Фасонды кескішті есептеу және құрастыру курстық жұмыс
Кіріспе
Қазіргі таңда машинажасау өндірісінде көптеген құралдар-жабдықтар кеңінен қолданылады. Мысалы, тоқарлы кескіштер бір ғана кесетін бөлігі болады, ал тартажонғыштың ондаған кесетін тістер орналасқан.
Металл кескіш кұралдар өндірістің ең негізгісіі болып табылады. Ол әртүрлі білдектердегі құралдар дайындамаларды өңдеуге қолданылады. Кесу процесінде дайындаманың керекті материал алынады.
Құралкүймешектің қолданылуынан бастап машиналық құралдар бастады. Соның нәтижесінде жоғары өндірісті білдектер қолданылып, дәлдік дәрежесі жоғары бұйымдар жасалына бастады. Машиналық өндіріске өткеннен кейін құралдық сапасын дамытып, жаңа түрлері қарқынды дами бастады.
Цилиндрлік тесіктерде кілтек бунақтарды тартажону үшін негізінде екі типті тартажонғыштар қолданылады: жазық денелі және цилиндрлік денелі тартажонғыштар. Ең үлкен тарауды бірінші типті тартажонғыштар алды. 68 а суретте қалындатылған денелі тартажонғыштын қолденең қима тісі қорсетілген, ал 68, б суретте жазық денелі тартажонғыштарда бірінші жоңқа бунақ қима бойынша. Қалындатылған денелі тартажонғыштардын беріктігі жоғары, сондықтан олар жие қолданылады, тек аз диаметрлі тесіктерде кілтек бунақтарды тартажону кезінде әр дейім қолданы
лмаймыз.
Металлкескіш білдектерде дайындамалардың өңдеу сапасы ол – аспап даярлану сапасына және қолданылатын аспаптық материал физикалық - механикалы мінездемелерінің сапасына тікелей байланысты .
1 Тартажонғышты есептеу
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 27 бет
Пәні: Басқа тақырыптағы курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Кіріспе
Қазіргі таңда машинажасау өндірісінде көптеген құралдар-жабдықтар кеңінен қолданылады.
Металл кескіш кұралдар өндірістің ең негізгісіі болып табылады.
Құралкүймешектің қолданылуынан бастап машиналық құралдар бастады. Соның нәтижесінде
Цилиндрлік тесіктерде кілтек бунақтарды тартажону үшін негізінде екі
Металлкескіш білдектерде дайындамалардың өңдеу сапасы ол – аспап
1 Тартажонғышты есептеу
Бастапқы берілгендері:
Аспап үлгісі: Кілтекті тартажоңғыш
Өнделетін беттің ұзындығы - L=190мм.
Дайндаманың материалы - болат 45ХН
Беттің кедір-бұдырлығы - .
1.1 Тартажонғыштың негізгі бөлімі
Кілтекті тартажоңғыштар келесі негізгі үлгілерден құралады :
Сурет 1.1 Кілтекті тартажоңғыштардың білдекте
1 –орнатқыш бағыттауышының өтпелі қимасы
2 – өңделетін бұйым
3 – тіреуіш сақина
4 –білдектің тіреу плитасы
5 – тартатын қысқы
Тартажоңғыщтың кесетін бөлігі әдіптің кесілуін қамтамасыз етеді. Тартажоңғыштың
Калибрлеу бөлігі кесетін дайындаманың соңғы тесігінің өлшемдерін қамтамасыз
1.2 Тартажону сұлбасы
Сурет 1.2- Тартажону сұлбасы
Кілтекті тартажону кілтекті тартажонғыш білдектерде
1.3 Алдыңғы бағыттауыш
Алдыңғы бағыттауыш көлденең қимасындағы пішіні тесіктің пішініне тең
Алдыңғы бағыттауыштың ұзындығы
(1.1)
мұндағы, L – тартажоңғыштың ұзындығы.
