
Егер жалға беруші шартты жаңа мерзімге жасасу жөнінде жалға
Егер жалға беруші тарапынан қарсылық болмаған жағдайда жалға алушы
Егер жалға, алушы жалға алған мүлікті қайтармаса немесе оны
Жалға алынған мүлікті сатып алуға тыйым салу жағдайлары заң
Жалға алушыға оның жалға алған мүлікке құқықтары меншік құқығын
Жалға беруші жалға алынған мүлікті пайдалану қандай да болсын
Жалға алушының талап қоюға және өзге де түрде өз
Мүлік жалдау шартының жекелеген түрлеріне және жекелеген мүлік түрлерін
Кәсіпорынды жалдау; кәсіпорынды жалдау шарты бойынша жалға беруші жалға
Жалға берушінің тиісті қызметпен айналысуға берілген лицензия негізінде алған
Кәсіпорынның қызметкерлеріне қатысты құқықтар мен міндеттер жалға берушіден жалға
Жалға алушыға борыштарын аударғаны туралы жалға беруші өз кредит
Кәсіпорын жалға алушыға жалға берушіден міндеттемелерді тоқтатуды немесе мерзімінен
Кәсіпорынды жалдау шартының нысанын сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп соғады.

Кәсіпорынды жалдау шарты мемлекеттік тіркелуге тиіс және ол осындай
Кәсіпорынды жалға алушыға беру өткізу актісі бойынша жүзеге асырылады.
Кәсіпорынды жалға алушы шарттың бүкіл қолданылу мерзімі ішінде, егер
Егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға алынған кәсіпорынды пайдалануға байланысты
Жалға алушы жалға берілген кәсіпорын мүлкінің құрамына кіретін материалдық
Егер кәсіпорынды жалдау шартында өзгеше көзделмесе, кәсіпорынды жалдаушы жалға
Жалдау шарты тоқтатылған жағдайда кәсіпорын тұтастай мүлік кешені ретінде
Үйлер мен ғимараттарды жалдау; үйді немесе ғимаратты жалдау шарты
Азаматтық Кодекстің кәсіпорынды жалдау туралы ережелерінде өзгеше көзделмесе, кәсіпорындарды
Үйді немесе ғимаратты жалдау шартының нысанын сақтамау оның жарамсыздығына
Үйді немесе ғимаратты жалдау шартында жалдау ақысының мөлшері көзделуге
Үйді немесе ғимаратты жалдау ақысы шартта үй (ғимарат) алаңының
Жалға берушінің үйді немесе ғимаратты беруі және оны жалға
Үйді немесе ғимаратты беру туралы құжатқа тараптардың бірінің шартта
Жалданған үйді немесе ғимаратты жалдау шарты тоқтатылған жағдайда жалға
Көлік құралдарын жалдау; көлік құралын (уақытша кеме жалдау) басқару
Осы тараудың жалға алушының жалдау шартын жаңарту бойынша және
Көлік құралын экипажымен жалдау шарты оның мерзіміне қарамастан жазбаша
Жалға беруші шарт қолданылатын бүкіл мерзім ішінде жалға берілген
Жалға алушыға жалға беруші берген көлік құралын басқару мен
Көлік құралы экипажының құрамы және оның біліктілігі тараптар үшін
Экипаж мүшелері жалға берушімен еңбек қатынастарын сақтап қалады. Оларға
Егер жалдау шартында өзгеше көзделмесе, экипаж мүшелерінің керсеткен қызметіне
Көлік кұралын экипажымен жалға беру шартында өзгеше көзделмесе, жалға
Көлік құралдарының жекелеген түрлерін оны басқару және техникалық пайдалану
Прокат; прокат шарты бойынша тұрақты кәсіпкерлік қызмет ретінде қозғалатын
Прокат шарты бойынша берілген мүлік, шартта өзгеше көзделмесе
Прокат шарты жазбаша түрде, бұл шарт бір жылға дейінгі
Жалға алушының мүлікті жалға алу шартын жаңартуға басым құкығы
Жалға алушы прокат шартынан кез келген уақытта бас тартуға
Прокат шартын жасасқан жалға беруші жалға алушының қатысуымен жалға
Жалға алушы жалға берілген мүліктің оны пайдалануға толық немесе
Егер жалға берілген мүліктің кемшіліктері жалға алушының мүлікті пайдалану
Прокат шарты бойынша жалға берілген мүлікті күрделі және ағымдағы
Тұрғын үйді жалдау; тұрғын үйді жалдау шарты бойынша тұрғын
Мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйлерді жалдау шарты жергілікті
Тұрғын үйді беру талаптары, тараптардың құқықтары мен міндеттері, мемлекеттік
Жекеше тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау талаптары, егер
2 ЖАЛҒА АЛЫНҒАН НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАР ҚОЗҒАЛЫСЫ ЖӘНЕ ЕСЕПКЕ АЛУ
2.1 Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдардың есебі

