Цементті ерітінді және тастың қасиеттерін реттеу
Цементті ерітінді және тастық қасиеттерін ерітіндіге толықтырғыштар енгізумен, активті қоспалар немесе химиялық реагенттер өңдеуімен өзгертуге болады. Тығындау жүйелерінің параметрлеріне, олардың сандық өзгерісі технология қажеттілігі немесе ұңғылар жағдайларының ерекшеліктеріне байланысты болғандықтан, келесіге жатқызылады: тығындау ерітінділері үшін – қоюлану уақыты немесе ұстап қалу мерзімдері, тығыздығы, су берілуі, реологиялық қасиеттері, седиментациялық тұрақтылығы; тығындау тасы үшін – механикалық беріктілігі, өткізгіштігі, коррозиялық тұрақтылығы және т.б.
Цементті ерітінділер ұстап қалу мерзімдерін ұлғайту үшін реагенттер – баяулатқыштарды қолданады, қысқарту үшін – жеделдеткіштерді. Жеделдеткіштерді -2-ден 40оС дейін температура кезінде қолдану ұсынылады, ал ұстап қалу мерзімдерінің баяулатқыштары – қоқысты цементтер үшін 60оС оғары.
Цементті ерітінділер су берілуінің төмендеткіштерін қолдану РИР барлық түрлерінде қолдану ұсынылады.
Реагент-баяулатқыштар ретінде қолданылады: сульфитті-спиртті барда (ССБ), карбоксиметилцеллюлоза (КМЦ) әртүрлі маркалары, орманды химиялық полифенолдар (ПФЛХ), ПЛ маркасының синтаны, шарапты-тасты қышқыл (ВКК), техникалық шараптың тас (ТВК), шараптық-тастық және бор қышқылының қоспасы (ВК және БК) трилон Б, сегнетті тұз, лимонды қышқылы және т.б.
Реагент-баяулатқыштар ретінде натрий хлоридтері және кальций хлоридтері, хлорлы алюмини, ас содасы, сұйық шыны және т.б.
Ұстап қалу және қатудың жеделдеген мерзімдерімен бірге кальций хлориді және натриймен қатар цементті ерітінділердің бастапқы жылжымалылығын біршама жоғарылатады.
Әртүрлі химиялық реагенттер көмегімен тығындау ерітінділері тығыздығы және цементті тас беріктілігін реттеуге болады.
Ерітінділер тығыздығын төмендеуі жоғары газ (ауа) болуымен реагенттер және материалдар енгізілуімен соңына дейін аяқталады: жеңіл органикалық және органикалық емес материалдар немесе реагенттер және де судың елеулі мөлшерін ұстай алатын бұйымдар. Осы мақсаттар үшін ең нәтижелісі реагент-құрылым тудырушылар (мысалы, гипан), 1000 кг/м3 жақын тығыздығымен пластмасса типіндегі материалдар бентонитті саз ұнтақтары, яғни суды жақсы ұстап тұратындар.
Тығындау ерітіндісінің тығыздығын жоғарылату ауырлатушы қоспалар (барит, магнетит, гематит және т.б), кварц құмдары енгізуімен мақсатына жетеді; реагент-пластификаторлар ерітінділері бір мезгілде өңдеумен су цементті қатынастың төмендеуімен.
Механикалық беріктілік және тығындау тасының өткізгіштігі ерітіндіге әртүрлі бұйымдар және химиялық реагенттерді енгізу жолымен реттейді.
Барлық температуралық жағдайда портландық және шлактық цементтердің механикалық беріктілігі ұлғаяды, ал өткізгіштігі сулы цементті қатынас төмендеуі кезінде кемиді; жоғары температура мен қысым жағдайларындағы әрекет тығындау ерітіндісіне кварцтық құм енгізілуіне мүмкіндік береді.
Көп емес мөлшерлерде (5-8% дейін) сазды қосу жоғары температуралармен қысымдар жағдайларында портланд цементті және шлакты цементті тасының механикалық беріктілігі жоғарылауына көмектеседі.
Химиялық реагенттер мөлшерін ұңғы сипатына, цементтеу тәсіліне және тығындау цементінің сортына қарай зертханалық жолмен анықтайды.