Валюталық реттеу механизмі және оны жетілдіру диплом жұмысы
«Валюталық реттеу механизмі және оны жетілдіру»
Жоспар - www.topreferat.com.kz
Кіріспе…………………………………………………………………………..3
І тарау. Валюталық реттеудің теориялық негіздері………….…………….6
Валюталық қатынастар мен валюта-қаржылық жүйесі туралы түсінік………………………………………………………………….6
Валюталық қатынастардың нарықтық және мемлекеттік реттеу мен валюталық саясат…………………………………………………….16
Әлемдік валюта-қаржылық қатынастар жүйесінің даму кезеңдері…………………………………………………………..22
ІІ тарау. Қазақстандағы валюталық реттеуді талдау………34
2.1 Валюталық реттедің қазіргі жағдайы және мәселелері……………….34
2.2 Қазақстандағы валюталық реттеу мен ырықтандыру механизмі.…………… ……………………………………………………….47
ІІІ тарау. Валюталық саясатты және валюталық реттеуді жетілдіру жолдары……………………………………………………………………….54
Қорытынды……………………………………………………………….66
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі………………………………..67
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Банк ісі
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
«Валюталық реттеу механизмі және оны жетілдіру»
Жоспар
Кіріспе…………………………………………………………………………..3
І тарау. Валюталық реттеудің теориялық негіздері………….…………….6
Валюталық қатынастар мен валюта-қаржылық жүйесі туралы түсінік………………………………………………………………….6
Валюталық қатынастардың нарықтық және мемлекеттік реттеу мен валюталық саясат…………………………………………………….16
Әлемдік валюта-қаржылық қатынастар жүйесінің даму
ІІ тарау. Қазақстандағы валюталық реттеуді талдау………34
2.1 Валюталық реттедің қазіргі жағдайы және мәселелері……………….34
2.2 Қазақстандағы валюталық реттеу мен ырықтандыру механизмі.…………… ……………………………………………………….47
ІІІ тарау. Валюталық саясатты және валюталық реттеуді жетілдіру жолдары……………………………………………………………………….54
Қорытынды……………………………………………………………….66
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі………………………………..67
Кіріспе
Валюта-қаржылық қатынастардың ырықтану мен ғаламдану жағдайындағы қызметі халықаралық еңбек
Сондықтан валюталық реттеу ісін құру қажеттігі туындады. Бұл валюталық
Соңғы он жылдықтың ішінде қазақстандық экономиканың қайта құрылуы құрылымдық
Нарықтық экономикасы дамыған елдердің тәжірибесі валюталық реттеудің мүмкіншіліктерін толық
Қазақстандағы валталық реттеудің экономиканың маңызды салалардың арасында қаржы-қаражаттарды оңтайлы
Осы валюталық қатынастарға және оларды реттеуге байланысты мәселелер бұл
Осы ғалымдардың қатарында шетелдік экономистері Дж.М.Кейнс, М.Фридмен, С.Фишер және
Қазақстан экономикасындағы болып жатқан, әлі болуға тиіс құрылымдық жаңғыртулар
Зерттеудің мақсаты – нарықты экономикаға өту кезеңіндегі әралуан қаржылық
Осы мақсатқа жету үшін валюта-қаржылық қатынастардың теориялық аспектілерін талдау,
Диплом жұмысының нысаны – қайта реттелу және ғаламдану жағдайындағы
Диплом жұмысын жазу барысында нормативті актілер, жалпы және арнайы
І ТАРАУ. ВАЛЮТАЛЫҚ РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Валюталық қатынастар мен валюта-қаржылық жүйесі туралы түсінік
Валюталық қатынастар дегеніміз әлемдік шаруашылықта қалыптасатын және ұлттық шаруашылықтар
Халықаралық валюталық қатынастардың дамуы өндірістік күштердің өсуімен, әлемдік нарықтың
Халықаралық валюталық қатынастар халықаралық экономикалық қатынастардың бір бөлігі, олар
Халықаралық экономикалық қатынастардың ең серпінді түрі халықаралық валюта-қаржы қатынастары
Валюта-қаржылық қатынастар ұдайы өндіріске қарағанда екінші орында болғанымен, олардың
Валюталық реттеу бақылау тәртібін жүзеге асыру кезінде, мысалы, бағам
Сонымен, валюта-қаржылық бақылау жүйесі дегенміз – валюта-қаржылық қатынастарға қатысушылар
Халықаралық валюта-қаржылық қатынастар шаруашылық байланыстардың интернацианализациялану негізінде ұйымдастырудың нақты
Ұлттық валюталық жүйе мемлекеттің ақша жүйесінің құрамдас бөлігі болғанымен,
Ұлттық және әлемдік валюталық жүйелердің өзара байланысы ұқсастығын білдірмейді,
Ұлттық валюталық жүйенің айналысында ұлттық валюта жүреді, ал әлемдік
Ұлттық жүйеде валюталық қатынастарды елдің валюталық қатынастарын реттейтін және
Валюта курсы валюта-қаржылық қатынастар жүйесінің жағдайын көрсететін орталық
Өнім және оны өндірушілер мен сатып алушылар валюталық курс
Валюта бағамдарын болжау үшін сатып алу тепе-теңдік теориясын
Біріншіден, сатып алу қабілетінің тепе-теңдігі іс-жүзінде валюта бағамдарының ара-қатынас
Екіншіден, сатып алу қабілетінің тепе-теңдік инфляция деңгейі жоғары елдердің
Сатып алу қабілетінің тепе-теңдікті есептеуді орталық банктер ұлттық валюталардың
Әдетте, сатып алу қабілетінің тепе-теңдігін анықтауды зерттеушілер нарықтық валюта
Валюталық бағамды орнату тәртібін ескере отырып, Халықаралық валюталық қор
валютаның тіркелген бағамы;
валютаның шектелген икемді бағамы;
валютаның құбылмалы бағамы.