.

Жалгерліктің нәтижесінде жалға беруші және жалға алушы (жалдаушы) арасында
Ағымдағы жалға өндірістік және өндірістік емес негізгі құралдардың жеке
Аналитикалық есепте жалға берілген объектілер негізгі кұралдардың жеке топтарына
Жалға беру келісімі бойынша есеп беру мерзімі үшін есептелінген
Дебет 334 шот "Басқалары"; аралық шот "Жалдық міндеттемелер түсіп
Кредит 705 шот - "Жалға беруден алынатын кіріс".

Негізгі құралдардың жалға алынған объектілері үшін төлемдердің түсіп келуіне
Дебет 431 "Ел ішіндегі валюталық шоттағы ақшалар", 441 "Есеп
Кредит 334 шот "Басқалары"; аралық шот "Жалдық міндеттемелер түсіп
Егер жалға беру келісімінде жалдық ақшаның бірнеше есеп беру
Дебет 334 шот "Басқалары"; аралық шот "Жалдық міндеттемелер түсіп
Кредит 611 шот "Алдағы кезеңдердің кірістері".

Жалдық ақының қосылған құн салығының сомасы бухгалтерлік есеп шоттарында
Дебет 334 шот "Басқалары"; аралық шот "Жалдық міндеттемелер түсіп
Кредит 633 шот - "Қосылған құн салығы".

Жалға алушыдан жалдық төлемнің түсіп келуіне байланысты банк көшірмесінің
Дт 431, 441, 451 шоттар

Кт 334 шот "Басқалары"; аралық шот "Жалдық міндеттемелер түсіп
Жалға алынған негізгі құралдардың тозулық (амортизациялық) аударымдар сомасына бухгалтерлік
Дт 805 шот "Жалға байланысты қызметтің өзіндік құны"; Кт
Негізгі құралдардың жалға алынған объектілеріне қаражат жұмсау шығындары жалға
Ағымдағы жалға берілген негізгі құралдардың объектілері бойынша шаруашылық операциялар
Жалға алушыда негізгі құралдардың жалға алынған объектілерінің есебі баланстан
Жалға беру келісімі негізінде есептелінген жалдық ақының сомасына (қосымша
Дебет 811 шот "Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сату" бойынша шығындар
Дебет 821 шот "Жалпы және әкімшілік шығындар" - өндіріс
Дебет шот 937 шот "Жалдық ақы" - 93 "Үстеме
Дебет 947 шот "Жалдық ақы" - 94 "Әлеуметтік сала"
Кредит 687 шот - "Басқалары".

- аванспен алдағы уақыттағы есеп беру мерзімдері үшін: Дебет
Кредит 687 шот - "Басқалары"

Қосылған құн салығы сомасына келесі жазу жазылады: Дебет 331
Өндіріс және әлеуметтік салаларындағы қолданылатын негізгі қүралдардын жалға алынған
- өндіріс саласында:

Дт 930 шот "Үстеме шығындары" Кт
- әлеуметгік саласында:

Дт 940 шот "Әлеуметтік сала"

Кт 947 шот "Жалдық ақы"

Жалдық ақының есептелінген сомасына, соның ішінде амортизация нормаларынан жоғары
Дт 561 шот "Есепті жылдың бөлінбеген кірісі (жабылмаған зиян)";
Жалға берушіге жалдық ақы бойынша қарыздар өтелген кезде банктің
Дт 687 шот - "Басқалары"

