Несиенің қажеттілігі, мәні және формалары курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ 3
І. Несиенің экономикалық мәні 4
1.1 Несие туралы ұғым және оның пайда болуы 4
1.2 Несиенің қажеттілігі және мәні 7
1.3 Несиенің формалары 9
ІІ. Несиенің түрлері 14
2.1 Тұтыну несиесі 14
2.2 Ипотекалық несие 15
2.3 Мемлекеттік несие 17
2.4 Банктік несие 19
ҚОРЫТЫНДЫ 25
Қолданылған әдебиеттер 27
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Банк ісі
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
І. Несиенің экономикалық мәні 4
1.1 Несие туралы ұғым және оның пайда болуы
1.2 Несиенің қажеттілігі және мәні 7
1.3 Несиенің формалары 9
ІІ. Несиенің түрлері 14
2.1 Тұтыну несиесі 14
2.2 Ипотекалық несие 15
2.3 Мемлекеттік несие 17
2.4 Банктік несие 19
ҚОРЫТЫНДЫ 25
Қолданылған әдебиеттер 27
КІРІСПЕ
Нарықтық экономикада несие банк жүйесінде маңызды рөл атқарады.
Несиенің маңызы, сонымен бірге оны қолдау аясы елдің
Сонымен қатар, несие қатынастарының нақты көрінісін несиенің формалары
Қазақстан Республикасының қазіргі уақыттағы экономикалық жағдайы, оның ішінде
Осы жұмысымда несиенің мәні мен қажеттілігін, формалары мен
І. Несиенің экономикалық мәні
1.1 Несие туралы ұғым және оның пайда болуы
Тарихтың қай кезеңінде болса да, несие, алуан түрлі
Несиенің түпкі тамыры тауарлық өндірістің пайда болған кезінде
Осыған байланысты болашақ экономисттерге несиенің арғы негізін, қазіргі
Ақшадан кейін несиені ойлап шығару – адамзаттың
Әзірше, қазақстандықтардың бәрі бірдей несие алып оны өтеуге
алмайды. Бірақ, жұмыс жасап жүрген әр адам несие
Несие қатынастары алғашқы қауымдық құрылыстың мүдіктік жіктеліп ыдырауы
Өсімқорлық несиеге тән белгілер: несие берушілер – көпестер,
Мысалы, феодализм тұсындағы Германияның әр түрлі қалаларында өсімқорлық
Сөйтіп, несинің нышандары алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырауы кезінде
Несие – нарықтық экономиканың тірегі ретінде экономикалық дамудың
Оны барлық шаруашылық субъектілерімен қатар, мемлекет те, үкімет
Несиенің пайда болуын өнімдерді өндіру сферасынан емес, олардың
Тауар айырбастау – бұл тауардың бір қолдан
Құнның қозғалысы – бұл несиенің қозғалысының кіндігін сипаттайды.
Көбіне несиені ақша ретінде түсінеді. Бір жағынан қарағанда
Несие – бұл пайыз төлеу және қайтару шартында
Несие ақшалай капиталдың ссудалық капиталға өтуін қамтамасыз ете
Несие – бұл банктің қаражатын құрайтын көзі ретінде
Экономикалық категория ретінде, несие – кәсіпорындар, ұйымдар және
Зерттеу заты сияқты несие құрылымы бір – бірімен
Қарыз беруші – қарызды беретін несиелік қатынастың бір
Қарыз алушы – бұл несиені алушы және оны
Борышқор және қарыз алушы бір – бірімен жақын
Қарыз беруші және қарыз алушымен қатар несиенің құрылымының
1.2 Несиенің қажеттілігі және мәні
Жоғарыда айтылғандай, несиенің түбірін тауарлы өндірістің пайда болған
Қоғам дамуының кейінгі кезеңдерінде, несиелік қатынастың пайда болып
Өндіріс құрал – жабдықтары, құндық тұлғасында дәл бір
І – саты: құнның ақшалай нысаны өндіргіш күші
ІІ – саты: адамның, өндіріс құрал – жабдықтарды
ІІІ – саты: дайындалған өнім ақшаға сатылады. Сөйтіп,
Сонымен қатар, өндіру мен өткізу процесінде басқа да,
шикізаттар мен материалдардың түсуінің бір қалыпты болмауы;
