Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалау курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе 3
1-бөлім. Қарызшының қаржылық қабілетіне талдау 5
1.1. Несиелік қабілетті бағалау критерийлері 6
1.2. Қарыз алушы кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері 9
2-бөлім. Жеке тұлғаның несиелік қабілетін бағалау 13
2.1. Қарыз алушының жеке тұлғаның төлем қабілеттігін бағалау көрсеткіштері 15
2.2 Қысқа мерзімді несие беру мен өшіру тәртібінің есебі 16
2.3 Несиелік қабілетті және тәуекелді бағалаудағы шетел тәжірибесі 20
3 – бөлім. Қарыз алушыларының несиелік қабілетін бағалау әдістерінің жетілдіру жолдары 28
Қорытынды 29
Қолданылған әдебиеттер тізімі 30
30
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Банк ісі
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе 3
1-бөлім. Қарызшының қаржылық қабілетіне талдау 5
1.1. Несиелік қабілетті бағалау критерийлері 6
1.2. Қарыз алушы кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері
2-бөлім. Жеке тұлғаның несиелік қабілетін бағалау 13
2.1. Қарыз алушының жеке тұлғаның төлем қабілеттігін бағалау
2.2 Қысқа мерзімді несие беру мен өшіру тәртібінің
2.3 Несиелік қабілетті және тәуекелді бағалаудағы шетел тәжірибесі
3 – бөлім. Қарыз алушыларының несиелік қабілетін бағалау
Қорытынды 29
Қолданылған әдебиеттер тізімі 30
Кіріспе
Ақшадан кейін ізінше несиені ойлап шығару - адамзаттың
Несие — нарықтық экономиканың тірегі ретінде экономикалық дамудың
Қазіргі Қазақстан Республикасындағы несиелеу жүйесі қарыз алушының несиелік
Несиелеу процесі белгіленген мерзімде сауданың қайтарылмай қалуға себепкер
Несиенің қамтамасыз етілуі — қарыз алушының активтерінің құны
Коммерциялық банктер өздерінің табыстық базасын кеңейтіп, рентабельділігі мен
Бірінші бөлім Қарызшының қаржылық қабілетіне талдау.
Ал екінші бөлім. Жеке тұлғаның несиелік қабілетін бағалау
Қазіргі кезде қарыз алушының несиелік қабілетін және төлем
Сонымен қатар қысқа мерзімді несие беру және өшіру
1-бөлім. Қарызшының қаржылық қабілетіне талдау
Қарызшының қаржылық қабілетіне талдау жасамас бұрын берілген есептердің
1. Клиенттің қаржылық жағдайы.
2. Іскерлік репутациясы.
3. Жоба тәуелділігі.
4. Несиенің қамтылуы.
Клиенттің қаржылық жағдайын бағалау клиенттің қаржылық жағдайын 4
Кө =
Өтімділік коэффициенті клиенттің шаруашылық қаржыларын түрде қарыздарды жабуға
К.Ж. =
Жабу коэффициенті бұл клиенттің қарыздарды жабуға жеткілікті қаржылар
Ж.д. н.қ. =
Бұл коэффициент кредиттің дебиторлар мен кредиторлар есебінен есептесуін
Қ.д. н.қ. =
бұл клиенттің тартылған қаржылардың қаншалықты тәуелсіз екендігін көрсетеді.
Жоба тәуелділігін бағалау клиент ұсынылған бизнес жоспармен негізінде
1. Тауарды сату-сатып алу мүмкіндігін
2. Басты бәсекелес
3. Ақша қаржылар қозғалысы
4. Жобаның экономикалық тиімділігі
Экономикалық негіздер нарықты дайындау деңгейі бұл бәсекелестің жобаға
Қ.н.р.