Сәйкес шоттардың кредиті: 431,441,51

Негізгі құралдардың жалға алынған объектілері бойынша жалдық төлемді өтеу
Дт 811 шот "Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді сату бойынша шығындар"
- тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сату процесінде қолданылған негізгі құралдардың
Дт 821 шот "Жалпы және әкімшілік шығындар" - өндіріс
Дт 937 шот "Жалдық ақы" - өндіріс процесінде пайдаланылатын
Дт 947 шот "Жалдық ақы" - әлеуметтік сападағы негізгі
Кт 342 шот "Жалдык ақы"

Амортизациялық аударымдардың есептелінген қосымша құн салығынын сомасы бухгалтерлік есеп
Дт 331 шот "Қосымша құн салығы"

Кт 687 шот "Басқалары"

Егер жалға беру келісімі негізінде құралдардың жалға алынған объектілеріне
Дт 126 шот "Аяқталмаған құрылыс"

Кт - 201 "Шикізат пен материалдар", 202 "Сатып алынған
Кт - 681 шот "Еңбек ақы бойынша қызметкерлермен есеп
Кт - 652 шот "Еңбек пен қамту қоры бойынша
653 шот "Әлеуметтік сақтандыру және зейнет ақымен қамтамасыз ету
Жалға беру мерзімі аяқталғаннан соң, негізгі құралдардың жалға алынған
Дт - 131-134 шоттар

Кт - 122-125 шоттар және сонымен бірге:

Дт - 561 шот "Есепті жылдың бөлінбеген кірісі (жабылмаған
Кредитіне сәйкес шоттар - 122 "Ғимараттар мен құрылыс жайлар",
Егер жалға беру келісімі бойынша негізгі құралдардың жалға алынған
811 "Тауарларды (қызметтерді, жұмыстарды) сату бойынша шығындар", 930 "Үстеме
Егер жалға беру келісімі негізінде жалға алынған негізгі құралдардың
Дт 687 шот
Кт 920 шот "Көмекші өндіріс"; 343 шот "Басқалары".

Негізгі құралдардың жалға алынған объектілерінің жалға берушіге қайтарылуы баланстан
Жалға алушының қарыз капиталына өсім проценттік (пайыздық) мөлшерлемесі:

-осындай жалға алу үшін жалға алушының төлейтін проценттік
-немесе жалға алушының жалға алу басында активті сатып алу
Минималды жалдық ақы - бұл жалға алудың мерзімінде міндетті
-жалға алушы жағынан - жалға алушымен немесе онымен байланысты
жалға беруші жағынан - жалға берушіге жалға алушымен

немесе онымен байланысты жақпен немесе үшінші бір тәуелсіз, кепілдігі
Жалға алушымен амортизациялық аударымдардың негізгі құралдарды жалға алынған объектілерінің
Қаржыландыратын жалға беру бойынша операциялардың есебін жүргізу үшін жалға
Қаржыландырылатын жалға беру бойынша операциялар шын мәнінде жалға берушімен
Жалға берудің осы формасы бойынша бухгалтерлік есептің 017 "Жалға
Өткізу құны - бұл хабары бар, келісім жасауға дайын
Жалдық төлемнің дисконттық құнын есептегенде дисконттау коэффициенті болып жалға
Жалға беру уақытында қарастырылған процент мөлшері - бұл жалға
Егер дисконттық құнды белгілеу мүмкін болмаса, онда жалға алушының
- негізгі құралдарды ұзақ мерзімді жалға, беру кезеңінде -
- жалдық ақы түсіп келген - 08 журнал -
Егер жалға негізгі құралдардың жаңа, алдын ала сатып алынған
Дт 334 шот "Басқалары"

Сәйкес шоттардың Кт-і 121-125

Жалдық төлемдерден қосымша құн салығының сомасы бухгалтерлік есеп шотында
Дт 334 шот "Басқалары" - аралық шот "Жалдық міндеттемелер
Кт 633 шот "Қосымша құн салығы"

Егер ұзақ мерзімді жалға негізгі құралдардың жүмыс істеп келе
Дт 842 шот "Негізгі қорларды сату
Сонымен бірге, осы объектілер бойынша жинақталған тозу шамалары бухгалтерлік
Сәйкес шоттардың дебеті: 131-134

Сәйкес шоттардың кредиті: 122-125.