тасымалдау жағдайының қиындылығынан дайын өнімді өткізудің кідіруі;
өткізілген өнім үшін немесе көрсетілген қызмет үшін, уақытында
Осы сияқты күштердің салдарынан пайда болатын, өндіру мен
Дәлірек айтқанда, уақытша бос ақша мынадай жағдайлардан шығады:
әрбір шаруашылық, жұмысшы – қызметкерлерге еңбек ақыны екі
шаруашылық, өткізген өнімнен түскен таза пайдасын бір сәтте
өткізілген өнімнен түскен түсімнің ішінде өндірістің негізгі құрал
Сонымен, әрбір шаруашылықта, жоғарыда айтылған себептерге байланысты уақытша
1.3 Несиенің формалары
Несие экономикалық категория ретінде формаларға ие. Форма әр
Несиенің формалары, оның құрылымымен және белгілі бір дәрежеде
Несие қатынастарының нақты көрінісін несиенің формалары мен түрлері
Несиенің формасы- бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың негізгі
І. Коммерциялық несие
Коммерциялық несие- бұл жеткізушінің сатып алушыға ұсынған тауары
Мұнда қарыз алушы да және оны берушілер ретінде
Коммерциялық несиенің ерекшелігі мынада: қарыз капиталы өнеркәсіптік капиталмен
Әр түрлі тауарларды өндіру және өткізу әртүрлі уақыт
оны өндіріс құралдарын шығаратын салалар осы құрал-жабдықтарды тұтынатын
кәсіпорнының иесі тоқыма станоктарын несиеге тоқыма фабрикасына сата
Монополияға дейінгі капитализм кезеңінде коммерциялық несие өндіріс пайызының
Қазіргі уақытта фирмалар өз өнімдерін өткізудің бұл формасын
Коммерциялық несие Жапонияда және Францияда кең таралған. Жапондық
Коммерциялық несиенің сақталуының себептерінің бірі – тауарлардың ұдайы
Басқа да несие формаларының жедел өсуіне байланысты коммерциялық
Батыстың экономикалық әдебиеттерінде “коммерциялық несие” терминімен банктің коммерциялық
Коммерциялық несиенің ерекшелігі мынада: қарыз келісімі – аясы
Несиенің бұл формасын таңдаудың басқа факторы бәсекелестік кезінде
Соңғы он жылдықта несиенің екі формасының арасындағы өзара
Коммерциялық несиенің артықшылықтарымен қатар, кемшіліктері де бар. Уақыт
Коммерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы:
қарыз беруші рөлінде банктік мекемелер емес, яғни тауар
коммерциялық несие тек қана тауар формасында беріледі
қарыз капиталы өнеркәсіптік немесе сауда капиталымен байланысты
коммерциялық несиенің орташа қүны сол кезеңдегі банктік пайыз
қарыз беруші мен қарыз алушы арасындағы несиелік мәміленің
Коммерциялық банктер өздерінің клиенттеріне әр түрлі несиелер береді.
І. Қарыз алушылар категорияларына қарай:
1. Қаржылық институттарға берілетін несиелер:
- мақсатты қорларға
- банктерге
- қаржы – несиелік мекемелеріне
2. Қаржылық емес агенттерге берілетін несиелер:
- өнеркәсіп салаларына
- ауыл шаруашылығына
- саудаға
дайындау ұйымдарына
жабдықтау – сату ұйымдарына
кооперативтерге
жеке кәсіпкерлерге
3. Тұтыну мақсатына берілетін несиелер.
ІІ. Мерзіміне қарай:
-
-
-
ІІІ. Тағайындалу және пайдалану сипатына қарай
- негізгі қорға жұмсалатын
- айналым қаражатына жұмсалатын
IV. Қамтамасыз дәрежесіне қарай:
Стандартты несие – қайтарылу уақыты жетпеген, бірақ қайтуында
Күмәнді несиелер - қайтарылу уақыты кешіктірілген, мерзімі ұзартылған
Үмітсіз несиелер – қайтару уақыты кешіктірілген, мерзімі өткен
V. Валютамен берілуіне қарай:
ұлттық валютамен
шетел валютасымен
VI. Қайтарылу дәрежесіне қарай:
Қамтамасыз етілген:
- кепілхатпен
- кепілдемемен
-
Сақтандырылған.