Коэффициент жоғары болса жоба тиімді, клиенттердің іскерлік реттерін
Несиелік қамту формасына талдау бұл кезде залогқа салынған
1.1. Несиелік қабілетті бағалау критерийлері
Қазіргі несиелеу жүйесі қарыз алушының несиелік қабілетін анықтау
Несиелеу процесі белгіленген мерзімде сауданың қайтарылмай қалуға себепкер
Қарыз алушының несиелік қабілеті — бұл қарыз алушының
Қарыз алушының несиелік қабілетінің, оның төлем қабілетінен бір
Клиенттің несиелік қабілетінің деңгейі, банктің нақты қарыз алушыға
Қарыз алушының қаржылық тұрақтылығын объективті бағалау және несиелік
Әлемдік және отандық банктік тәжірибе қарыз алушының несиелік
Қарыз алушының мінездемесі деп оның заңды тұлға ретіндегі
Қарыз алушының заңды тұлға ретіндегі беделі оның сол
Қаражатты қарызға алу қабілеті қарыз алушының несиеге өтініш
Қарыз алушының несиелік қабілетінің ең негізгі критерийлерінің бірі
Қарыз алушының капиталы оның несиелік қабілетінің біршама маңызды
1) оның жеткіліктілігі яғни Орталық банктің тарапынан жарғылық,
2) несиеленетін операцияларға меншікті капиталды жұмсау дәрежесі, яғни
Несиенің қамтамасыз етілуі — қарыз алушының активтерінің құны
Несиелік операциялар жасалатын жағдайларға елдегі, аймақтағы, салалардағы ағымдық
Соңғы критерий — бақылау, бұл мынадай сұрақтарды ескереді:
Аталып өткен, банк клиентінің несиелік қабілетін бағалау критерийлері
• іскерлік тәуекелді бағалау;
• менеджментті бағалау;
• қарыз алушының қаржылық тұрақтылығын бағалау;
• қаржылық, коэффициенттерді бағалау;
• ақша тасқынын талдау;
• қарыз алушы туралы аппарат жинақтау;
• орналасқан жеріне бару аркылы қарыз алушының жұмысын
Отандық банктік тәжірибеде қарыз алушының несиелік қабілетін бағалаудағы
1.2. Қарыз алушы кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері
Қарыз алушының кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау оның қаржылық
Қарыз алушының кәсіпорынның қаржылық жағдайы оның мынадай төлем
1) шаруашылық шарттарына сәйкес төлем талаптарын уақтылы қанагаттандыру;
2) несиені қайтару;
3) жұмыскерлер мен қызметкерлерге жалақы төлеу;
4) бюджетке төлемдерді және салықтарды төлеу.
Қарыз алушының қаржылық, жағдайы жақсы болса, ол барлық,
Қарыз алушының несиелік қабілетін банктік талдау шектеулі және
Кәсіпорынның қаржы-экономикалық жағдайын талдау үшін негізгі көздер ретінде
Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалауда мынадай негізгі көрсеткіштер
1-кесте
Көрсеткіштер атаулары Есептеу алгоритмі
1
2
1 Ағымдағы өтімділік | коэффициенті
Ағымдағы активтер /ағымда ғы міндеттеме
2 Мерзімді өтімділік коэффициент)
Ағымдағы активтер — ағымдағы міндеттеме
запастар/
3 Активтер рентабельдігі
Пайда/кәсіпорын активтері
4 і Рентабельділік сауда
Өнімді сатудан түскен сатудаң түскен түсім
пайда/ өнімді
5 Негізгі құралдар мен басқа айналымнан
Пайда/негізгі құралдар тыс активтер
+ айналымнан
6 Меншікті капитал рентабельдігі
Пайда/ меншікті капитал
7. Ұзақ мерзімді міндеттеме рентабельдігі
Пайда/ұзақ мерзімді несие және займдар
8. Қаржы тұткасы коэффициенті
Заемдық қаражаттар/меншікті қаражаттар
9. Тіркемелі активтерді өтеу коэффициенті
Тіркемелі активтер (ғимараттар және құрылғылар — амортизация) /
10. Қарызға қызмет ету коэффициенті
Пайда /қарыз бойынша шығындар
11. Қор қайтарымы
Жалпы пайда — түсім /активтер
Осы көрсеткіштердің ішінде аса көңіл аударатыны бұл баланс
Өтімділік деп кәсіпорынның барлық төлем түрлері бойынша өз
Баланс активінің баптары олардың өтімділік дәрежелеріне қарай үш
1) ақшалай қаражаттар (есеп айырысу шотындағы және банктегі
2) жеңіл іске асатын талаптар (төлейтін мерзімі жетпеген,
Берешектермен есеп айырысу құрамында үш айға дейінгі қарыздар
3) жеңіл іске асырылатын тауарлы-материалдық құндылықтар (арзан бағалы
Қарыз алушылардың салалық, ерекшеліктеріне байланысты өтімділік коэффициентінің біршама
Бірақ та алашақ қарыздың сипатын ескеру қажет. Алашақтар
Өтімділік коэффициентін талдау барысында мынадай факторларды есепке алу
• қызметінің көлемі (қаншалықты өндіріс және өнімді сату
• өнеркәсіп және өндіріс саласы (өнімге сұраныс және
• өндіріс циклінің ұзақтығы (аяқталмаған өндіріс көлемі);
• материалдар қорын жаңарту үшін қажетті уақыт (өтімді
• жұмыстың маусымдылығы.
