Кәсіпорынның ырғақтылық жұмысын талдау
Кәсіпорынның ырғақтылық жұмысын талдау.
Ырғақтылық – бұл қарастырылған жоспардың, бірқалыпты өткізумен өнімді жеткізудегі ассортиментік көлемінің графикалық сәйкестігі .
Ырғақтылық жұмыс өнімді өткізуде уақтылы өткізілуі мен шығарылуының негізгі шарты болып табылады. Ырғақсыздық барлық экономикалық көрсеткіштерді нашарлатады, өнім сапасын төмендетеді, аяқталмаған өндірістің көлемін көбейтеді және жоспардан тыс қоймадағы дайын өнімнің қалдығының салдарынан – айналымдылық капиталды баяулатады, келісім шарт бойынша жеткізуді орындамайды және кәсіпорын өнімді уақтылы өткізбеген үшін төлейді, түсімнің уақтылы түспеуі, осыдан ағымдық ақшаның тапшылығы пайда болады; еңбекақы төлемінің артық жұмсалуы, айдың басында жұмысшыларға қарапайым төлесе, ал аяғында- жұмыс уақытынан тыс жұмыс үшін төленгеннен. Бұның барлығы өнімнің өзіндік құнын жоғарлатуға әкеледі, пайда қосындысының төмендеуі кәсіпорынның қаржылық жағдайының нашарлауы.
Ырғақтылық жұмысын бағалау үшін тура және жанама көрсеткіштерді қолданады.
Тура көрсеткіштер – бұл ырғақтылық коэффиценті, вариациялық коэффиценті, бірінші кезеңдегі (декада, ай, тоқсан ) жылдық өндіріс көлемінде, өнімнің өндіріс салмағы.
Жанама көрсеткіштер – бұл қосымша жұмыстың үстемақының бар болуы, кәсіпорынның қатесінен, ақау шығындары, өнімді жібермегеніне және уақтылы жеткізбегеніне айыппұл төленуі.
Кең таратылған көрсеткіштердің бірі – жыл кезеңінде нақты өнімнің шығарылуының салмағын жинақтау, бірақ жоспарлық деңгей көп емес. Оның мәнін көрсеткіштер бойынша есептейік:
Критм ═ 25 + 22 + 21 + 25 ═ 93 ℅
Кесте 5
Тоқсандық бойынша ырғақтылық өнімінің шығарылуы
Тоқсан
Өнім шығарылуы, мтг
Өнім салмағы, ℅
t0
t1
t0
t1
20 000
24 244
25,0
29
20 000
18 392
25,0
22
20 000
17 556
25,0
21
20 000
23 408
25,0
28
80 000
83 600
100
100
Варияциялық коэффицент (Кв) – ортаквадраттық қатынас бір тәуліктегі жоспарлық тапсырмалардан ауысады (декадағы, айы, квартал) орта тәуліктегі (ортадекадағы, ортаайлықтағы, ортакадраттық) жоспарланған өнімнің шығарылуы.
Σ (хі – х)² / n
Кв ═ ═
х пл
[ (29-25) ²+ (22-25)² + (21-25)² + (28+25)² ] / 4 3,54
═ ═ ═ 0,14
25 25
сонда: (хі – х)² — квадраттық ауытқуы орта кварталдық
(орта айлық) тапсырманың бастамасы
n – кезеңдер саны
х пл — өнім шығаруының жоспарлық орта кварталы
Біздің мысалда, варияциялық коэффиценті, (орта айлық) 0,14 құрайды.Бұның мәнісі өнім шығару кварталы бойынша орташа 14℅ құрайды.
Ырғақсыздық себебі — өнімді өткізу қиындығы, ұйымның төменгі деңгейі, техникалық және материалдық-техникалық өндіріспен қамтамасыз ету, сонымен қатар жоспарлауы және бақылауы, өнімді өткізу және жеткізу ырғақтылығы ұқсас үлгісін талдау. Қорыта келгенде, нақты іс-шараны жою бойынша себебін әзірлеу ырғақсыздық жұмысын талдау.