Алғашқыда тіркелген бағам ресми түрде Бреттон Вудс келісімімен
Валюта бағамын әлемдік экономикадағы елдің орнын сипаттайтын көрсеткіш ретінде
Валюталардың айырбас бағамының түпкі тепе-теңдігінің өзгеруіне әсер ететін бірнеше
Осы факторлардың валюта бағамына әсер ету механизмін және валюта
Валюталық бағам мен инфляцияның өзара байланысы. Әдетте, инфляция деп
Төлем теңгерімнің валюта бағамына әсері. Төлем теңгерімі валюта
Төлем теңгерімі мемлекеттің сыртқы экономикалық операцияларының көлемін, құрылымын және
Сондай-ақ, ұзақ мерзімді жоспарда ағымдағы бағам тепе-теңдік бағам айналасында
Проценттік мөлшерлемелер өзгерісінің валюта бағамына әсері.
Проценттік мөлшерлер өзгерісі валюта бағамына екі
Екінші жағынан нақты проценттік мөлшерлердің (басқаша айтқанда инфляция қарқынына
Сонымен қатар, валюта бағамына бюджеттік тапшылықтың әсер еткенін де
Тәжірибе көрсеткендей, бюджеттік тапшылық факторы қысқа мерзімде валюталық бағамға
Валюта бағамы өзгеруінің жағдаяттық факторлары. Аталмыш факторлар қысқа
Экономиканың ғаламдану жағдайында қысқс мерзімдік валюталық операциялардың рөлі өсуде.
Саяси болжамдар да маңызды роль атқарады. Дамушы елдердегі
Сонымен қысқа мерзімді валюта бағамына валютаның нарықтағы операцияларының
Валюта бағамына халықаралық есеп айырысуларда және евронарықтарда валютаны пайдалану
Валюталардың бағамдық ара-қатынасына халықаралық төлемдердің дамуы не тежелуі
Сонымен бірге валюта бағамына өкіметтің экономикалық жағдайы да әсер
Сонымен, валютаның бағам құрылымы көп факторлы қиын процесс. Сондықтан
Валюталық қатынастардың нарықтық және мемлекеттік реттеу мен валюталық саясат
Әлемдік тәжирибе көрсеткендей, нарықтық экономика жағдайында халықаралық валюталық қатынастарды
Бірақта мемлекет валюталық қатынастарға араласады — алғашқыда жанама, кейінен
Нарықтық экономиканың реттеу жүйесінде басты орын валюталық саясатқа берілген.
Валюталық саясаттың бағыты мен нысаны елдің валюта-экономикалық жағжайымен, әлемдік
Валюталық саясаттың негізі белгілі бір теория болып табылады. Валюталық
Валюталық саясаттың жүзеге асыру құралы валюталық реттеу болып табылады.
Валюталық қатынастарды реттеу келесі деңгейлерді қамтиды:
Валюталық ресурстары бар және валюталық операцияларды жүзеге асыратын жеке
ұлттық мемлекет органдары (қаржы министрлігі, орталық банк, валюталық бақылау
мемлекет аралық деңгейде.