VII. Берілу шартына қарай:
Тұтыну несиесі – бұл жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын
Ипотекалық несие – бұл қозғалмайтын мүліктерді кепілге ала
Овердравт несиесі – клиенттің шотынан қаражатты шегеру, дебеттік
Овернайт несиесі - өтімділікті қолдау мақсатында бір түнге
Онкольдық несие – кредитордың алғашқы талабы бойынша өтелетін
Банкаралық несие – банктердің бір – біріне беретін
Ломбардтық несие – тз іске асатын бағалы заттарды
Лизингтік несие – құрал – жабдықтарды жалға алумен
Рамбурстық несие – шикізаттарды ішке алып кіру және
Сенім несиесі – банктің сеніміне кірген төлем қабілеті
Маусымдық несие – жабдықтаушының қаржыландыру уақыты мен түсімді
VIII. Несиелеу объектісіне қарай:
меншікті айналым қаражаттарын толықтыруға
материалдық қорлар жиынтығы мен өндіріс шығындарына
сыртқы экономикалық қызметке байланысты тауарларды экспорттау мен импорттауға
азаматтардың жеке қызметтері үшін шикізаттар, материалдар, құралдар және
ІІ. Несиенің түрлері
2.1 Тұтыну несиесі
Тұтыну несиесі – бұл тұрғындарға тұтыну тауарларын сатып
Тұтыну несиесінің негізгі міндеті – тұрғындарға тауарларды сатуға
Несиенің бұл түрін әр түрлі елдерде салыстыру, оның
70 жылдардан бастап, бірқатар елдерде жеке тұлғаларға тұрақты
КСРО – да тұтыну несиесі 60 – 70
Тұтыну несиесі жеке тұлғаларға ұзақ мерзімді банктік қарыз
Жаңа тұрғын үй саясатының Мемлекеттік бағдарламасына сәйкес азаматтарға
2.2 Ипотекалық несие
Ипотекалық несие – жылжымайтын мүліктерді : жерді, тұрғын
Ипотекалық несие беру – тұрғын үй саласына инвестициялар
Азаматтарға ипотекалық несиелер беруді екінші деңгейдегі банктер 1998
Алайда, ипотекалық несие беру жүйесінің осындай дамуы кезінің
Екінші деңгейдегі банктердің ипотекалық несие беру көлемін
ҚИК – тің қатысуымен ипотекалық несие беру жүйесінде
2001 жылғы 1 – наурыздағы жағдай бойынша ҚИК
Ипотекалық несиелерге кепілдік беру (сақтандыру) жүйесі айтарлықтай рөл
Осыған байланысты ҚР–да 2003 жылы Қазақстандық ипотекалық несиелерге
Тұрғын үй саласының ипотекалық несиелеу мәселесі қазіргі таңда
«Соңғы кездері тұрғын үй құрылысы проблемаларының шешілу жолдары
Сонымен, ипотекалық несиелер үшін қайтарым мерзімі бүгінгі 10
2.3 Мемлекеттік несие
Мемлекеттік несие – азаматтарға және заңды тұлғаларға қатысты
Мемлекеттік несиенің негізгі формасы – мемлекеттік займдар, сонымен
Халықаралық несие – валюталық және тауарлық ресурстарды қайтарымдылық
Кредиторлар және қарыз алушылар ретінде банктер, жеке тұлғалар,