Өтімді қаражаттардың мөлшсрінің төмендеуіне ықпал етушілерге мыналар жатады:
• ағымдағы қызмет зияндары;
• өткен жылдары және төтенше оқиғалардың нәтижесінде болған
• өтімді қаражаттар бағасының төмендетілуі;
• күрделі қаржы жұмсалымдарға иммобилизациялануы.
Өтімді қаражаттардың артық болғаны қажет емес. Егер де
2-бөлім. Жеке тұлғаның несиелік қабілетін бағалау
Қазіргі кезде екінші деңгейдегі банктердің жеке тұлғаларға беретін
Тұтыну несиесінің мынадай түрлері қолданылуда:
— автомобилдік несие;
— ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып алуға берілетін
— тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие;
• кейінге қалдырылмайтын қажеттіліктерге (оқу, емделу, демалу және
Мұнда автомобильдік несие бойынша жаңа және жүрілген автомобильдерді
Ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарларға мыналар жатады:
• жиһаз;
• сантехника;
• аудио-видео және тұрмыстық техникалар;
• компьютер және оргтехника;
• басқа да тұтыну тауарлары.
Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына: үйдің ішінде және сыртында
Мысалға, Қазақстан Республикасындағы жетекші банк — Казкоммерцбанктің тұтыну
2-кесте
Казкоммерцбанктің тұтыну несиесінің түрлері мен шарттары
№ Несиелеу
Автомобиль несиесі
Ұзақ мерзімді тауарлар сатып алу несиесі
Жаңа
Ескі
(пайдаланылған)
1
2
3
4
5
1
Несие мөлшері
Автомобиль құнының 80%-на дейін
Автомобильді бағалау құнының 80%-нә дейін
• 10 000 АҚШ
долларына дейін (немесе эквивалент)
• 500 000 АҚШ
долларына дейін (егер қамтамасыз
ету заты —
жылжымайтын
мүлік болса)
2
Бастапқы жарна
Автомобиль
құнынан —
20%
3 жылға дейін
жүрілген шетел көлігін сатып алуда 20%;
3 жылдан 5 жылға дейін жүрілген шетел
көлігін сатып алуда30%;
• 5 жылдан 10 жылға дейін жүрілген шетел
50%;
• 3 жылға дейін
жүрілген ТМД
елдерінің автокөлігін сатып алуда — 30%;
• 3 жылдан 5 жылға
дейін жүрілген ТМД елдерінің автокөлігін сатып алуда —
3
Несие
мерзімі
• шетелдік
автокөлік
үшін 5 жылға дейін;
ТМД елдерінің автокөлігі
үшін 3 жылғa дейін 3 жылға дейін
2 жылға деиін
4
Несие
валютасы АҚШ доллары АҚШ доллары
немесе теңге АҚШ доллары
немесе тенге
5
Несие үшін
төлем Айына:
1,5%
(АҚШ
доллары-
мен) және
1,7%
(теңгемен) Айына: 1,5% (АҚШ
долларымен) және
1,7 % (теңгемен)
Айына: 1,5 /о
(АҚШ доллары-
мен) және 1,7% (теңгемен)
• 6
Қамтамасыз ету түрі Сатып
алатын
автомобиль
Егер шетел
автокөлігінің жүрілген
уақыты 10 жылдан,
ТМД-кі 5 жылдан
аспаса, сол
автомобильді
Сатып алатын
тауар немесе
тұрғын үй
* Казкоммерцбанктің 2003 ж. жарнамалық материальным.