1.4 Тартажоңғыштың 1-ші тіске дейінгі ұзындығы
Кілтек тартажонғыштын бірінші тіске дейінгі кашықтық формула бойынша
(1.2)
мұнда – саға ұзындығы
– білдек үстелінде тесікке қысқыны кіргізу ұзындығы
– білдектің тіреу плитасының қалыңдығы;
– тіреу сақина бөлігінің шығыңқысының ұзындығы;
– бағыттаушы орнатқыштың фланец бөлігінің шығыңқысының ұзындығы;
– тартажоңғышты білдектен алмай жұмыс істеу кезінде тетікті
және тартылатын тесік ұзындығынан
Білдекті кесте 9 ([1], бет.18). кестеден таңдаймыз:
Білдек моделі – 7720В.
Негізгі жұмыс циклі – қарапайым.
Номиналды тарту күші, .
Күймешіктің ең ұзын жүру жұмысы, ;
Жұмыс жүрісінің жылдамдығы, ;
Қайта оралу жүрісінің жылдамдығы, ;
Жылдамдықты жөнге салу – сатысыз.
Енді 2.11 [1, ч. 1, бет. 20] кестесінен
мм; мм;
1.5 Артқы бағыттауыш
Бағыттауыш пішіні мен мөлшерлерін артқы бағыттауыштың тартажоңғыштың тесігінің
(1.3)
1.6 Тартажоңғыштың кесу бөлігін есептеу
Кесу бөлімінде кескіш және калибрлеу тістері
Сурет 1.6. Кескіш және калибрлеу тістерінің
мұнда, t – тістер қадамы;
h – тістер биіктігі;
r – шұңқырдың радиусы;
R – арқабеттің радиусы;
g – тістердің желке ені.
1.6.1 Қадам мөлшері мен тістің өлшемі
Кескіш тістер қадасы
, (1.4)
,
мұндағы, m – коэффициент.
Тістер қадамы мен өлшемдері (2.16 кесте) бойынша анықтаймыз.
Жалпы өлшемдер:
; ;
Калибрлеу тістерінің қадамы:
(1.5)
Тістердің негізгі өлшемдері:
; ;
1.6.2 Алдыңғы бұрышты таңдау
Алдыңғы бұрыштың мөлшері өңделетін беттің құрамына байланысты таңдап
1.6.3 Артқы бұрышты таңдау
Артқы бұрыш көбінесе аз мөлшерде кездеседі. Мысалы, 2-30.
1.6.4 Тістің берілісін анықтаймыз
Тістің берілісі, Sz, ол – келесі әрбір кесуші
1.6.5 Тістің жоңқа бунағының толтыру коэффициенті
Жоңқа бунағының толтыру коэффициенті, ол кішкене қанаудың жоңқалармен
, (1.6)
мұнда, – жоңғыштың көлденең ауданы;
– бунақ тереңдігі;
– тістік беріліс;
– тартажоңғыш ұзындығы.
Коэффициенттің ең аз мәні Kmin. 2.20 [1, б.
1.6.6 Бір уақытта жұмыс істейтін тістердің ең көп
. (1.7)
1.6.7 Тартажоңғышты беріктікке есептеу
(1.8)
мұнда, – тартажону күштеу коэффициенті
– көрсеткіш дәрежесі;
(кесте 24);
, кілтекті ойықтың ені;
, тартажоңғыштың биіктігі;
; ;
К ,Кu, Кс – алдыңғы бұрыш мөлшеріне
Ср и х-ті 22 кестеден, ал К
Кесу тістердің саны
Кілтекті тартажонғыш кесу тістердің саны.
(1.9)
мұнда: - қара секцияға
А – әдіп мөлшері.
Таза тістер саны
(1.10)
8 квалитет үшін таза тістер әдібі 0,10…0,12 болады.
Қара тістер саны
(1.11)
Калибрлеу тістерінің саны
, өйткені калибрлеу тістерінің саны тартылатын тесік
Жалпы тістер саны
1.6.9 Жалпы әдіп
(1.12)
1.7 Тартажоңғыштың жалпы ұзындығы
(1.13)
1.8 Кесу бөлігінің материялын таңдау.
Кесу бөлігінің материялы тарту бөлшегінің материялына байланысты кесте.