Негізгі құралдардың жалға берілген объектілерінің құны (келісім құны) қосымша
Дт 334 шот "Басқалары" аралық шот "Жалдық міндеттемелер түсуге
Кт 722 шот "Негізгі қорларды сатудан алынатын кіріс".

Негізгі құралдардың ұзақ мерзімді жалға алынған объектілерінің келісім және
Жалға берудің бірінші жылының соңында жалға алушыдан жалдық ақының
Сәйкес шоттардың дебеті: 431 "Ел ішіндегі валюталық шоттағы ақша",
Кт 334 шот "Басқалары" аралық шот "Жалдық міндеттемелер түсуге
Ұзақ мөрзімді жалға берілген негізгі құралдардың объектілері үшін төлем
Дт 334 шот "Басқалары" аралық шот "Жапдық міндеттемелері түсуге
Кт 705 шот "Жалға беруден
Негізгі құралдардың жалға алынған объектілері үшін есептелінген жалдық ақының
Дт 334 шот "Басқалары";

Кт 633 шот "Қосымша құн салығы".

Жалға алушыдан жалдық ақының түсіп келуіне байланысты бухгалтерлік есеп
Дт 431, 441, 451 шоттары;

Кт 334 шот "Басқалары".

Егер жалға беру келісіміне сай жалға алушы жалға алынған
Сәйкес шоттардың Дт-і 431, 451;

Кт 334 шот "Басқалары".

Есепті жылдың соңында қаржыландырылатын жалға беру бойынша шығындар мен
- қаржыландырылатын жалға беру бойынша шығындар жиынтық кірістің азайуына
Дт 571 шот "Жиынтық кіріс (зиян)";

Кт 842 шот "Негізгі құралдарды сату бойынша шығындар".

- қаржыландырылатын жалға беру бойынша кірістер жиынтық кірістің көбейуіне
Дт 705 шот "Жалға беруден алынатын кіріс", 722 шот
Кт 571 шот "Жиынтық кіріс (зиян)".

Негізгі құралдардың ұзақ мерзімді, қаржыландырылатын жалға беру бойынша операциялардың
683 "Жалдық міндеттемелер" шотында жалға берушіге төленуге тиісті жалдық
Негізгі құралдардың жалға алынған объектілерін пайдалану процесінде жалға алушы
Жалға беру мерзімінде негізгі құралдардың ұзақ мерзімді жалға берілген
Дт 811 шот Тауарды, қызметтерді, жұмыстарды сату жөніндегі шығындар";

Дт 821 шот "Жалпы және әкімшілік шығындар"; Дт
Дт 946 шот "Негізгі құралдардың тозуы және материалдық емес
Амортизациялық аударымдар және жалдық процент бөлігіндегі есептелінген жалдық ақының
Дт 561 "Есепті жылдың бөлінбеген кірісі (жабылмаған зиян)", 562
Дт 683 шот "Жалдық міндеттемелер"; Сәйкес шоттардың кредиті:
Егер жалға беру келісімі негізінде жалға алушы ұзақ мерзімді
Дт 683 шот "Жалдық міндеттемелер"; Сәйкес шоттардың кредиті:
561 "Есепті жылдың бөлінбеген кірісі (жабылмаған зияны)", 562 "Алдағы
Сәйкес шоттардың дебеті: 121-126; Сәйкес шоттардың кредиті:
Сәйкес шоттардың дебеті: 121-126 "Меншіктік негізгі құралдар" аралық шоты.

Сәйкес шоттардың кредиті: 121-126 "Жалға алынған негізгі құралдар" аралық
Негізгі құралдардың ұзақ мерзімді жалға алынған объектілері бойынша есептелінген
Сәйкес шоттардың дебеті: 131-134 "Меншіктік негізгі құралдардың тозуы" аралық
Сәйкес шоттардың кредиті: 131-134 "Өзіндік негізгі құралдардың тозуы" аралық
Негізгі құралдардың ұзақ мерзімді жалға алынған объектілерін жалға беру
Сәйкес шоттардың дебеті: 131-134 шоттар, аралық шот "Жалға алынған
Сәйкес шоттардың кредиті: 121-126 шоттар, аралық шот "Жалға алынған
Негізгі құралдардың ұзақ мерзімді жалға алынған объектілерінің құнының толық
Дт 561 шот "Есепті жылдың бөлінбеген кірісі (жабылмаған зияны)";