ҚР–ң жетекші халықаралық қаржылық ұымдарға мүше болуы, экономикалық
Халықаралық валюта қорымен 185,6 млн. СДР (арнайы қарыз
«Стенд – бай» - резервтік несие – кредитор
Келісімнің әрект етуінің барлық кезеңі бойында ХВҚ миссиясымен
Қысқа мерзімді бағдарламаның жетістікті орындалуы ХВҚ – ның
1993 жылы Халықаралық қайта құру және даму банкімен
Еуропалық Халықаралық қайта құру және даму банкі «
Жапонияның экспорт – импорт банкі ХҚДБ–мен қатар қоса
Азияның даму банкі мен ҚР арасында 1994 жылы
Халықаралық займдарды пайдалануды екінші деңгейдегі банктер де белсенді
2.4 Банктік несие
Банктік несие – бұл банктердің, арнайы несие –
Банктік несиенің коммерциялық несие аясына қарағанда қолдану өрісі
Банктік және коммерциялық несиенің динамикасы әр түрлі. Коммерциялық
Банктік несие өзінің маңызды ерекшеліктерін сақтай отырып, едәуір
әр түрлі мекемелер (қаржылық компаниялар, өзара банктік несиелер)
Несиелік мүмкіндіктер ғана емес, сонымен қатар берілген қарыздардың
Банктің белгілі – бір шетке капитал шығару және
Банктік несиенің шамасына ақшалай – чектік эмиссиямен толтырылған
Несиелік жүйе мемлекет тарапынан болатын ықпалға ұшырайды. Мемлекеттік
Банктер өз саясатын қайта қарастыра отырып және несиенің
Қарыз беруші ретінде банктердің рөлі біршама төмендегеніне қарамастан,
Несие түрлері
Несие түрлері – бұл белгілі – бір түрдегі
Түрдің формадан айырмашылығы – түр диалектика категориясы болып
Осыған байланысты несие түрлері төмендегідей жіктеледі:
мерзімдері бойынша:
а) қысқа мерзімді ( 1 жылға дейін );
ә) орта мерзімді ( 1 жылдан 3-5 жылға
б) ұзақ мерзімді ( 3-5 жылдан жоғары );
несиелеу объектілері бойынша:
а) негізгі қорларға берілетін несие;
ә) айналым қорларына берілетін несие;
несиелеу әдістері бойынша:
а) қалдық бойынша несиелеу;
ә) айналым бойынша несиелеу;
Айналым бойынша сауда және жабдықтаушы - өткізуші ұйымдар
Мысалы, тұтыну несиесінің түрлері тауарлы және ақшалай болуы
несиелеу объектісі бойынша: тауарлы және қаржылық несиелер;
экономикалық мазмұны бойынша: сыртқы сауда операцияларымен байланысты коммерциялық
несие субъектілері бойынша: жеке, үкіметтік және халықаралық қаржылық
мерзімдері бойынша: қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді.
Шетелдік әдебиеттрде несиелердің келесі жіктеулері кездеседі:
Несиелердің категориялары:
а) қарызалушының типі бойынша:
тұтыну
бөлшек (көтерме)
ауыл шаруашылығы
коммерциялық (өнеркәсіптік)
қозғалмайтын мүлік
энергия
үкімет - федералдық
ә) мақсаты бойынша:
тұтыну (мысалы, тұтыну тауарлары, көлік т.с.с.)