Сонымен қатар жоғарыдағы банктен тұтыну несиесін алуға қажетті
1. Қарыз алушының анкетасы.
2. Жеке куәлігі (көшірмесі).
3. СТТН (көшірмесі).
4. Соңғы 12 айға бөлініп көрсетілген жалақы және
5. Жұмыс стажы туралы жұмыс орнынан анықтама.
6. Отбасы туралы анықтама (№ 3 форма).
7. Некеге тұрғандығын растайтын құжаттар (неке туралы куәлік,
8. Кепілге қоятын мүліктің құжаттары.
Келесі бір дамып отырған несиеге — ипотекалық несиені
Несие мөлшері, Бастапқы жарна, Несие үшін төлем, Несие
жылжымайтын мүліктің бағалау құнының 85%-на дейін.
жылжымайтын мүліктің бағалау құнынан 15 %-қа дейін.
айына: 1,3% (АҚШ долл.), 1,7% (теңгемен).
АҚШ долл. немесе теңгемен (егер 1 жылдан аспаса).
10 жылға дейін пайдаланатын немесе сатып алатын тұрғын
Жеке тұлғаның төлем қабілетін анықтау техникасы әр банкте
2.1. Қарыз алушының жеке тұлғаның төлем қабілеттігін бағалау
Қарыз алушының төлем қабілетін анықтау үшін мынадай көрсеткіштер
3-кесте
Көрсеткіштер атаулары Есептеу алгоритмі
Негіэгі қарыз төлемінің айлық мөлшері (НКДТ); Несненіч мөлшері/несиенің
Сыйақы мөлшерлемесі бойынша төлемнің айлык мөлшері (СМАТ); Несиенің
Негізгі карыз және сыйақы мөлшерлемесі бойынша төлемнің айлық
НҚАТ + СMAT
4
Таза табыс (ТТ) Жалпы табыс — салықтың және
5
Нақты несиелік қабілеті (ННҚ) НҚСАТ/ ТТ (мәні жобамен
Мысалы: Б.Ө. Жұмабеков деген азамат 360 000 теңге
Жоғарыдағы кестедегі көрсеткіштер көмегімен қарыз алушы Б.Ө. Жұмабековтың
НҚАТ = = 10000 теңге
СМАТ = = 5400 теңге
НҚСАТ = 10000 + 5400 15400 теңге
ННҚ = = 0.85 (не
Сонымен, қарыз алушымыз төлем қабілетті, яғни оған несие
Банк тарапынан бағалаушы-мамандар көмегімен осы пәтердің кепіл құны
1. Пәтердің тозу коэффициенті - Пәтердің нарықтың X
2. Алдағы уақытта пәтердің бағасының төмендеу тәуекелі —
3. Пәтердің бағалау құны - Пәтердің нарықтық құны
4. Пәтердің кепіл құны - Пәтердің бағалау құны
2.2 Қысқа мерзімді несие беру мен өшіру тәртібінің
Коммерциялық банктердің бірі мерзімділік, төлемділік, қайтарымдылық, қамтамасыз ету
Несиелік келісім шартта көрсетілген мерзім ішінде өтелген қысқа
6125 - «Ұсынылған несиелер мен депозитер бойынша болашақ
6625 - «Болашақта депозиттер мен қарыздарды ұсыну бойынша
6075 – «Қабылданған кепілдер бойынша мүмкін талаптар»
6575 – «Қабылданған кепілдер бойынша талаптардың азаю мүмкіндіктері».
Шұғыл міндеттеме, банктің қарызды өшіру үшін қаржыны іздестіретін
Несие ұсыну туралы барлық іс құжаттар несиелік басқармада
Операциялық бөлім бухгалтері несие ұсыну туралы банк бастығының
Несие ұсыну кезінде:
Дт -1411.