Сәйкес шоттардың кредиті 131-134, аралық шот "Меншіктік негізгі құралдардың
Негізгі құралдардың ұзақ мерзімді жалға алынған объектілерінің шығынға жазылуы
2.2 ЖАЛҒА АЛЫНҒАН МҮЛІКТЕРДІҢ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ТОЗУЫН (АМОРТИЗАЦИЯСЫН)
Негізгі құралдар өндіріс процесіне катынаса отырып, біртіндеп тоза бастайды.
Бухгалтерлік есеп принціптеріне сәйкес негізгі құралдардың бастапқы құны пайдалы
- құнды біркелкі (түзу сызықты) есептен шығару әдісі;

- құнды орындалған жұмыс көлеміне пропорционалды түрде есептен шығару
- жеделдетілген есептен шығару әдістері:

- қалдықты азайту әдісі;

- құнды сандар сомасы бойынша есептен шығару (куммулятивтік)
Тозуды есептеу әдісі кәсіпорынның есептік саясатында анықталады. Негізгі құралдардың
Тозуды біркелкі есептеу әдісі объектінің тозған құнын оның қызмет
Өндірістік әдіс. Бұл әдіс, 1977 жылы 1 қаңтарда күшіне
Негізгі құралдардың кейбір түрлері жұмыста пайдаланудың бастапқы кезінде мейлінше
Кумулятивтік әдіс кезінде объектінің қызмет мерзімінің сомасы анықталады, ол
1 жыл: (56000-15000) * 5/15
2 жыл: (56000-15000) * 4/15- 10933

3 жыл: (56000-15000) * 3/15= 8200

4 жыл: (56000-15000) * 2/15= 5467
5жыл: (56000-15000) * 1/15= 2733

барлығы
Яғни, объектінің қызмет мерзімі кезінде барлық тозуланатын құны (56000-15000
Кумулятивтік санды жылдам анықтау үшін келесі формуланы қолданады:

КС=

мұнда, КС — кумулятивтік сан;

N — болжамды қызмет мерзімі.

Біздің мысал бойынша ол былай болады: 5*(5+ 1)/2 =
Қалдықты азайту әдісі кезінде, түзу сызықты тәсілде қолданылатын тозу
Бастапқы құны Тозу сомасы
1 жыл 10000
2жыл 10000
Зжыл 10000
4жыл 10000
5жыл 10000
Негізгі құралдардың тозуының синтетикалық есебі үшін 13 "Негізгі құралдардың
Бухгалтерлік есеп тұрғысынан ерекше қиындық тумайды.

Жалға беруші ағымдағы жалдау шарты бойынша берілген мүлікті үлгілік
Жалға берушінің негізгі құралдарын инвентаризациялау немесе мүліктің барлығын анықтаудағы
Бұл көрсеткіш шамасы жалға берушінің есебінде көрініс таппағанымен, мүліктің
Жалға берілген мүліктің тозығын есептеуді жалға беруші жүргізеді. Тозу
Егерде жалға берілген мүлік, тіпті ағымдағы бола тұрса, қызметтің
Мұндағы мәселе жалға берілген мүлік тозуына есептелген сапаның бухгалтерлік
Салықтық есепте ағымдағы жалға берілген жалға берушінің мүлкі белгіленген
Мүлікті қабылдау кезінде бұл шот жалға алынған мүліктің келісілген
Жалға берушінің бухгалтерлік есебінен алынып тасталған мүлікті негізгі құралдарын
Д-т 131-134 К-т 122-125 – жинақталған тозу сомасына

Д-т 842
Жойылған (берілген) негізгі құралдарға тозу есептеу мүліктің қаржыландырылатын жал
Қаржыландырылатын жалдау шарты бойынша мүлік уақытша пайдалануға беріледі, бірақ
Қаржыландырылатын жалдау шартында әрқашанда шарт мерзімі аяқталғанда мүлік құнын
Жалдау объектісі сатылған кезде жалға берушіде ол негізгі қаражаттың
Мүлік қайтарылуына сәйкес бухгалетрлік есепте ол алғашқы құнымен (жалға
Жалға алушыдағы қаржыландырылатын жалдау. 17 БЕС – мен сәйкес
Д-т 121-125 К-т 683 қабылдау-тапсыру актісінде келісілген құқында.