айналым капиталы
құрылғылар
ғимараттар
жобалар
лизингтік қаржыландыру
б) әрекет ету мерзімі бойынша:
қысқа мерзімді (1 жылға дейін)
орта мерзімді (1 жылдан 4 жылға дейін)
ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары)
в) өтелу кестесі бойынша:
бірдей төлемдермен ( тұтыну несиесі үшін ай
кезеңді төлемдермен (тоқсан сайын, жарты жыл сайын, жеңілдікті
бір рет төлемді (қысқа, орта және ұзақ мерзімді
г) қамтамасыз етілуі бойынша:
қамтамасыз етілмеген
кепілмен қамтамасыз етілген (қолма – қол бағалы қағаздар,
кепілдендірілген
басқа да қамтамасыз етілулер (міндеттеме, келісім, міндеттемесі бар
Қазақстанда несиелердің келесі түрлері дамыған:
Ұлттық банктің несиелері:
аукциондық - Ұлттық банктің ақша – несие саясатының
ломбардтық - Ұлттық банктің мемлекеттік бағалы қағаздарды кепілге
бюджеттік - Ұлттық банк Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігіне
Ұлттық банктің республикалық бюджетті несиелеуі қысқарып және бұл
Екінші деңгейдегі банктердің несиелері:
өз айналым қаражаттарының жеткіліксіздігін уақытша толықтыруға
күрделі жұмсалымдарды қаржыландыруға
импорттық бойынша контрактілерді төлеу үшін берілетін импорт
ипотекалық
несиелік желі негізінде – қарыз алушының бірінші талап
консорциялық – несиелік, кепілдік немесе басқа да банктік
тұтыну мақсаттарына
банкаралық
Банкаралық несиелердің негізгі көлемі ұйымдастырылған банкаралық нарықта аукциондық
Қарыз портфелін жіктеу және екінші деңгейдегі банктердің несиелік
ҚОРЫТЫНДЫ
Несиенің нарықтық экономикадағы мәні мен мазмұнын, оның қажеттілігін,
Несиенің қажеттілігі ұдайы өндіріс процесі фазаларының бірлігі мен
Құнының тауарлай және ақшалай формасына сәйкес несиенің екі
Несиенің түрлері - бұл белгілі - бір түрдегі
Төлем қабілеттілігін талдау деп қарыздық міндеттемелерді қарыз алушының
Несие жүйесі кең мағынада – бұл несиелік қатынастар,
Банктік ұйымды қызықтыру үшін және бизнестік құрылымға деген
банктің негізгі несиелік қызметі болып несиелік саясат саналады;
несие жоспарланған салада ғана беріледі;
несие беру банк ресурстарына ғана тәуелді емес, сонымен
клиенттің мүмкіндіктеріне де тәуелді;
несиелеу жүйесі несиелеу қағидаларына негізделеді (қайтару,
төлеу және қамтамасыз ету);
несие қабілеттілігі нақты дұрыс нәтиже береді;
бүгінгі таңда клиенттердің мүмкіншілігі ол несиені кепілдікке алу;
Осы курстық жұмысты аяқтай келе менің
1. жеке заңды тұлғаларға несие берген кезде банктер
2. заңды және жеке тұлғаларға берілетін ипотекалық несиені
3. еліміздің несиенің даму заңдылықтарын халықаралық стандарттарға сәйкестендіру;
4. кәсіби коммерциялық банктерге мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығына
5. мемлекет тарапынан өз қаржылық деңгейімен нық тұра
Қазіргі таңда несиенің маңызы қай сала үшін болмасын
Қолданылған әдебиеттер
1. « Ақша, несие, банктер »: оқу құралы/
Бикеева Н.Ж., Бектұрғанова Қ.И. « Кәсіби экономика тілі
« Жас қазақ » ақпаратты – сараптамалық апталық
4. Қазақстанның « Өмір » атты қоғамдық журналы,
5. Көшенова Б.А. « Ақша, несие, банктер,
6. Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие» :
7. Саниев М.С. «Ақша, несие, банктер» : оқу
Бикеева Н.Ж., Бектұрғанова Қ.И. « Кәсіби экономика тілі
Көшенова Б.А. « Ақша, несие, банктер, валюта
Саниев М.С. «Ақша, несие, банктер» : оқу құралы./
Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие» : оқу
« Ақша, несие, банктер »: оқу құралы/ Сейтқасымов
Активтер мен шартты міндеттемелерді жіктеу және оларды күмәнді
Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие» : оқу
Бикеева Н.Ж., Бектұрғанова Қ.И. « Кәсіби экономика тілі
« Жас қазақ » ақпаратты – сараптамалық апталық
Қазақстанның « Өмір » атты қоғамдық журналы, №
Бикеева Н.Ж., Бектұрғанова Қ.И. « Кәсіби экономика тілі
Бикеева Н.Ж., Бектұрғанова Қ.И. « Кәсіби экономика тілі
« Ақша, несие, банктер »: оқу құралы/ Сейтқасымов
Саниев М.С. «Ақша, несие, банктер» : оқу құралы./
« Ақша, несие, банктер »: оқу құралы/ Сейтқасымов
2