45 ХН легірленген болатты таңдаймыз.
2 Фасонды кескішті есептеу және құрастыру
2.1 Жалпы фасонды кескіштерге сипаттама беру
Фасонды кескіштер конструкцияларына байланысты стержнді, призмалық және дөңгелек
Негізгі қозғалыс бағытына қарай фасонды кескіштер тоқарлық білдектің
Сурет 2.1 Фасонды кескіш профилі
бұрышқа алдыңғы шеті қайралған және шеткі беттері жұмыс
Сурет 2.2 Фасонды кескіштің негізгі үлгісі
Әдетте, фасонды кескіштерде ең кіші радиусқа сәйкес келетін
Алдыңғы бет ұштауларының бұрышы >
2.2 Фасонды кескіштердің негізгі өлшемдері мен конструкцияларын таңдау
Дөңгелек фасонды кескіштерді дайындау жеңіл болғандықтан, оларды шығару
Фасонды кескіштердің кемшіліктері:
өкпек ұшталу бұрышының азаюы себебінен
Жүз кесетін жиектерінің майысуы алдыңғы бет кескіші профилі
Фасонды кескіштердің кесу бөлігіне қатты қортпаларды қолдану кең
Тұтас қатты қорытпаларынан және бекіткіштерден тұратын арнайы құралдармен
Диаметрі кішкентай немесе қоспа кескіш ұстағышы дөңгелек фасонды
Дөңгелек фасонды кескіштердің конструктивты өлшемдері (сурет 2.3) 2
Сурет 2.3 Дөңгелек күрделі кескіш
Болатты үнемдеу мақсатында дөңгелек фасонды кескіштердің аз диаметрлі
Фасонды кескіштердің геометриясы.
Дайындама материалына байланысты дөңгелек фасонды кескіштердің алдыңғы және
= 800-1000 МПа, НВ = 235-290,
Жоғарыдағы өлшемдер нүктеге қатысты алынады. Ол дөңгелек фасонды
, немесе ,
мұнда r1 – 1-нүктедегі тетіктің радиусы;
i, ri – профильдің кез келген ачаскесіндегі алдыңғы
2.3 Тетіктің есептік өлшемдерін анықтау
Даыйндаманың сапасын жоғарылату мақсатында дөңгелек фасонды кескіштердің есептік
2.4 Базалық нүкте арқылы дөңгелек фасонды кескіштің аналитикалық
Бастапқы берілгендері:
Базалық нүктесі бар дөңгелек фасонды кескіш радиалды беріліс
(Р; (Б=0
Дөңгелек фасонды кескіш профилі үшін аналитикалық есеп-қисабына арналған
1) өлшемдерін табу:
, және
Сонда:
2) өлшемдерін табу:
3) өлшемдерін табамыз:
4) Фасонды кескіштің негізгі өлшемдері.
- арақашықтығын табу:
sin шамаларын табамыз:
бұрышыныың шамасын табамыз:
Тістер бииіктігі:
3 Машиналық бұрандакескіштің есебі
Барлық бұранданың негізгі бөліктері :
1) жұмыс бөлігі ;
2) заборлық бөлігі;
3) калибрлеу бөлігі;
4) орам ;
5) саға;
6) төртбұрыш;
7) орталау тесігі;
8) кесу қауырсыны;
9) ойық;
10) ортасы.
Сурет 3 – Бұранда конструкциясы
3.1 Бұранданың құрастырылуы мен есептелуі келесі берілгендер бойынша:
Бұранданың белгіленуі – М32x3
Бұйым материалы – жеңіл болат
Құралдың түрі– машиналық бұранда
3.2 Бұранданың профилінің параметрлерін анықтау
Бұрандакескіштың және тетік бұрандаларының диаметрлерін анықтау.
Ортаңғы диаметр:
, (3.1)
мұнда - кескіштің номиналды диаметрі;
- кесу бұрандасының қадамы.
Сонымен, ортаңғы диаметр
.
Ішкі диаметр:
, (3.2)
мұнда - кескіштің номиналды диаметрі;
- кесу бұрандасының қадамы.
