1987-1988 жылдардағы банк жүйесінің реформалары курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
:
Кіріспе........................................................................................2
1 Қазақстанның банк жүйесі
1.1 Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихы...............3-5
1.2 Банктердің нарықтық экономикадағы ролі.................6-13
2. Банктік жүйедегі реформалар
2.1 Банктік жүйеде реформа жүргізудің қажеттілігі.....14-16
2.2 87-88 жылдардағы банк жүйесінің реформалары....17-23
2.3 95 ж. Қазақстанның банктік жүйесін реформалау бағдарламасы......................................................................24-27
3. Қазақстандағы банктердің жетілдірілуі, дамуы
3.1.Қазақстан Республикасының нарық жағдайындағы банктердің екі деңгейі........................................................28-37
3.2 Банктердің жетілдірудің дамуы .......................................38-39
Қорытынды.............................................................................40
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.................................41-42
41
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Банк ісі
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Қазақ гуманитарлық заң университеті
«Экономика және бизнес» факультеті
«Қаржы және статистика» кафедрасы
«Ақша,несие, банк» пәні
Курстық жұмыс
Тақырыбы:1987-1988 жылдардағы банк жүйесінің реформалары.
Орындаған:Шаханов Н.Т.
Қабылдаған: к.э.н.доцент Байжолова Р.М.
Астана 2006
Мазмұны:
Кіріспе........................................................................................2
1 Қазақстанның банк жүйесі
1.1 Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихы...............3-5
1.2 Банктердің нарықтық экономикадағы ролі.................6-13
2. Банктік жүйедегі реформалар
2.1 Банктік жүйеде реформа жүргізудің қажеттілігі.....14-16
2.2 87-88 жылдардағы банк жүйесінің реформалары....17-23
2.3 95 ж. Қазақстанның банктік жүйесін реформалау
3. Қазақстандағы банктердің жетілдірілуі, дамуы
3.1.Қазақстан Республикасының нарық жағдайындағы банктердің екі деңгейі........................................................28-37
3.2 Банктердің жетілдірудің дамуы .......................................38-39
Қорытынды.............................................................................40
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.................................41-42
1.1Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихы
Кеңес үкіметі кезінде Қазақстанның өзінің банктік жүйесі болған
Ресейдің Мемлекеттік банкі (өз қызметін 1860 жылы бастады)
Акционерлік коммерциялық банктер (47 банк 743 филиалымен) қарыз
Ипотекалық несие жүйесі – мемлекеттік дворяндардың жер банкі
Несиелік мекемелердің ішінен, әсіресе, деревнялардағы дәулетті адамдарға қызмет
1917ж Қазан революциясынан кейін банк ісін ұйымдастыруда мемлекеттік
1922 жылдан бері сауданы, өнеркәсіпті несиелендіру үшін өзара
КСРО-да банктік реформа 1987-1988 жылдары жүргізілді. Нәтижесінде, КСРО
70-жыл бойы КСРО-ның банктік жүйесінде, оның ішінде Қазақстанда
Өз тәуелсіздігін алғаннан кейін 1990 жылдың желтоқсанында
1.2Банктердің нарықтық экономикадағы ролі
Банктік жүйе-нарықтық экономиканың ең маңызды және біртұтас құрылымдарының
Банктердің және тауарлы-ақшалай қарым-қатынастардың дамуы тарихи тұрғыдан қатарлас
Қаржылық делдалдар осылай қоғамға ақша капиталын салааралық, ауданаралық
Банктер нарықтық экономикада басты қаржылық делдалдар болып табылады.
Қаржылық-несиелік институттардың қаржылық делдалдар ретіндегі рөлі.