Кт- 2203, 1051, 2221, 1350
Шығын 7339 (1 теңге)
Кіріс 7339 (несие сомасы)
Дт- 6075
Кт -6575
Егер өтініш алған кезде құжаттар 6125-6625 шотында есептелсе,
Дт- 6625
Кт -6125.
Қарызшы төлем тапсырысы бойынша, ағымды шотындағы бос ресурстар
Дт-2203
Кт-1411
Шығын 7339.
Қарызшы міндеттеме бойынша несие мерзімі жеткенде, қарызды толық
Дт - 2203 бос қалдық самасына
Дт– 1424 өшірілмеген бөлігіне
Кт - 1411
Жартылай өшіру кезінде мемориалдық ордер жазылады және артқы
Ұлттық банктің талаптарына сәйкес несие бойынша мерзімі өткен
Дт- 5455
Кр- 1469
1469 –«Резервтер».
5455- «Клиентерге ұсынылған несиелер бойынша арнайы резервтер (провизия)
Ағымды шотқа қаржы түскен жағдайдан және мерзімі өткен
Дт -2230
Кт -1424
Шығын 7339
Егер 90 күн ішінде мерзімі өткен
Дт-1427
Кт-1424
Егер 90 күн ішінде шектелген берешек өшірілмесе онда
Дт-1469
Кт-1427
Кіріс 7130 «Зиянға есептелген қарыздар»
Баланстан тыс шотта қарыздар 5-жыл мерзімде есептеледі және
Дт-2203
Кт -1469
Шығын 7130
Несиенің принциптерінің бірі ретінде төлемділік табылады. Ол банктің
Сый ақы мөлшері несиелік келісім шартта көрсетіледі және
Дт – 1740
Кт – 4411
Сый ақы есептеу кезінде:
Дт – 1441
Кт – 1740
Мерзімі ұзартылған сый ақылар бойынша өшіруге қаржы түскен
Дт – 2230, 1051
Кт - 1424, 1427.
Есептелген мерзімі ұзартылған сый ақы сомасын баланстан өшіру
2.3 Несиелік қабілетті және тәуекелді бағалаудағы шетел тәжірибесі
Шет елде клиенттердің несиелік қабілеті туралы ақпараттар жинауга
Несиелер бойынша банктердің зиянға ұшырауының өсуіне біршама әсер
4-кесте
Несиелеу барысындағы банктің зиян шегуіне әкелетін факторлар
Ішкі факторлар 67% Сыртқы факторлар 33%
Қамтамасыз етудің жетіспеушілігі
22%
Компанияның банкроттығы
12%
Несиеге деген өтінішті оқып үйрену барысындә акпаратты дұрыс
21%
Кредиторлық қарызды қайтаруын талап етуі
11%
Алдын ала ескерту белгісіне кеш көңіл бөлуі және
18%
Жұмыссыздық/ Отбасы мәселелері
6%
Қамтамасыз етілудің сапасының нашарлығы
5%
Ұрлық/Алдау
4%
Несие бойынша банктердің зиян шегуіне себеп болатын сыртқы
Қарыз алушының сәтсіздікке ұшырауын куәландыратын белгілерге: шоттағы айналым
Несиелерді қамтамасыз ету құнына, барлық несиелік құжаттардың дұрыстығына
• ең төменгі тәуекелі бар несиелер (жіктеуге жатпайтын
• ең жоғарғы тәуекелі бар несиелер;
• шектеулі тәуекелі бар несиелер;
• ережеден шығу барысында берілген несиелер (стандартты емес
Әр тәуекел кластарына өтелмеген тәуекелдер үшін, өтелмеген несиелердің
Несиелік тәуекелді төмендетудің ең басты тәсіліне — потенциалды
Шетелдік банктердің тәжірибесінде қарыз алушының несиелік қабілетін жете
Қарыз алушыға кандидатты бағалау жүйесінде ағылшынның клирингтік банктерінде
PARSER:
Р — Person— потенциалды қарыз алушы туралы ақпарат,
A — Amount— сұрайтын несие сомасының негіздемесі;
R — Repayment— несиені қайтару мүмкіндігі;
S — Security— қамтамасыз ету құралы;
Е — Expediency — несиенің мақсаттылығы;
R — Remuneration — несиені беру тәуекелі үшін
CAMPARI:
Character — қарыз алушының беделі;
A — Ability — қарыз алушының бизнесін бағалау;
М — Means — несиеге деген қажеттілігін талдау;
Р — Purpous — несиенің мақсаты;
A — Amount — несие сомасының негізделуі;
R — Repayment — несиені қайтару мүмкіндігі;
I — Insurance — несиелік тәуекелден сақтандыру әдісі.