Валюталық, несиелік және қаржылық саясаттарды үлестіруші мемлекет аралық реттеу
Ұлттық экономикалардың, валюталық, несиелік, қаржылық қатынастарды қоса, өзара тәукелділікті
Шаруашылық қатынастарды ырықтандыру жағдайында нарықтық пен мемлекеттік реттеудің арасындағы
Әлемдегі күштердің орналасуы; АҚШ-тың көш басшы болғаны қазіргі кезде
Мемлекет аралық валюталық реттеудің органы Халықаралық валюталық қор болып
Мақсаттар мен нысандарға байланысты валюталық саясат құрылымдық және ағымдағы
Тәжірибеде валюталық саясаттың келесідей түрлері қолданылады: дисконттық, девиздік саясат,
Дисконттық саясат — халықаралық капиталдар қозғалысына әсер ете отырып,
Қазіргі жағдайда дисконтты саясаттың тиімділігі төмендеуде, бұл сыртқы және
Девиздік саясат — мемлекеттік органдармен шетел валюталарын сату-сатып алу
Девиздік саясаттың жиі қолданатын түрі — валюталық интервенциялар, яғни,
Валюталық резервтерді диверсификациялау — валюталық ысыраптан қорғану үшін
Валюталық паритеттер және валюталық режимдер ұлттық және мемлекет аралық
Қазіргі кезде әлемде валюталық курстың оншақты түрі белгілі, өйткені
Қосарлы валюталық нарық дегеніміз тіркелген және еркін валюталық курстардың
Девальвация мен ревальвация валюталық саясаттың әдістері. Девлаьвация — шетел
Девальвация мен ревальвация деген түсініктердің дамуы экономикадағы, әсіресе, ақша-несиелік
1.3. Әлемдiк валюталық жүйелердiң даму кезеңдерi
Алғашқыда табиғи тұрғыдан ұлттық валюта-қаржылық қатынастар жүйесi пайда
Ұлттық валюта-қаржылық қатынастар жүйесi сыртқы экономикалық қызметтi қамтамасыз
Алғашқы валюта-қаржылық қатынастар жүйесi ХIХ ғасырда өнеркәсiптiк революциядан кейiн
Алтын үлгi өндiрiстi, сыртқы экономикалық байланыстарды, ақша айналымын,
Бұл үлгi дүниежүзiлiк бiрiншi соғысқа дейiн тиiмдi болған едi.
Бертiндеп алтын үлгiсi (алтынтиын түрiнде) тиiмсiз болғандықтан жойылды. Өйткенi,
Бiрақ, 30-шы жылдары валюталық жүйесiне қатысты
Бiрiншi кезеңiнде (1929-1930 жж.) аграрлық және отарлық елдер валюталарының
Екiншi кезеңде (1931ж.) әлемдiк валюталық жүйенiң әлсiз буыны Германия
Үшiншi кезең 1931 жылдың күзiнде Ұлыбританияда алтын үлгiсiнiң жойылуымен
Төртiншi кезеңде, экономикалық дағдарыс ерекше тоқырауға айналған кезде 1935
Бұның негiзгi себебi көтерме сауда бағаларының 40%-ке, соның
Бесiншi кезеңде валюталық дағдарыстың арасында басқаларға қарағанда алтын
Экономикалық дағдарыс төлем балагсының әрекетсiздiгiне, мемлекеттiк бюджет
Генуэздiк валюталық жүйесi дағдарысының кесiрiнен әлемдiк валюталық
1944ж. Бреттон-Вудс қаласында (АҚШ) БҰҰ валюталық қатынастары туралы конференциясы
Жүргiзiлген келiссөздердiң нәтижесiнде валюталар курсының жағдайы анықталып,
Валюталардың курстары қарым-қатынасы және айырбасталу қабiлетi долларда көрсетiлген тiркелген
АҚШ валюталық жүйесiнiң дағдарысы 60-шы жылдардың аяғында
Келе-келе валюта-қаржы қатынастарында доллар өзiнiң басымдылығынан айырылды. Батыс
Бiраз уақыт жүйенi жұмыс күйiнде ұстауға поллиативтер, әсiресе арнаулы
Валюталық дағдарыстан шығудың амалы 1971 жылдың 18 желтоқсанындағы «ондық
Алтын бағасы ресми түрде бекiтiлгенiмен (уницияға 35 доллардан 38
Долларлық үлгiнiң артықшылығы алтын-валюталық үлгiнiң тұрақсызданудырушы факторларынан дербес
1974-1975 жж. валюталық дағдарыс әлемдiк экономикалық дағдарыспен ұштаса
Түпкi ой бойынша, Ямайка валюта жүйесi Бреттон-Вудс жүйесiне
Арнайы өзара көмек кұкықтарына (СДР) байланысты бiрнеше мәселе
Арнайы өзара көмек құқығы өз жүйесiнiң халықаралық валюта
Осындай дағдарыстан шығу жолдары алғашқыда академиялық, кейiннен билеушiлiк
Сөйтiп, құбылмалы валюта курстары жағдайында әлемдiк валюталық нарықты қайта
АӨКҚ (СДР) үлгiсi доллар үлгiсiне ұқсас. Жетекшi халықаралық төлем
Ямайка валюталық жүйесi халықаралық валюта қоры мүшелерiне валюталық
Сонымен, Ямайка валюталық жүйесiндегi болып жатқан құбылыстар
70-шi жылдар аяғында экономикалық және валюталық одақты құру жолдары
Еуропалық валюта жүйесi ЭКЮ — еуропалық валюталық бiрлiкке негiзделген.