Сонымен, ішкі диаметр
.
3.3 Кескіннің негізгі өлшемдерін анықтау:
Кескіннің негізгі өлшемдерін анықтау үшін сәйкес МЕСТ
Кесте 1 – Бұранданың негізгі өлшемдері
127 37 12,5 30 6 22,4 20
3.3.1 Бұранданы кесу үшін диаметрлерді таңдау.
Тесіктің номиналды кіші диаметрі 10,75 мм, ал тесіктің
3.4 Бұрандадағы қауырсын санын анықтау
Қажет бұрандадағы қауырсын санын анықтау үшін [4, с.
3.5 Бұранданың комплекттегі санын таңдау
Кесте 2 – Бұранданың арасындағы жұмысты тағайындау
Бұранда комплекті Бұранданың арасындағы жұмысты тағайындау, %
1-ші бұранда 2-ші бұранда
2- нәрсе 70 30
φº 7 16
3.6 Бұранданың заборлық бөлігіндегі орам санын анықтау.
Біркіргіш бұранданың кесу қадамы, оның өз қадамына тең
= = 3
Бірінші бұранданың заборлық бөлігіндегі кескіш орам саны
. (3.5)
3.7 Бұранданың геометриялық сипаттамаларын анықтау
Калибрлеу бөліктің алдыңғы бұрышы кесетін бөліктің алдыңғы бұрышының
Кесуші бөлімнің бұрыштары (кесте 4 [2], стр. 8):
- алдыңғы бұрыш ;
- артқы бұрыш .
Желкелеу өлшемі:
, (3.6)
.
3.8 Бұранда профилінің көлденең қимасын және жоңқа кілтек
Бітеу тесіктерде бұранда кескенде , ал
Бұранда жүрекшесінің диаметрі және қауырсын жалпақтығы 5 кесте
. (3.7)
;
. (3.8)
3.9 Бұрандаойғыштардың калибрлеу бөлігінің өлшемдерін анықтау
Бұрандаойғыш пен орамалардың арасында үйкеліс болмауы үшін
Калибрлеу бөлігінің, енінің және олардың санының азаюымен кесілетін
Калибрлеу бөлігінің ұсынылатын ұзындығы
. (3.9)
Барлық ұштауларды қолданған соң калибрлеу бөліктің ұзындығы бұранда
3.10 Жоңқа жырашықтарының профилін МЕСТ 3266-81 бойынша
;
;
;
;
Осыдан кейін бүйір беттегі фактілік диаметрді анықтау керек
(3/10)
мұнда
4 Тіс қашауышты есептеу
Берілгендері:
Кесілетін дөңгелектің профильді бұрышы:
Үлкен және кіші дөңгелектердің тістер саны:
Модуль:
Бастапқы қарамның орналасу коэффициенті:
Тісті дөңгелектің дәлдік дәрежесі: 7-8-7
Тісті кесетін тіс қашауыштар эвольвентті және эвольвентті емес
Тіс қашауышты есептеуге қажет кейбір қатынастарды анықтаймыз
(4.1)
мұнда ; -
профильді бұрыштың қажалуын ескеріп құралдар үшін негізгі дөңгелектердің
(4.2)
мұнда - ойық профильдерінің саны
Кіші дөңгелек үшін
Үлкен дөңгелек үшін
Тіс қашауыштың бөлгіш дөңгелегінің диаметрі
(4.3)
Тіс қашауыштың бөлгіш дөңгелегінің радиусы
Құралдың негізгі дөңгелегінің радиусы
К нүктесін тіс қашауыштың бөлгіш дөңгелегінде жатыр деп
болады.
L нүктесі тіс қашауыштың шығыңқы бөліктің дөңгелегінде жатса,
(4.4)
мұнда h – тіс қашауыш бастиектерінің биіктігі:
а – бастапқы қашықтық: ;
- бастапқы қарамның орналасу коэффициенті.
болады.