Американдық банктер тәжірибесінде потенциалды қарыз алушыларды дұрыс таңдай
• character (қарыз алушының сипаты);
• capacity (қаржылық; мүмкіндігі);
• cash (ақшалай қаражаты);
• collateral (қамтамасыз етуі); ;
• conditions (жалпы экономикалық. жағдай);
• control (бақылау).
Қарыз алушының сипаты бұл оның беделін, жауапкершілік дәрежесін,
Қарыз алушының қаржылық, жағдайы оның несиені қайтару қабілетін
Ақшалай қаражаты. Жалпы қарыз алушының алған несиені қайтаруының
1. Нақты ақшалар тасқыны;
2. Активтерді сату;
3. Қаржыларды тарту.
Көрсетілген көздердің кез келгені несиені қайтаруға арналған қаражаттың
Нақты ақшалардың жетіспеуі қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлығын
Нақты ақшалар тасқыны мынадай түрде анықталады:
Нақты ақшалар = Таза пайда + Амортизация тасқыны
Бұл формуланың артықшылығы — оның көмегімен несиелік қызметкер
Қамтамасыз етуі. Сондай-ақ банк қарыздың қамтамасыз етілуі, яғни
Экономикалық жағдай. Несиеге деген өтінішті қарау барысында банк
Бақылау. Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалаудағы соңғы факторға
Әлемдік банктік тәжірибеде несиелік тәуекелді бағалауда мынадай көрсеткіштер
1. Активтер сапасындағы коэффициенттер:
a) kl — Несие бойынша зияндар/Несие бойынша қарыздың
ә) k2 = Несие бойынша зияндар/Несиелердің жалпы сомасы.
Екі коэффициент те (kl және k2) банктердегі активтердің
Тәуекелге, шағылған маржа (RAM) =
=
Тәуекелге шағылган маржа (RAM — risk adjusted margin),
Таза пайыздық маржа =
Жалпы пайыздық маржа (GIM) =
2. Проблемалық несиелер/ Несиелердің жалпы сомасы.
3. Бір қарыз алушыға келетін несие/ Банктің меншікті
Халықаралық банктік тәжірибеде банктердің бір қарыз алушыға келетін
4. Банкпен тығыз байланысты қарыз алушыларға берілетін несиелер/Банктің
Банкпен тығыз байланысты қарыз алушыларға банктің құрылтайшыларын, директорларын,
Несиелерді сапасына қарай топтау және талдаудың маңызы бар.
Несиелік тәуекелді басқару, реттеудің негізгі әдістеріне мыналар жатады:
• несиелік портфельді диверсификациялау;
• қарыз алушының төлем қабілетін алдын ала талдау;
• несиелік тәуекелді жабуға арналған резерв құру;
• несиелік портфельдің оңтайлы (банк үшін) құрылымын талдау
• несиелердің қамтамасыз етілуін және олардың мақсатты пайдалануын
Несиелердің қайтарылмауынан зиян шегу — кез келген банк
Американдық банктік тәжірибе несиелік процестегі проблемалық несиелерді анықтауда
Қарыз алушының тарихына байланысты белгілер:
• Таяу арадағы қарыз алушының қаржылай тұрақсыздығы;
• Қарыз алушы туралы ақпараттардағы алшақтық және қарама-қайшылық.