Еуропалық валюта жүйесi нақты қорға тән активтер ретiнде алтынды
Екiншiден, осы мақсатпен Еуропалық валюта жүйесi және Еуропа валюталық
Үшiншiден, Еуропалық одақ елдерi алтын қорға беретiн мүшелiк жарна
Валюта бағамдарының тәртiбi «еуропалық валюталық жылан» түрiнде өзара
Бiрақ Еуропалық одақ және Еуропалық валюта-қаржы қатынастар жүйесiнде қиындықтар
1. Жүйеде дүркiн-дүркiн валюталық курстардың ресми өзгеруi болып тұрады.
2. Еуропалық валюта жүйесiнiң әлсiздiгi мүшелерiнiң экономикасындағы аса iрi
3. Экономикалық саясатты үйлестiрушiлер мүшелердiң өздерiнiң егемендiк құқықтарын
4. Жеке меншiк ЭКЮ ресми ЭКЮ-мен шығарушы орталық өзара
5. 1985 жылдан өзара қарыздарды өтеу үшiн ЭКЮ
6. Еуропалық валюта жүйесiнiң қызмет етуi сыртқы мәнбiр әсерлерiнен
80-шi жылдардың орта шенiнде жаңа жағдайлар пайда болып, экономикалық
1991ж. Еуропалық одақ туралы Маастрихт келiсiм-шарты әзiрлендi, онда Еуропалық
Осы келiсiм-шартқа экономикалық және валюталық одақтасу үш кезеңде жүзеге
Бiрiншi кезең iшiнде (1990 жылдың 1 маусымынан 1993 жылдың
Екiншi кезеңде (1994-1998 жж.) ұлттық экономикалық саясаттарды жүргiзу кезiнде
Үшiншi кезең 1999 жылдың 1 қаңтарынан басталды. Бұл кезеңнiң
Осы кезеңдегi еуроны енгiзу қолма-қол ақшасыз жүргiзiлдi. Ал
Макродеңгейдегi ұлттық экономиканың бiр-бiрiне сай маңызды мәселелерi қарастырылды.
Әрбiр валютаның артында тұрған аудандардың экономикалық мүмкiндiктерiндегi айырмашылықтарды ескере
Еуропада пайда болған iрi орталықтанудың барлық жаңалықтардың енуiне себепшi
Әлемдегi валюталық жағдайға терең үңiлер болсақ, сiрә, басты валюталар
Iс-әрекеттiң әртүрлi ауқымында еуроның ықпалы да әр
Шамамен, макродеңгейдегi толық тұрақты жағдайға тек ұзақ мерзiмде ғана
Мүмкiн, осы процестердi ұзартуға әртүрлi саяси сипаттағы
Қазiргi әлемдiк валюта жүйесi ғасырдың төрттен бiр
II тарау. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ВАЛЮТАЛЫҚ РЕТТЕУДІ ТАЛДАУ
Валюталық реттеудің қазіргі жағдайы және мәселелері
Валюта курсы тәртібінiң жағдайға орай бейiмделгiштiгi елдiң қайта құруды
Қайта қаржыландыру кезінде халықтың жалақысын көтеру
Ұлттық банк жобалағанындай, алғашқы екi
Көптеген айрыбас орындары әлiптiң артын бағып,
демпинг жағдайларын қоспағанда, Ресей, Қырғызстан және
банктердiң жеке тұлғалары — салымшыларға
жинақтаушы зейнеткерлiк қорларға өздерiнiң теңгелiк мемлекеттiк
1999 жылдың III тоқсанынан бастап шын мәнiндегi инфляция
екiншi деңгейдегi банктерге қойылатын резервтiк талап 10%-тен
кәсiпорындар тарапынан уақытша 50%-тiк экспорттық валюталық
экспорттық-импорттық, кедендiк - банктiк бақылау талаптарының
Теңгенiң еркiн құбылмалы курсын енiзудiң
Осы қаулыға сәйкес жылу энергиясын
Электр энергиясы мен газды ҚР-сының шегiнен
Теңгенiң девальвациялануы зейнетақы жинағының нақты
Ең көп зардапты әдеттегiдей, халық шектi.
