Өндіріс шығындарының жиынтық есебі
Жоспар
1. Шығындарды топтастыру мен бөлу
2. Өндіріс шығындарының жиынтық есебі
1. Шығындарды топтастыру мен бөлу
Өндірістік есепті ұйымдастыру шығын есебінің объектісі болып не саналатынына байланысты кәсіпорынның белгілі бір топтасуын қарастырады. Мұндайда: шығындарды түрі, пайда болған жерлері, жауапкершілік орталықтары мен шығынды көтерушілер бойынша есептеу болуы мүмкін. Түрлер бойынша шығын есебі оларды қорытынды бақылау үшін қажетті шарт, ол кәсіпорынға өндірістік өнімнің өзіндік құн құрылымын — өзіндік құнның кейбір элементтерінің өндіріс шығындарының жалпы құнына проценттік ара қатынасын есептеуге, өзіндік құнды төмендету бойынша қолда бар резервтерді айқындауға мүмкіндік береді.
Өнімнің өзіндік құнына кірген шығындардың түрлері №7 “Тауарлық-материалдық қорлар есебі” атты БЕС және оған «Өнімнің /жұмыстың, көрсетілген қызметтің/ өзіндік құнына кіретін шығындардың құрамы мен жіктелуі» атты әдістемелік ұсыныстармен белгіленеді, бұлар – материалдық шығындар, еңбекті өтеуге шыққан шығыстар, әлеуметтік салық аударымдары, қосымша шығыстар.
Шығындардың пайда болатын жерлері – кәсіпорынның құрылымдық бөлімшесі, жұмыс орындары, учаскелері, цехтар. Бұндай бөлу әр учаскеде жұмыстың тиімділігін анықтауға мүмкіндік береді.
Жауапкершілік орталықтары жөніндегі есептің мақсаты — әрбір жауапкершілік орталықтары бойынша шығындар мен табыс туралы мәліметтерді сметадан ауытқуды жауапты адамға арту үшін жинақтау.
Көтерушілер бойынша есепте шығын есебі технология мен өнім сипатына байланысты бұйымдар мен жартылай өнімдер, біртекті бұйым топтары, бір аттас немесе жеке жасап шығаратын бұйым сериялары, т.б. бойынша жүргізіледі.
2. Өндіріс шығындарының жиынтық есебі
Ай сайын бухгалтерия өндірістегі шығындар жинағын жүргізеді. Бұл жинақ 8011, 8031, 8041 синтетикалық шоттарды бөлек-бөлек ала отырып, өндіріс шығындары туралы қорытынды деректер алу үшін қажет.
Жинақта ТДШ сомасы немесе іс жүзіндегі өзіндік құнның өндіріске жұмсалған материалдардың есептік бағасы бойынша құннан ауытқушылықтары көрсетіледі.
Элементтер бойынша өндіріс шығындарының жинағы:
Еңбек ақы төлеу шығындарының құрамына мыналар енгізіледі:
Әлеуметтік аударымдарға бөлінген қаржылар элементінде еңбекке ақы төлеу шығындарын қаржыландыру көздеріне қарамастан (сақтандыру жарналары есептелмейтін ақы төлеу түрлерінен басқа), тиісті өнім өндірумен айналысатын өндірісте жұмыс істеп жүрген қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеуге жұмсалатын шығыннан әлеуметтік сақтандыру мен зейнетақылық қамсыздандыруға белгіленген нормалар бойынша қаржы бөлу көрсетіледі.
Амортизациялық қаржы бөлу элементінде негізгі өндірістік қорлардың баластық құны және олардың актив бөлігінің амортизациясын жеделдетуді де қоса алғанда, бекітілген нормаларды негізге ала отырып, бөлінген амортизациялық қаржы сомасы көрсетіледі. Бұл орайда негізгі құрал-жабдықтар бойынша амортизацияның есептеу құны өндіріс шығындарына толық көшірілген, кейде қызмет етудің нормативтік мерзімі біткеннен кейін тоқтатылады.
Өнімнің өзіндік құны құрамындағы “Басқа да шығындар” элементіне салықтар, алымдар, заңдармен белгіленген тәрпіппен қорға бөлінетін қаржылар, өнертабыстар мен рационализаторлық ұсыныстар үшін берілетін сыйақылар, мөлшері заңдармен белгіленген жағдайларды қоспағанда (мерзімі өтіп кеткен қарыз өзінің айналым қаржыларының жетіспеушілігін толықтыруға және негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтерді сатып алуға алынған қарыздар бойынша төленетін проценттерден басқа) кредиттік келісімдермен белгілінген ставкалар шегінде банктердің кредиттері үшін проценттер бойынша төленген төлемдер, тағы басқалар.
Өнімнің бір өлшемінің іс жүзіндегі өзіндік құнын есептеуді қамтамасыз етуге арналған. Бұл үшін әрбір калькуляция (есеп) объектісіне ведомостар немесе карточкалар ашалады. Ведомостар (карточкалар) бойынша жиынтықтар цехтарды бөлек-бөлек алғанда ведомость бойынша жазбаларға, ал аяқталмаған өндіріс қалдықтарының сомасы – Бас кітапта көрсетілген 8010 – шот бойынша қалдықтарға тең болуға тиіс.
Әдебиеттер:1,2,3,4,6.