Қаржыландыратын жалға алынған объектілер тозуын есептеу. БЕС 6 «Негізгі
Салық есебінің 211 бап бойынша қаржыландырылатын жалдау көрсету ретінде
Егер шарттағы көрсетілген мерзімде қаржыландырылатын жалдау мүлкі қайтарылған болса,
2.3 ЖЕРДІ ЖАЛҒА АЛУ ЕСЕБІ

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 541 -бабының 1-тармағына сәйкес кәсіпорындар
Бұл ретте Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 52-бабының 4-тармағына сәйкес
Қазақстанда ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскілерін жеке меншікке сатқан
3 және 4 кестеге сәйкес жер учаскелері жеке меншікке
Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес жер учаскесі бойынша есептелген
10 жылға дейін, оны қоса алғанда - жыл сайын
11 жылдан 30 жылға дейін - 20%, 10 жылдан
31 жылдан 49 жылға дейін - 35%, 30 жылдан
Жер учаскелері үшін төлемақы және жалдау құқығын сату төлемақысы
Егер осы Кодексте және Қазақстан Республикасының заң актілерінде өзге-

ше белгіленбесе, уақытша өтеусіз жер пайдалану қүқығы 5 жылға
Уақытша өтеулі жер пайдалану құқығы қысқа мерзімді (5 жылға
Уақытша жер пайдалану құқығын табыстау мерзімдері жер учаскесіне

берілетін құқықты, оның нысаналы мақсатын және аумақты аймақтарға бөлуді
Уақытша өтеулі жер пайдалану (жалдау) құқығы жер учаскесіне уақытша
Қазақстан Республикасының заң актілерінде немесе шартта өзгеше белгіленбесе, өз
Мемлекеттен уақытша өтеулі ұзақ мерзімді жер пайдалану құқығын сатып
Аталған жағдайларда, жалдау құқықтарын кепілге беруді қоспағанда, жер учаскесінің
Жалға берілетін жер учаскесін үйлердің, құрылыстар мен ғимараттардың меншік
Уақытша өтеулі жер пайдалану құқығы шаруа (фермер) қожалығын және
Кейінгі жер пайдалану (қосалқы жалдау) құқығы; бастапқы жер пайдаланушы
Кейінгі жер пайдаланушы әрдайым уақытша жер пайдаланушы болып табылады,
Жер учаскесін кейінгі жер пайдалануға берген кезде бастапқы және
жер пайдаланушылар жер пайдаланушының мемлекет алдындағы міндеттерін толық көлемінде
Кейінгі жер пайдалану туралы жалдау шарты немесе уақытша өтеусіз

пайдалану туралы шарт нысанында жасалады.

Кейінгі жер пайдаланушы жер учаскесінде шаруашылық жүргізуді жүзеге

асырады, жер пайдалану (қосалқы жалдау) туралы шартта

белгіленген шарттарды сақтай отырып, жер пайдаланушының басқа да қуқықтары
Ең алдымен еске салатын жайт - жер учаскелерін уақытша
Төлемақының жыл сайынғы сомаларын жер ресурстарын басқару жөніндегі аумақтық
3 ҚАРЖЫЛАНДЫРЫЛАТЫН ЖАЛГЕРЛІК ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ТҮРІ.

Қаржыландырылатын жал өз мәні бойынша жалға алушының есебінен ұзақ
Қаржыландырылатын жал-мүлікке меншіктік құқымен байланысты, жалға берушінің олжасымен қоса,
Жалға алушының қаржылық есебінде келесі жайттар айқын көрсетілуі тиіс:
Жалға берушінің қаржылық есебінде келесі жайттар айқын көрсетілуі тиіс:
Жалға берілген мүліктің пайдалану құқының басым бөлігі мынадай жағдайда
- жалға алынған мүлікті тұрақталған (тіркелген) бағасы бойынша
- егер де жалға берілген мүліктің пайдалану қызметінің мерзімі
- егер де негізгі құралдың жал мерзімі біткен кезде
- бүкіл жал кезеңінде оның дисконтталған құны төленетін жал
- жал мерзімі біткен соң жалға алушы жалға берушіден
Қаржыландырылатын жал мерзімінің ішінде жалға берілген мүлік баланста бір
Жал төлемі екі төлемнен тұрады: қаржыландырудан (яғни, пайыз бойынша
Жалгерлік төлем: ағымдағы бағасы бойынша немесе дисконтталған құн бойынша
Дисконтталған құн бойынша есептеген кезде жал ақысының өте аз
Қарастырылған пайыздык, мөлшерлемесі ақша ағынының болашақтағы кұнын анықтайтын арнайы
FV = PV(1+r)n

