Адстрат құбылысының сипаты
Адстрат құбылысының сипаты. (лат.ad-қосылу,бірігу,stratum-қабат) Этникалық ассимиляцияға түспей ақ тілдердің ұзақ жылдар қатар өмір сүруінің нәтижесінде бір тілдің екінші тілге тигізген әсерінен пайда болған тілдің жиындық ерекшеліктері, белгілері мен қасиеттері. Адстрат Суперстрат пен субстрат терминдеріне қарама-қарсы ұғым. Адстрат жағдайында ықпал және бір тілдің басқа тілге сіңісіп кету үдерісі жүрмейді.Ең алғаш итальяндық неолингвист Дж.Бартоли ұсынған.Ариалдық Қарым қатынас жасау нәтижесінде туыс тілдер,туыс емес тілдер ортақ белгілерге ие болып,тілдік бірлестіктер құрайды.6.Герман тілдеріндегі аблаут немесе апофония
Бір морфема құрамындағы дауыстылардың алмасуы.Дауыстылар ішкі флексия түрінде көрініс табады.Грамматикалық н/е сөзжасамдық мағынаға ие.Үндіеуропа мен герман тілдерінің грамматикалық жүйесін сипаттау барысында аблаут терминін неміс филологі Гримм енгізген.Екпін түсетін буын аясында ғана шектелген герман тілдерімен салыстырғанда үндіеуропа тілдерінде аблаут термині барлық сөз таптарын қамтыған.Сапалық аблаут әр түрлі дауысты дыбыстың алмасуы,сандық аблаут сапалы бірақ ұзақтығы жағынан әр түрлі дауыстылардың алмасуы.
Герман тіліндегі апофония құбылысы:
19 ғасырда Я.Гримм аблаут («ablaut» – апофония) ұғымын енгізді. Ол осы арқылы консонанттық құрылым ішінде сөздің грамматикалық мағынасын өзгертетін дауысты дыбыстардың жүйесіз кезектесуін белгіледі. Мәселен, song – ән, sing – ән салу (ағыл.)1.
Мұндай мысалдарда аблаут – пішін мен мағына айырмашылығын білдіретін бірден-бір құрал. Оны үндіеуропалық тілдердегі «ата тілден негіз алатын» ең ежелгі құбылыстардың бірі деп таниды.
«Аблаут басқа, мысалы, ностратикалық теорияға сай, ностратикалық макроүйелмен құрамында үндіеуропалық тілдермен алыс туыстастығын табатын семит және картвель тілдеріне де белгілі». (ЛЭС, 9-бет).
Айталық, араб тілінде консонантты түбір КТВ семантикалық белгі – «жазу» дегенді білдіреді. Құрылымды дауысты дыбыстармен байытып, мына ұғымды жан-жақты бейнелейтін сөзге қол жеткізеді: KaTiB – көшіруші, KiTaB – кітап.
Семиттік аблаут – таңғажайып жаңалық, әлдебір грамматикашының айқындалған жеке қолтаңбасын сіңірген.