Қаржылық институттар:
банктер, сақтандыру
компаниялары, зейнет-
ақылық қорлар,
инвестициялық қорлар
Депозит түрінде және
Ақша қаражаттарының
Жабдықтаушылары:
(фирмалар,
компаниялар, үкімет,
жеке тұлғалар)
Тікелей инвестициялар
жолымен акциялар, обли-
гациялар жәе басқа да
қаржы құралдарын сатып
алу арқылы ұсынылатын
ақша қаражаттары
Қысқа мерзімді капиталдар-
дың қаржылық нарығы (ақ-
шалай нарық), ұзақ мерзімді
капиталдар нарығы (бағалы
қағаздар нарығы)
Осы жаңа міндеттемелер мен талаптарды жасау үрдісі қаржылық
Әр түрлі көздерден ақша капиталын жинау арқылы банктер
Шаруашылық органдар мен тұрғындардың қаржылық-несиелік қызмет көрсетуін ұйымдастыру
Нарықтық экономикада банктер монополистерге және барлық қаржылық капитал
Банктік жүйенің мақсаты мен міндеттері негізінен экономиканы жалпы
Экономиканы басқару процесінде банктер негізінен басқарудың экономикалық қатынастарын
Банктер есеп айырысу операцияларын жүргізудің тәртібін бұзғаны үшін
Банктер өз қызметтерін орындау кезінде функционалдық (экономикалық), салалық
Банктер экономикалық басқарудың органы болғандықтан, оның өз клиенттерінің
Банктерде басқарудың басқа органдарында жоқ ағымдағы ақпараттар болады.
Ақша айналымы бірлікпен сипатталады. Қолма-қол және қолма-қолсыз ақша
Банктік жүйеде қоғамның барлық ақшылай қорларды шоғырландырған
айналымын реттейді және сол арқылы ұдайы өндірістік
Қоғамда белгілі-бір класқа ие коммерсанттар, кәсіпкерлер пайда болуда.
Бұл жағдайларда экономикада инфляцияның төмендеуінде және олардың нарықтық
Инфляцияның төмендеуінің нәтижесі қайта қаржыландыру қайта қаржыландыру
Ұлттық банк үкіметтің шығындарына несиелер беруді макцималды төмендетуде.
Мемлекеттік меншікке реформа жүргізуде банктердің ролі маңызды. Банктердің
Банктік реформа кәсіпорындарды жекешелендіруді қайта құруға және көп
Банктік жүйенің реформасы инвестициялық қорлардың ролін жоғарылату және
Банктік жүйенің реформасы жеке кәсіпорындардың банктен неси алуларын
Жекешелендіруші кәсіпорындарға республикадаға республикада банктік реформаны
2.1Банктік жүйеде реформа жүргізудің қажеттілігі
Қазақстан Республикасының экономикасы нарықтық қатынастарға көшу кезеңінде
Қазақстан Республикасында банктік жүйені реформалаудың қажеттілігі, Дүниежүзілік банктің
Бұдан басқа, бұрынғы жүйе мекемелер мен кәсіпорындар арасында
1992 жыл ішінде Қазақстанның экономикасына несиелік салымдардың көбеюі
1993ж. Ұлттық банктен 7,5 млрд теңге сомасында
Ұлттық банкінің несиені қайта қаржыландыру тәжірбесінің жетіспеушілігі келіседі:
Мемлекеттік кәсіпорындар мұндағы арзан несиелерді алып, көбінесе оларды
Осылайша мемлекеттік кәсіпорындарды қолдайтын тікелей несиелеу саясатының
Арнайы банктердің өздерінің кәсіпорындарын олардың өтімділігін ескермей ,
2.2 1987-1988 жылдардағы банк жүйесінің реформалары
Қазақтан КСРО-ның құрамында болған кезде, соңғы рет банктік
КСРО-ның Өнеркәсіп-құрылыс банкісіне несиелік саясатты жүргізу, негізгі
Сыртқы экономикалық банк экспорттық және импорттық операциялар
Мамандандырылған банктер құрылымы әкімшәл-аумақтық қағидаға сәйкес құрылды. Республикалық
Мамандандырылған банктер санына байланысты оларда төрт несиелік жоспар
Мемлекеттің ықпалымен бөлінген коммерциялық банктердің де мамандандырылған
Жалпы банктерді мамандандыру идеясы банк жүйесінің жұмысы тығырыққа
Мұндай жағдайда, банк реформасын батыс үлгілерінде қалыптасқан
1987 жылғы реформаға дейінгі банктік жүйенің мынадай кемшіліктері
Вексель айналысының болмауы;
Кәсіпорындардың қарыздарын кешіруі, әсіресе ауылшаруашылығына қатысты;
Шаруашылықтың барлық аяларында артық несиелік операцияларының байқауы;
Банк мамандандырылуының жойылуы;
Кәсіпорындардағы басқа да несие
Пайыз мөлшерлемесінің төменгі деңгейде болуы;
Экономиканың әр саласының қызметіне қойылатын банк бақылауының әлсіздігі;
Бақылауға жатпайтын несиелік және банктік ақшалардың басып шығарылуы.