Қазақстанның iшкi нарығында импорттық тауарлардың
Осылайша, тәжiрибе өзiне тән ерекшелiгi
Мұнымен қатар, шикiзат әлемдiк нарықта жоғары
Жоғарыда айтып өткендерге экспорттық
Импортты қысқарту отандық тауарларға деген сұранысты
Жағымсыз жақтары (олар жайлы бiз жоғарыда естерiңiзге
Сыртқы қарыздарды өтеу кезiнде билiк
Ұлттық валютаның курсын тұрақтандыруға мемлекеттiң
1999 жылы, мысалы, доллар курсының тамыздағы 132
2000-2001 жылдары ұлттық валютаның тұрақты курсын
Ұлттық валютаның шектен тыс күшеюiн болдырмау
Ұлттық валютаның девальвациялану деңгейi едәуiр
Сарапшылардың есептеулерi бойынша, экономика ЖIӨ-ның ақша
Әлемдiк бағаның тұрақсыздығына Қазақстанның тәуелдiлiгiн неғұрлым азайту
Елдегi экономикалық жағдайдың жақсаруы мен
Дегенмен, дамыған елдердiң монетизациясының орташа
Қазақстанның банкноты — теңгені айырбастау 1993 жылғы 15 қарашада
Өзiнiң ұлттық валютасы болуы Қазақстанда ұлттық банк пен үкiметке
Инфляциялық жағдаяттар теңгенiң құнсыздануын жеделдете түстi. 1993 жылғы 18
Орталық банктiң коммерциялық банктерге несие беру қарқыны қысқартылды. Орталық
Тәуелсiздiк алып, ұлттық валюта енгiзгеннен кейiн Қазақстанда өз
Қазақстандағы алтын валюта қорын қалыптастыру процесiнiң бастапқы кезiнде
Ұлттық банктың табыс түсiретiн өзге көздерi ерiктi айырбасталған
1997 жылдан бастап Қазақстан Республикасында әлемдiк экономикаға белсене қатысуына
Алтын валюта қорын басқару барысында қазiргi әлемдiк аренадағы жағдайды
Жұмсалатын халықаралық қаржы үш түрлi жағдайда қолданылады, ол
Жұмсалатын халықаралық қаржы мемлекеттiк резерв құралдарының 4 негiзгi
монетарлық алтын;
шетелдiк валюталар;
Халықаралық валюта қордағы резерв позициясы;
Арнаулы өзара қарыз құқықтары (СДР).
Валюталық және қаржылық саудадағы өзгерiстердiң молаюы көптеген елдерде әралуан
мемлекеттiк валюта қорының жеткiлiктiлiгi;
оның құрылымдарының тиiмдiлiгi;
валюталық жұмыстар бойынша трансакциялық шығындарының мөлшерi;
валюталық және несиелiк тәуекел бойынша шектелушiлiк және қаржы жұмсаушылық
Елдiң алтын валюта қорының жеткiлiктiлігін айқындау белгiсi
6 Кесте.
1991-2000 жж. Қазақстан Республикасы өтпелi экономикасының трансформациясының негiзгi бағыттары
1991ж. 1. ТМД шеңберiнде жаңа экономикалық байланыстардың үзiлуi мен
2.Экономикалық тәуелсіздіктің эволюциялық кеңеюi.
3. Бағаның ырықтандырылуы және сыртқы сауда.
1992ж. 1. Кiшi жекешелендiру.
2. Министрлiк салаларының холдингке айналуы.
3.Халықаралық қаржы және экономикалық одақтарға кiру.
4. Антимонополиялық реттеу.
1993ж. 1.Сыртқы техникалық және қаржылық көмекке тарту
2. Ұлттық ақша бiрлiгiнiң енгiзiлуi.
1994 1.Индикативтiк жоспарлаудың, валюталық реттеудiң
2.Тұрақты алтын валюта қорын қалыптастыру.
3. Қор нарығын қалыптастыру.
4. Валюта айырбастау негiзiн нығайту
1995ж. 1.Кедендiк одаққа кiру.