Мұндағы, ҒV - n жылдарынан кейін ақша ағынының болашақтағы
РV - есептеу кезінде салынған сомасы;

r - пайыздық мөлшерлемесі;

n - есептеу кезеңіне алынған жылдар саны.

Жалға алушының қарыз капиталына өсіп (артып) отыратын пайыздық мөлшерлеме
Жалгерлік мерзімінің барысында келісім-шартқа сәйкес жалға берушіге минималды жал
Минималды жал ақысы - бұл төлем түрі, оны жалгерлік
Қаржыландырылатын жал жағдайында қабылданған жалгерлік актив, 12 бөлімшенің тиесілі
Жалгерлікке берілген активтер үшін төленетін пайыздар сомасына 831 "Пайыздар
Қаржыландырылатын жалдың жағдайы бойынша жалға алушы жалға алынған активтердің
Активтердің пайдалану аясына байланысты мына шоттар дебеттеледі:

935 - егер де негізгі құралдар мен материалдық емес
946 - егер де негізгі құралдар мен материалдық емес
811 - егер де негізгі құрал тауарды (жұмысты, қызметті)
821 - егер де негізгі құрал жалпы шаруашылық қажетгілігіне
Жал мерзімінің барысында жалға алушы жалға алынған активтерді мерзімінен
334 "Басқа да" шоты, "Түсетін жал міндеттемесі" субшоты;

332 "Есептелген пайыздар";

724 "Акция бойынша дивидендтер мен пайыз түріндегі табыстар"

"Қаржыландырылатын жал келісім-шарты бойынша пайыздары" субшоты.

Жалға берілген мүліктің кұны есепке түсетін жал міндеттемесі ретінде
Болашақта алынатын жал пайызына 332 дебеттеліп және 611 шоты
Егер де жалға алушы жалға берілген активті өз мерзімінен
Қаржыландыратын жалдың түрі лизинг болып табылады; қазіргі уақытта лизингтік
Лизинг лизинг алушымен сатып алынуы немесе сатып алынбауы мүмкін.
Қазақстан Республикасында лизингтік қарым-қатынастар КР № 78-11 2000ж. 05
Лизинг шарты бойынша алдын-ала келісілген құнмен лизингтік затты лизинг
Лизинг алушы шарт жағдайы бойынша немесе Заңға сәйкес, егерде
Егерде лизинг алушы лизинг мүлкін қайтаруға міндетті болып, уақытында
Сонымен, лизинг бухгалтерлік есептік (БЕС 17) көзқарас бойынша қаржыландырылатын
Қаржылық лизинг: Қазақстан Республикасы заңдылықтарына сәйкес лизингтік шарт бойынша
-негізгі құралдардың лизинг алушының жеке меншігіне берілуі немесе лизинг
-қаржылық лизинг мерзімі негізгі құралдардың пайдалы қызмет мерзімінен 80
Салық салу мақсатында бұл қатынас лизинг алушымен негізгі құралдарды
- осы баптың мақсатына сай қаржылық лизинг мерзіміне қосымша
Осыған байланыста қаржылық лизинг ұғымы Салық кодексі бойынша «Қаржы
Қаржылық лизинг - бұл мүліктің толық құнын төлеп алатын
лизинг беруші (жалға беруші);

лизинг алушылар (жалға алушылар) болып табылады.