1987 жылғы банктік жүйені қайта ұйымдастыру бұрынғыша әкімшілік
1987 жылғы банк жүйесін қайта ұйымдастырудың оң жағынан
Банктер бұрынғы меншік формасында, яғни мемлекеттік болып қала
Олардың монополизмі толық сақталып, монополистердің саны өсті;
Реформа жаңа экономикалық механизмдердің жоқтығына қарамай-ақ жүргізілді;
Кәсіпорындар белгілі бір банктерге бектілгендіктен, олардың несие алу
Клиенттер арасында несиелік ресурстарды бөлу тігінен жалғаса берді;
Ақша нарығы және несиелік ресурстар, саудаға түсетін орындар
Банк аппаратын ұстауға жұмсалатын шығындар артып кетті;
Ағымдық және ссудалық шоттарды бөлу барысында «банктік соғыс»
Қайта ұйымдастыруда несиені қайтарудың басты көздері ретіндегі сақтандыру
Бұл реформаның оң жақтары ретінде қолма-қол ақшасыз есеп
Сонымен жетпіс жыл бойы КСРО-ның банк жүйесінде оның
Социалистік эксперимент жүргізу барысында ғасырлар бойы қалыптасып келген
1989 жылдан бастап елімізде алғашқы коммерциялық жылдан
1990жылы Қазақстан Республикасы өз егемендігін жариялағаннан бастап нарықтық
1990 жылы желтоқсан айында қабылданған «Қаз КРО –ғы
1990 жылғы банктік реформа.
Бұл банктік реформа Ұлттық банктің 1995-жылға арналған
Нарық экономикасына өту жағдайына және экономикалық дағдарысты жоюда,
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасындағы жұмыс жасап отырған банктік
1-кезең.1988-1991жж. (КСРО-ның тұсында)-мемлекеттік салалық мамандандырылған банктер қызметінің бір
2-кезең.1992 жылдың аяғы 1993-жылдары – рубль аймағында бола
3-кезең. 1993 жылдың қараша айынан осы уақытқа дейінгі,
1995 жылғы банктік реформалауға дейінгі жұмыс жасаған банктік
А) Ұлттық (орталық) банк қызметіне байланысты:
Мемлекеттің қаржы саясатын жүргізу барысындағы Ұлттық банкпен Қаржы
Коомерциялық банктердің өтімділігін толық қолдау механизмінің жеткіліксіздігі;
Валюталық реттеу және бақылау жүйесінің қалыптасуындағы артта қалушылық;
Макроэкономикалық процестерді жедел түрде талдау, оларды болжау және
Осы уақытқа дейін пайдаланылып келген Ұлттық банкпен
Ұлттық банк жүйесіндегі еңбек ақының төмендігінен кадрлардың кету
Ә) Екінші деңгейдегі банктерге байланысты :
Ұлттық банктер тарапынан белгіленген экономикалық (қазіргі пруденциалдық) норматитермен
Қаржы ресурстарын жинақтаудың іс жүзіндегі механизмдердің әлсіздігі;
Шаруашылық субьектілерінің несиелеу барысында жобаларды бағалау деңгейінің және
Орта және ұзақ мерзімде ірі жобаларды дербес түрде
Прогрессивті қаржы құралдарын және технологияларды пайдаланып игерудің баяулығы;
Банк қызметкерлерін кәсіби жағынан даярлаудың жалпы төмен деңгейде
2.3 1995 ж. Қазақстанның банктік жүйесін
Қазақстан банктік жүйесін реформалау бағдарламасының мақсаты мен міндеттері:
-Ұлттық банктің негізінен классикалық орталық банктерге тән валюталық
-экономикалық ынталандыруды дұрыс қолдану мен нормативтік реттеуді жетілдіру
-банкаралық несиелік және валюталық нарықтарды дамыту және тереңдету
-республикалық бюджеттің тапшылығын Ұлттық банктің тарапынан тікелей несиелеуден
-шаруашылық жүргізуші субъектілер арасында төлемдердің қауіпсіз, уақтылы және
-орта және ұзақ мерзімді инвестициялық жобаларды инфляциялық емес
Бағдарламаның өткірлігіне қарамастан, істің нақты жағдайын ескере отырып,