дөңгелегінің хордасы бойынша тіс қашауыш тісінің қалыңдығы
(4.5)
мұнда - эвольвентті бұрыш:
Бөлгіш дөңгелектің доғасы бойынша тістің қалыңдығы
(4.6)
радиусы бойынша дөңгелек хордасындағы тіс қалыңдығы
(4.7)
мұнда ,
Жалпы нормальдің ұзындығын немесе тістің топтық қалыңдығын анықтаймыз
(4.8)
мұнда - алдыңғы жазықтықтың
(4.8)
Осы жағдайда теңсіздікті сақтау керек
(4.9)
мұнда - негізгі дөңгелек
Шарт орындалады.
Кіші дөңгелекпен тісқашауыштың ілінісу бұрышы
(4.10)
мұнда
болады.
Үлкен дөңгелекпен тіс қашауының ілінісу бұрышы:
Өңделетін бет пен тіс қашауыштың өсаралық қашықтығы
(4.11)
Тісті дөңгелек парасының өсаралық қашықтығы
(4.12)
мұнда
Үлкен дөңгелекпен сыртқы ілінісу кезіндегі бастапқы нүктеде
(4.13)
мұнда
Тіс қашауышпен сыртқы кесу кезінде кіші дөңгелектегі өтпелі
(4.14)
4.1 Сыртқы ілінісудегі тік тісті дөңгелектер үшін тісқашауыштардың
Бастапқы қашықтық
(4.1.1)
Негізгі цилиндрдегі бүйір артқы бұрыш
(4.1.2)
(табл. 3.5 с 21 )
Бөлгіш цилиндрде
(4.1.3)
Бөлгіш шеңбердің доғасы бойынша тістің қалыңдығы
(4.1.4)
Тіс бастиегінің биіктігі
(4.1.5)
Тіс аяқшасының биіктігі
Бүйір жазықтықтағы тіс өлшемін анықтаймыз
(4.1.6)
Тіс бастиегінің биіктігі
(4.1.7)
Тіс аяқшасының биіктігі
(4.1.8)
Шығыңқы дөңгелектің диаметрі
(4.1.9)
Ойық дөңгелектің диаметрі
(4.1.20)
Тіс қашауыш тісінің шекті ұшталуының ұзындық бойынша өлшемі
(4.1.21)
мұндағы
Тіс профилінің жұмыс бөлігінің бастапқы диаметрі
(4.1.22)
Фланерлеу өлшемі
;
мұнда - орамаланған бұрыш
- фланерлеу бұрышы
Фланерлеу өлшемі: К=0,157 (табл.36, с. 23
4.2 Тексеру есебі
Тіс қашауыштар мыналардың жоқтығына тексеріледі
Өтпелі қисықтары бар интерференция
Тісті дөңгелек жұптарының аяқшалар тісінің кесілуі
Тісті дөңгелектер жұбының тіс бастиектерінің кесілуі
1 Интерференция мына шарттың орындалуында жоқ болады:
Тісті дөңгелек жұптарының аяқшалар тісінің кесілуі мына
мұнда - тіс қашауыштың
Шарт орындалды
3 Тісті дөңгелектер жұбының тіс бастиектерінің кесілуі мына
мұнда
Шарт орындалады.
Тіс қашауыштың конструктивті элементтерінің өлшемдері
Сырттай ілінісу үшін тік тісті дөңгелектерге дискті
; ;
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1 Анурьев В.И. «Справочник конструктора-машиностроителя (том 2)», Москва
2 Дудак Н.С. «Методическое пособие к расчету и
3 Дудак Н.С. «Методическое пособие к расчету и
4 Дудак Н.С. «Методическое пособие к выполнению курсовой
5 Дудак Н.С. «Методическое указание по расчету червячных
6 Семенченко И.И., Матюшин Б.Н., Сахаров Г.Н. «Проектирование
7 Сахаров Г.Н., Арбузов О.Б., Боровой Ю.Л., Гречишников
8 Кузнецов Ю.И., Маслов А.Р., Байков А.Н. «Оснастка
9 Косилова А.Г. и Мещеряков Р.К. «Справочник технолога-машиностроителя
4
3