Басқаша сөзбен айтқанда, каржылық лизинг - бұл инвестициялық қызметтің
- лизинг беруші сатып алушыдан лизинг бұйымын лизинг келісімшарты
- лизинг алушы келісімшартқа сәйкес төленуге жататын төлемдерді кезеңімен
Лизинг бұйымдарына: ғимараттар, қондырғылар, машиналар, құрал-жабдықтар, транспорт құралдары, жер
Лизинг лизингтік мәмілеге қатысушылардың қарастырған жағдайына байланысты және олар
- қайтарылатын лизинг - лизингтің бір түрі, онда сатушы
- банкі лизингі - лизингтің бір түрі, онда лизингті
- толық лизинг - лизинггің бір түрі, онда лизинг
- таза лизинг – лизингтің бір түрі, онда лизинг
Лизинг өз нысаны бойынша ішкі және халықаралық болып бөлінуі
Лизинг бойынша марапаттау өз кезегінде екі әдісті пайдаланады: не
Бухгалтерлік есепте қаржылық лизинг бойынша жасалатын операциялар онда қарастырылған
ҚОРЫТЫНДЫ

Әр мемлекеттің саяси, әлеуметтік тұрақтылығы, ауызбіршілігі мен халықтардың достастығы
Осы мүлікті жалға беру және соның түрлері біздің елімізде
Азаматтық кодекстің баптарында жалгерлік түрлері көрсетіліп анықталып берілген әр
Жалдық төлем жалға алынған мүлікті пайдаланудан түскен пайданың белгілі
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1 Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі. 2001ж. 1 қазан.

2 Қазақстан Республикасының жер кодексі. Алматы, 2003ж.

3 Указ президента РК, имеющии силу Закона«об бухгалтерском
4 Стандарты бухгалтерского учета иметодички рекомендации Алматы. Депортамент
5 Типавой план счеттов бухгалтерского учета, утвержденная Министерством финансов
6 Стандарты бухгалтерского учета РК: Сб. Док/сост:
7 Бухгалтерлік бюллетені №20 (281) мамыр 2003ж.

8 Бухгалтерлік бюллетені №52 (313)желтоқсан 2003ж.

9 Бухгалтерлік бюллетені №51 (312)желтоқсан 2003ж.

10 Бухгалтерлік бюллетені №50 (311)желтоқсан 2003ж.

11 Бухгалтерлік бюллетені №48 (309)қараша 2003ж.

12 Бухгалтерлік бюллетені №44 (305) қазан 2003ж.

13 Бухгалтерлік бюллетені №42 (303) қазан 2003ж

14 Бухгалтерлік бюллетені №43 (304) қазан 2003ж

15 Бухгалтерлік бюллетені №37 (298) қыркүйек 2003ж

16 Бухгалтерлік бюллетені №35 (296)тамыз 2003ж

17 Бухгаллтерлік бюллетені №39 (300) қыркүйек 2003ж

18 Бухгалтерлік бюллетені №38 (299) қыркүйек 2003ж

19 Бухгалтерлік бюллетені №22 (283) мамыр 2003ж

20 Бухгалтерлік бюллетені №23 (284) маусым 2003ж

21 Бухгалтерлк бюллетені №24 (285) маусым 2003ж

22 Бухгалтерлік бюллетені №25 (286) маусым 2003ж

23 Бухгалтерский бюллетень №13 март 2004ж

24 Бухгалтерский бюллетень №2 январь 2004ж

25 Бухгалтерский бюллетень №8 февраль «Аренда имущества» 2004ж

26 Библиотека бухгалтера и предпринимателя. №12 (125) декабрь 2000г.
27 Библиотека бухгалтера и предпринимателя. №8-9 (157-158) август-сентябрь 2003
28 Досье бухгалтера №3 май-июнь 2003г. «Аренда имущества»

29 Әбдіқалықов Т.Ә. «Бухгалтерлік есеп және аудит», Алматы
30 Попов Л.А. «Бухгалтерский учёт на предприятии». Караганда,
31 Попова Л.А., Жұматов М.Қ., Нұргалиева Д.М., Омашева А.Б.
32 Радостовец В.В., Радостовец В.К., Шмидт О.И. «Бухгалтерский учет
33 Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп». Алматы,
34 Ришар Ж. «Руководителю предприятия о контроле за бухгалтерским
35 Суйц В.П., Ахметбеков А.Н., Дубровина Т.А. «Аудит общий,
36 Торшаева Ш.М. «Основы аудита». Караганда, 1999г.

67