Ең алдымен ақша-несиелік реттеудің құралдары және әдістері дами
Банктердің қайта қаржыландыру механизімдерінде маңызды өзгерістер болды. 1995
1995 жылдың бірінші жартысында Ұлттық банктің екінші деңгейлі
1995 жылы Ұлттық банк қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің позитивті
45 %-ға дейін төмендеді. Кейінгі айлардағы инфляцияның өсуі
Ақша массасының көлемін тиімді мөлшерде ұстау қажеттілігі мен
1995 жылы Ұлттық банк мемлекеттік бағалық қағаздар нарығының
Ұлттық банк жүргізген валюталық бағам саясаты нарықтық жағдайлардың
1995 ж. екінші жартысында өтемді нарық құруда Ұлттық
1995 ж. алтын валюталық резервтерді басқару бойынша көптеген
Ұлттық банк алтын валюта резервтерін көбейту мақсатында валютамен
3.1Нарық жағдайында банк жүйесінің екі деңгейі
Орталық банк (эмиссиялық) және коммерциялық (депозиттік) банк. Коммерциялық
Орталық банк ұлттық валютаны айналымға шығарады, мемлекеттің алтын
Орталық банк ақша ұсынысын ақша базасына және мултипликаторға
Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік ақша-несие саясатын анықтайтын және
Пайыздық саясат ақша-несие саясатының құралдарының бірі болып
Теңгені айналысқа енгізгеннен кейінгі пайыздық саясаттың негізгі мақсаты-
Қазақстандағы жоғары қарқынды инфляцияға қарсы күресте пайдалануға мүмкіндік
Ұлттық банкінің қайта қаржыландыруының ресми мөлшерлемесінің өзгеру динамикасы
Қаржы операцияларының барлық түрлері бойынша пайыздық мөлшерлемесінің деңгейі
Мемлекеттік қазыналық міндеттемелер, банкаралық несие, Ұлттық банкінің ноталары
Ұлттық банкінің ноталы және қазыналық вексельдер бойынша табысы
Резервтік талаптар. Банктерге берілетін несиенің көлемін реттеу үшін,
1993 жылы 1 қаңтарда енгізілген «Қазақстан Республикасының коомерциялық,
Банктердің міндетті резерв нормативінің көбеюі, 1994 жылдың бірінші
Банк резервтерінің шамадан тыс өсуіне байланысты (Ұлттық банкідегі
Ұлттық банк орташа айлық қалдыққа байланысты пайызды банктің
1995 жылдың басында жалпы банктер арасында баламалы резервтерден
1995 жылы банктердің 13,5%-ы
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей міндетті резервтер деңгейінің тым жоғары
АҚШ-та міндетті резервтер сомасы банктің категориясына, депозиттің мөлшеріне,
ФРЖ экономикалық дағдарыс кезеңінде міндетті резерв деңгейін жиі
Ақша –несие қатынастарын мұндай бақылау және реттеу
Несие операциялары Ұлттық банкпен Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинеті
Директивті несиелердің айналысында қиын жағдай пайда болды. Сондықтан
Сөйтіп, банк жүйесі арқылы төлем қабілеті жоқ кәсіпорындарға
Санациялау мен банкроттық механизмін пайдаланусыз басымдылық салалардың кәсіпорындарының
1994 жылғы ақпан-көкек айларындағы, кәсіпорындардың міндеттемелері мен өзара
Төлемсіздікті шаруашылық аралық есепке алу арқылы шешу, бір
Үкіметтің несиелеу көлемі әрқашан бюджет тапшылығының деңгейімен және
Ұлттық банк 1994 жылы көкек айында мемлекеттік қысқа
Аукциондық несиелер бір айдан үш айға, кейін алты
1995 жылғы қаржы нарығының жаңалығы – банкаралық қаржы
1995 жылы Ұлттық банк арқылы ломбардтық негізде несие
1995 жылы орталық несиелер бойынша банктердің қарыздарын қайта
Ашық нарықтағы операциялар.