Қарыз алушының жетекшілері мен басқармасына қатысты белгілер:
• Қарыз алушының серіктестерінің тұрақсыздығы;
• Басшыларының моральдық сапасының төмендігі;
• Серіктестер арасында, компанияны иеленушілер, отбасы мүшелері арасындағы
• Басшылардың жиі ауысуы;
• Басшылардың салмақсыздық мінезі;
• Қарыз алушының басшысының несиелік процесті жеделдетуге банк
Қарыз алушының өндірістік қызметін көрсететін «белгілер»:
• Қарыз алушының жабдықтаушылары мен сатып алушылар ортасының
• Қарыз алушының өз алашақтарына жасайтын бақылауының әлсіздігі;
• Қарыз алушы саласының сол уақыттарда проблемалық салаға
• Балансты жүргізудің қысқаруы, яғни актив және пассив
Несиелеуді ұйымдастыруға қатысты «белгілер»:
• Қарыз алушының несиені сұраудағы нақты мақсаты болмауы;
• Қарыз алушыда несиені қайтаруда анық бағдарламаның болмауы;
• Несиені өтеудегі резервтік көздерінің болмауы;
• Несие берілетін мақсатына қарыз алушы тарапынан материалдық
• Қарыз алушының несиелік өтінішінің негізсіздігі;
• Қарыз алушы несиені акционерлік капиталын кепілге бере
• Несиенің ең бастысы, өндіріске емес, айналыс аумағына
• Несиенің қайтару мерзімі жеткілікті негізделмеуі. Белгіленген нормалардың
• Қарыз алушының шаруашылық қызметі туралы есеп беру
• Банк шоттарын жүргізу тәртібінің нормалардан ауытқуы;
• Несиелеу шартының қайта қаралуы; несиенің қайтарылу схемасындағы
• Қарыз алушының шаруашылық, қаржылай көрсеткіштерінің жоспардағыдан немесе
• Қарыз алушының есеп және бақылау жүйесіндегі ауытқуы.
Бұл аталған «белгілер» банкті сақтандыра отырып, мерзімі өткен
Жаңа шарт несиені қайтару кестесіне бағытталып, банк пен
Бірінші кезеңде банк және қарыз алушы нағыз серіктестер
Егер қосымша жасалған келісім нәтиже бермесе, яғни қарыз
Бұл жерде оны бағалау нарықтық перспективаларды есепке алып
Сот шешімінің орындалуын банк әр түрлі формада таңдап
1. Борышқордың мүлкін тәркілеу туралы сот шешімінің орындалу
2. Тіркелген мүлікті баспасөз беттеріндегі аукциондар арқылы сату.
3. Борышқордың үшінші бір тұлғадағы қаражаттарына тыйым салу.
4. Банкке тұрақсыз борышқордың мүлкін басқарушы тұлға ретінде
Мерзімі өткен несиелермен жасалатын банк жұмысының нәтижесі борышқордың
3 – бөлім. Қарыз алушыларының несиелік қабілетін бағалау
Бүгінгі таңда ҚР-ның коммерциялық банктері несиелердің сан алуан
Коммерциялық банктерде қарыз алушының несиелік қабілетін бағалауда нақтылық
Әрине біздің банктік жүйемізде әлі күнге дейін жоғары
Бүгінгі таңда бүкіл банктердің компьютерлік жүйеге көшуі әрине
Коммерциялық банктер қарыз алушылардың несиені өтеу қабілетін зерттегенде
Қорытынды
Қазіргі кезде нарықтық экономикаға ауысу кезінде несиенің өсуіне
Қазақстан Республикасында банкілік қарыз алшының несиелік қабілетті соңғы
Бүгінгі күндері банк тәжірибенің өз әдет-ғұрыптары мен несиені
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Банковское дело/Под ред. Сейткасымова Г.С.-Алматы: Қаржы-
2. Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И.-М:
3. Комерциялық банктер операциялары. Мақыш. С.Б.
4. Қалығұлова Р.Ж. Ғұмар Н.Ә «Банктік Есеп
5. Ғұмар Н.Ә. Қарызшының қаржылық қабілетіне талдау
6. Ақша айналысы және несие. Мақыш. С.Б. Алматы,
7. Банк ісі. Мақыш.С.Б. Алматы, 2004.
8. Проблемы не возврата кредитов и пути их
9. Сейткасимов Г.С., Шаяхметова К.О., Абдраимова Г.Т. Бухгалтерский
10. Мельников В.Д., Ильясов К.К. «Финансы» Алматы 2001г.
11. Омирбаев С.М. «Финансы» Астана 2002 г. Гл.-17.
3
