Жануарлар денсаулығын қорғаудың халықаралық ұйымының (OIE) аурулар тізімі және оның принципімен кіретін аурулар
OIE малдың жұқпалы ауруларын үш топқа жіктеген; «А» тізімінде 15 ауру, «В» тізімінде 40 ауру, «С» тізімінде 68 ауру топтастырылған. Бірақ OIE 2005 жылы ауруларды жаңа категорияларға жіктеді:
— Бірнеше түлікке ортақ аурулар: топалаң, Ауески, эхиноккоз, лептоспироз, құтырық, паратуберкулез, гдроперикардит, трихинеллез, аусыл, везикулалық стоматит, оба, қойдың катарлы қызбасы, Рифт даласының қызбасы, жапон энцефалиті, туляремия.
— Сиырдың аурулары: бруцеллез, кампилобактериоз, туберкулез, лейкоз, жұқпалы ринотрахеит, трихомоноз, анаплазмоз, бабезиоз, цестицеркоз, дерматофилез, тейлериоз, геморрагиялық септицемия, кеуекті энцефалопатия, түйінді дерматит, жұғымтал плевропневмониясы және т.б.
— қой мен ешкі аурулары: эпидедимет, бруцеллез, жұқпалы агалактия, кебенек, меди весна, жұқпалы плеврипневмония, хламидиоз, скрепи, ұсақ күйістілер обасы, қой мен ешкі шешегі т.б.
— жылқы аурулары: инфекциялық метрит, киеңкі, делбе, жұқпалы анемия, тұмау, пироплазмоз, ринопневмония, маңқа, жылқы шешегі, вирустық диария, қотыр, венэсуела энцефалиті, індетті лимфангит, африкалық обасы және т.б.
— шошқа аурулары: атропиялық ринит, бруцеллез, энцефаломиелит, трансмиссиялық гастроэнтерит, кәдімгі обасы, африкалық обасы және т.б.
— құстар аурулары: жұқпалы бурсит, Марек ауруы, микоплазмоз, хламидиоз, пуллороз, инфекциялық бронхит, инфекциялық ларинготрахеит, туберкулез, вирустық гепатит, үйректің вирустық энтериті, пастереллез, аса зардапты тұмауы, Ньюкасл ауруы және т.б.
— қоян аурулары: миксоматоз, қоянның вирустық геморрагиялық ауруы және т.б.
— ара аурулары: америкалық шіріме, еуропалық шіріме, варроатоз және т.б.
— приматтар аурулары: гепатит В, туберкулез және т.б.
кесте OIE-нің жұқпалы ауруларды жаңадан тізімдеу кезіндегі ұстанған негізгі критерийлері
Негізгі критерийлер (өлшемдер)
Параметрлері
(тек бір ғана жауап критерийлердің орындалуын көрсетеді)
НЕМЕСЕ
Ауруға бейім жануарлар популяциясы бар мемлекеттер бар ма (жер кодексіне сәйкес)?
НЕМЕСЕ
OIE-нің жылдық есебі бойынша осы аурулардан соңғы жылдары сау мемлекеттер саны басым ба?
НЕМЕСЕ
Мемлекет немесе аймақ шеңберінде ауруға шалдығу деңгейі осы ауруға байланысты ма?
ЖӘНЕ
Жұққанда адамдарды ауыр жағдайға (өлім, созылмалы түрде ауыру) душар ете ме?
Осы кестедегі критерийлер бойынша 2-кестеде көрсетілген схемадағы шешімдер қабылданады.
кесте Шешім қабылдау негізі
ЭМЕРГЕНТТІ АУРУЛАР (ауру қоздырушысы жаңадан ашылған немесе бұрын белгілі, бірақ жаңадан басқа түрде байқалған аурулар).
Аурудың жылдам таралуы (зоонотикалық потенциялдарымен) байқала ма?
МЕМЛЕКЕТАРАЛЫҚ ТАРАЛУЫ
— малдан малға, адамға берілуі минимум 3 рет расталған ба? НЕМЕСЕ
— ауруға бейім жануарлар бар 3 мемлекет бұл аурудан таза деп саналды ма (жер кодексі қосымшасының 3.8.1 пунктіне сәйкес)? НЕМЕСЕ
— бейім жануарлары бар минимум 3 мемлекет індеттен сау деп хабарлаған ба (ОІЕ-нің жылдық есебі бойынша)?
III ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан Республикасы ОІЕ-ге 1993 жылдан бері мүше болып табылады. Осы ұйымның талаптарына сай жұмыс істеуінің нәтижесінде Қазақстан көптеген аурулардың алдын алуда көптеген жетістіктерге жетуде. 2008-2009 жылдары Ақмола, Актөбе, Алматы, Шығыс-Қазақстан, Жамбыл, Павлодар, Карағанды, Қостанай, Қызылорда, Манғыстау, Оңтүстік-Қазақстан облыстарында 11 облыстық және Павлодар облысы Качир ауданында 1 аудандық зертхана салынып халықаралық стандартқа сәйкес жабдықталды. Жергілікті атқару органдары құзырындағы мал басын бірдейлендіру, мал сою орындарын салу, иесіз иттердің көзін жою іс шаралары қадағалануда.
IV ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Ахметсадықов Н.Н және т.б. // Ветеринария негіздері/ Алматы, 2010. -335 бет
2. Бияшев Қ.Б. және т.б.// Ветеринария ісін ұйымдастыру/ Алматы, 1999. -167 бет
3. Жексембиев Д.Б. // Мемлекеттегі шекара мен көліктегі ветеринариялық санитариялық бақылау/ Алматы, 2005. -366 бет
4. Сайдулдин Т. // Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары/ Алматы, 2009. -518 бет.
5. Қасымов Е.И. // Індеттану және инфекциялық аурулармен күрес шаралары/ Алматы, 2009. -272 бет.
6. Санитарный кодекс наземных животных //МЭБ, 2005г.
7. Ахметов Ж.А. // Ветеринария в период экономических реформ/ Сборн. Науч. Статей межд. Науч. Практ. Конф. «Ветеринарная наука в период экономических реформ» посвящ. 120-летию академика К.И. Скрябина/ Астана, 1999. –С. 187-191