Бұны Орталық банкпен екінші нарықта ақша массасының көлемін
Орталық банк бағалы қағаздарды сатып алған кезде коммерциялық
Ұлттық банк ашық нарықта бағалы қағаздармен операциялар жүргізу
Бұның бәрін Орталық банк айтылған операция
Орталық банк ашық нарықта операцияларын мұқтаждық пайда болуына
1995 жылдың ортасынан бастап, Ұлттық банк өзінің жеке
Ақша саясатының құралы ретінде Ұлттық банкіге ашық нарықта
Ақша массасын шұғыл түрде реттеудің басты құралына ақша
Валюта нарығындағы операциялар арқылы –өтімділікті қамтамасыз ету саясаты
3.2. Банктердің жетілдірудің дамуы
Бұл банктерді дамытуға байланысты бір қатар шаралар 1994ж.
Бірінші кезекте 1994жылы Ұлттық банктің ұсынысы бойынша Кабинет
Екінші кезекте Қазақстан ӘлемБанкін 1994 жылдың орта кезеңінде
Үшінші кезекте,мемлекеттік мамандандырылған Халық банкін әмбебап банкке түрлендіру
Бірінші-кезеңде (1995 жылдың бірінші жартысын) мемлекеттік емес
Екінші кезеңде: (1995ж. екінші жартысында және 1996ж.) халық
Үшінші кезеңде: (1997ж. ішінде)халық банкісінің алдында Ұлттық банк
Төртінші кезеңде: әмбебап банк-Тұран банкіндегі мемлекеттің үлесі
Бесінші кезеңде әмбебап банк – Кредсоцбанктегі мемлекеттің үлесі
Қорытынды.
Банк реформасын жүргізу бағдарламасының басты мақсаты Қазақстан
Көздеген мақсатқа жетуде Ұлттық банк мынадай міндеттерді шешуге
- ақша-несиелік реттеу әдістері мен құралдарын жетілдіру;
- елдің қаржы нарығына Ұлттық банктің араласуы арқылы
-валюталық реттеуді дамыту және алтын валюта резервін басқару;
-банктік қадағалау жүйесін және банк қызметін реттеу принциптерін
-бухгалтерлік есепті және банк жүйесін реформаларды аяқтау;
-Ұлттық банктің құрылымын жетілдіріп, кадр және техникалық әл-ауқатын
-екінші деңгейдегі банк жүйесін сауықтандыру;
-төлем жүйесін дамыту;
-елдің банк жүйесінің қызмет етуінің және реформалауының құқықтық
Макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу үшін Қазақстан Ұлттық банкі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Абрамова, М.А., Александрова, Л.С.Экономическая теория [Текст]: учебное пособие.-
Біздің әлеміміз [Мәтін]: Экономикаға кіріспе :5-сынып оқушыларына арналған
Луцкина, Т. П. Стекольникова; орыс тілінен ауд. Е.Қ.
3. Байысова, Ә.
// Экономика негіздері.-2005.- N 2.- 36-38 б.
4. Банк қызметі туралы: ҚР құқықтық
5. Жалпы экономикалық теория:оқулық / Ө. Қ. Шеденов;
Қ. Жұбанов атын.Ақтөбе мем. ун-ті.- толықт.және қайта
6. Жанайдаров, Орынбай.
/ ред. Н. Ақыш ; рец. Н. Қапалбекұлы
7. Зиябеков, Бейсенбек.
ғана емес, мемлекеттің діңгегі болуы керек:[Экономика]// Жаңа ғасыр.-
8. Қазақстан халқының
Статистика агенттігі.- Алматы: Қазстатақпарат, 2005.- 100 б.
9. Қазақстан экономикасының
ред. Қ. Әбдиев.- Алматы, 2003.- 218 б.
10. Лащев, Александр Михайлович.
11. Мамыров Нүрғали, Тілеужанова, Манатжан.Макроэкономика: Оқулық
12. Мамыров, Нұрғали Құлшыманұлы ж.б.
13. Мамыров, Нұрғали.
14. Мананов, Бекен Бақтыбекұлы, Молдақұлова, Ғазиза
ғылым м-трлігі ; Т. Рысқұлов атын. Қазақ Экон.ун-ті.-
15. Мақыш, Серік Биханұлы.
16. Сақтағанұлы, Төлбек.
/ жауапты ред. Н. Даужанов.-
17. Сафрончук, Марина Валентиновна.
18. Сәбден, Оразәлі.
19. Тактамысова, Данара Ануаровна.
20. Экономикалық саясат : лекциялар / Д. Қ.Қабдиев,
Ә. Е. Ескендіров [ж. б.].- Алматы: Экономика, 2002.-
21. Іскер адамның
42