2. Салықты қайта құру, кедендiк тәртіп, селектив өндiрiстiк
1996ж – қазірге дейін 1.Санация және кәсiпорындардың банкроттығы, құнды
2.Экономиканы институттық реттеу процесiн аяқтау, экономиканы басқарудың тiкелей және
Ұлттық шаруашылықты қауіпсіздендіру мағынасында капиталдардың ағылуы көкейкесті мәселелердің біріне
Капиталдың ағылуы, егер қаржылық капиталдың трансұлттық қозғалыс шеңберінде заңдылық
Бір елдің ішінде нарықтық экономика тиімді компанияладың гүлденуін
Әдетте, капиталдың қозғалуының келесідей әдістер қолданылады:
әлемдік бағалармен салыстырғанда шикізат бағасын төмендетіп көрсету жолымен экспорттық
жалған импорттық мәмілелер;
шетелдегі бақылау астындағы заңды тұлғалар алдында жалған қарыз құру;
нарықтық құнынан төмен құнды қағаздарды сату бойынша операциялар;
банктерден активтерді шығару мақсатында форвардылық валюталық операциялар және т.с.с.
Капиталдың ағылуы мемлекет ішіндегі инвестициялық белсенділікті төмендетеді, сонымен қатар
Қазақстандағы валюталық реттеу мен ырықтандыру механизміне талдау
Еліміздiң нарықты экономикаға көшiп, халықаралық еңбек бөлiнiсiне араласуына
Валюталық реттеудiң мәнiн қарастырғанда валюталық қатынас пен
Мемлекеттiк реттеу мемлекеттiк басқару органының саналы қызметi, ол
Валюталық реттеу мемлекеттiк басқару органдарының негiзгi экономикалық параметрлеріне
Валюталық реттеу бiр жағынан әлемдiк шаруашылық байланыстарға қатысуда
Кейде валюталық реттеу құқықтық нормаларды жасау үшін қолданылады. Мұндайда
Мiне осылай, валюталық реттеу елдiң экономикалық тұрақтылығы
Валюталық реттеу мақсаттары бойынша төмендегідей жетістіктерге жетуге болады:
1. ұлттық валюта бағамының дәрежесi мен серпінін реттеуге;
2. инфляциялық емес экономикалық өсiмдi қамтамасыз ету үшiн
3. салалар арасындағы капиталдарды құюға;
4. төлем теңгерімі құрылымын реттеуге және оның
5. елдiң алтын-валюта қорын қалыптастыруға;
6. ақшаның шетке ағылуына қарсы күрес жүргізуге мүмкіндік
Валюталық реттеу тиiмдi болу үшiн оның бағытын айқындап, объектiлердi,
Валюталық реттеудiң макроэкономикалық дәрежесi дүниежүзiлiк шаруашылыққа ұлттық экономиканың мүддесiн
Валюталық реттеу өндiрiс қызметінің тұрақтылығын қамтамасыз етiп қана
Валюталық реттеудiң объектiсi ұлттық экономика бола отырып, ол макросекторлардың
Валюталық реттеудiң құралы валюталық интервенцияны, кедендiк саясатын, салық-бюджет
Өтпелi кезеңде валюталық реттеу мен ақша-несие саясатының, сыртқы
Мемлекеттiк валюталық реттеу нарықтық экономиканың даму мөлшерi бойынша
Сонымен қазiргi заманғы валюталық нарық сипатының өзгеруi мемлекеттiң
Өтпелi экономикалы елдерде капитал қозғалысын
Капитал қозғалысын ырықтандыру жаппай қаржылық
Капитал қозғалысын ырықтандырудың негiзiн қалайтын
Әлемдiк саясат көрсетiп отырғандай, өтпелi экономикалық
Валюталық-қаржылық салада өтетiн процестер өте
Азия мен Латын Америкасы елдерiнiң
Есеп айырысу кезiндегi ұлттық және шетел
Қолма-қолсыз ақшалардың қазiргi уақытта валюталық құралдардың теңгеге қарағанда
Парламенттегi капиталдарды 2001 жылғы 2 көкекте ресімлендiруге
«Көлеңкелi капиталдарды» ресімлендiру нәтижесiнде 2001
Ресімлендiрiлген қаражаттың жалпы көлемi 70
Қорыта келе, валюталық саясат анағұрлым тұрақты әрі
Сөз түйіні – Қазақстанның экономикасын дамытып, халықтың тұрмыс-тіршілігін жақсарту
III тарау. ВАЛЮТАЛЫҚ САЯСАТТЫ ЖӘНЕ ВАЛЮТАЛЫҚ РЕТТЕУДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ.
Шетел валютасын пайдалануға және капиталдарын шетел шекараларына жылжуына шектеу
Валюталық режимнің сақталу себебіне қарай оның нысандары да
Басқа елдер үшін негізгі проблема экономика үшін сипаты мен
1996 жылы қабылданған “Валюталық реттеу туралы” Қазақстан Республикасының
Қазіргі кезде Қазақстанда іс жүзінде шетел капиталын әкелуіне және
шет елге тікелей және портфельдік инвестициялар;
резиденттер еместерге 120 күннен астам уақытқа несие беруі;
резидент еместерге жылжымайтын мүлік төлеміне аударымдар;
резидент еместердің резидент алдындағы экспорт-импорттық операциялар бойынша міндеттемелерін орындауды
шет жерлердегі шетелдік банктерге салымдарды жүзеге асыру.
Қазақстанда капитал қозғалысына валюталық шектелулер қою қажеттелігі шетел валюталарын
Бұл орайда, сыртқы экономикалық қызметтің кейбір ерекшеліктері бар барлық
Қазақстанда валюталық режимді алдағы уақытта да ырықтандыра түсу
1999 жылы сәуірде өзгермелі валюталық курс режиміне көшу экономиканың
Тауардың және қызмет көрсетудің сыртқы саудасындағы негізгі балансында көрсетілген
Капитал ағынының құрылымы өндірстік мүмкіндікті арттыра түсуге бағдарланған, әрі
Бір ғана кемшілігі сол, шетелдік инвестициялардың әкелінуі, ең бастысы,
Мұндай жағдайларда валюталық режимдерді ырықтандырудың негізгі мақсаты валюта қаражатын
Қатаң валюталық щектелер жағдайында ұлттық валютаның күші оның бағасының
Сонымен бірге әкімшілік шектеулер уақыт өткен сайын тиімді болмайтынын
Валюталық режимді ырықтандырудың негізгі принциптеру мен тісілдері. Ұлттық банк
Валюталық реттеудің әлдеқайда қолайлы режимімен пайдаланылатын операйилардың тізбесі қаражат
Сонымен қатар валюталық реттеуді ырықтандыру біржолғы және тіпті “естен
Бұл орайда республикаға сыртқы сауда операцияларынан түскен капиталдың тұрақты
2002-2004 жылдаға ырықтандырудың бірінші кезеңі валюталық ретеудің жекелеген шектеулерін
экономикалық жағынан сыналған деп есепетлінетін шет елге тікелей инвестициялар,
жоғары сенімге ие болған және тәуекелдің төмен деңгейі бар
валюталық реттеу талаптарына байланысты шектен тыс әкімшілік кедергілерді жою
жеке тұлғалардың шет елде есепшот ашуына қойылатын талаптар.
Сонымен қатар, тәуекелді басқару жүйесін алдымен банктерге, ал сонан
Осындай жағдайларда қаржы институттарының валюталық операцияларын Ұлттық банк
Сондықтан қаржылық институттардың операциялары пруденциалдық реттеу рәсімдері мен қадағалауды
Сонымен, валюта қаражатына жоғары тиімділікпен ықпал ететін операцияларды
Ұлттық банк әзірлеген валюталық режимд ырықтандыру концепциясы қаржы нарығын
Валюталық реттеу талаптарын жұмсартудың ықтимал салдарлары. Валюталық реттеу талаптарын
Валюталық режимді ырықтандыруға байланысты негізгі қауіп мыналар:
экспорт шығарушылардың валюта түсімінің Қазақстаннан тыс жерлердегі шетелдік банктерде
ішкі жинақ ақшаны ішкі экономикаға емес, шетелдік активтерге инвестициялау;
халықтың жинақ ақшасының шет елдердегі есепшоттарға әкетілуі;
алыпсатарлық сипаты бар қысқа мерзімді портфельді капиталдың экономика мен
Біріншіден, валюта режимін ырықтандырудың алғашқы кезеңінде валюта түсімін қайтару
Сондай-ақ Қазақстан Республикасында резиденттер арасында ұлттық валютамен операциялар
Сонымен қатар, валюталық қаражаттарың негізгі әкетілуі ағымдағы импорт операцияларын
Екіншіден, шетелдік бағалы қағаздарға инвестициялау барынша жоғары трансакциялық
Мысалы, ЗАБК зейнетақы активтерін шетелдік эмитерттердің “АА” рейтигінен (“Standard
Бұдан басқа, банктің республикасының ішкі активтеріне орналастыратын қаражаттардың көлемі
Үшіншіден, бірінші кезеңде шет елдердегі шетелдік банктерде есепшоттар ашуды
Осындай операциялар Ұлттық банкте тіркелуге жатады,онда резиденттердің шетелдік
Сонымен қатар, егер шет елдерде есепшоттың болу қажеттігі жұмыс,
Төртіншіден, резидент еместердің бағалы қағаздарға қысқа мерзімді салымдары
Сонымен бірге капиталдың ұзақ мерзімді инвестициялар басым болып
Жалпы алғанда, валюталық операциялар жүргізуде шектелерді жоя отырып және
Қорытынды
Макроэкономикалық тепе-теңдікті қамтамасыз ету үшін валюта нарығына қатысушылар
Кейбiр басқа елдердiң халықаралық ұйымдары
Қазiргi заманның экономикасы өте күрделi шаруашылық
Ал экономикалық субъектiлер iс-әрекеттерiнiң ұлттық
Нарықтық экономика жағдайында валюталық реттеу макроэкономикалық
Макродеңгейде ұлттық экономиканың бiр-бiрiне сай
Қазiргi әлемдiк валюталық жүйе ғасырдың
Сондықтан біз кейбiр маңызды аспектiлердi ескеруіміз қажет. Олар –
Екiншiден, қаржы нарығындағы өзгерулер орталық банктердiң ұлттық алтын-валюта қорларын
Аралас экономикада нарықтың өзiн-өзi реттеуі – табиғи үрдiс. Ол
Валюталық реттеу механизмi тұтастай алғанда реттеу механизмi секiлдi белгiлi
Валюталық реттеу мақсаттары бойынша төмендегідей жетістіктерге жетуге болады:
1. ұлттық валюта бағамының дәрежесi мен серпінін реттеуге;
2. инфляциялық емес экономикалық өсiмдi қамтамасыз ету үшiн
3. салалар арасындағы капиталдарды құюға;
4. төлем теңгерімі құрылымын реттеуге және оның
5. елдiң алтын-валюта қорын қалыптастыруға;
6. ақшаның шетке ағылуына қарсы күрес жүргізуге мүмкіндік
Өтпелi экономикадағы елдер үшiн валюталық саясаттың маңызды мақсаты
Валюталық реттеудiң макроэкономикалық дәрежесi дүниежүзiлiк шаруашылыққа ұлттық экономиканың мүддесiн
Сонымен валюталық реттеу мен оны бағдарлауға жүйелi
Бiрiншiден. Валюталық реттеудiң түрлi қырлары бiр-бiрiмен күрделi
Сөйтiп, экономиканы реттеу механизмiнiң сыртқы аспектiсi болып шығады. Ол
Екiншiден. Макродәрежеде валюталық реттеу стратегиясының болмауы ұлттың экономиканың макроэкономикалық
Үшiншiден. Валюталық реттеу процесiнде монетарлық билiк маңызды рөл
Сонымен өтпелi экономика елдерiне жанама және тiкелей валюталық
Сыртқы экономикалық ортамен байланыс арқылы Қазақстан өтпелi экономика
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Международные валютно-кредитные и финансовые отношения. / Под ред. Л.Н.Красавиной.
Сухов М.И. Государственное регулирование валютного рынка в России: актуальные
Манделл Р.А Эволюция международной валютной системы // Проблемы теории
Основы международных валютно-финансовых и кредитных отношений: Учебник./ Под ред.
Федоров Б.Г. Современные валютно-кредитные рынки. Москва – Финансы и
Экономика. Под ред. Булатова А.С. Москва – Бек, 1995.
Сухов М.И. Государственное регулирование валютного рынка России: актуальные проблемы
Манделл Р.А Эволюция международной валютной системы // Проблемы теории
Челекбаев А.. В нынешних условиях необходимо определиться с режимом
Жиленко Г. Экономика Республики Казахстан в годы реформирования //
Коканбаева З.А. Проблема диверсификации золотовалютных резервов: актуально ли золото
Окшантаева Н. Проблемы международной ликвидности и формирование золотовалютного резерва
Рогачев А., Садыков Е., Тусупбеков Т. Финансово-экономические проблемы рыночного
Закон РК «Об амнистии граждан РК в связи с
Шайынғазы С. Жан бағудан – жасампаздыққа // Егемен Қазақстан.
Қазақстан Республикасының «2003 жылға арналған республикалық бюджет туралы» Заңы
Факторы и механизмы экономического роста. / под ред. Рогачева
Экономика Казахстана в контексте индустриально-инновационного развития: труды международной научно-практической
1
60
