Ұңғыларды тығындау жағдайында болатын қауіптің алдын алу шаралары
Ұңғыларды тығындау – ұңғыны құру мен жөндеуден кейінгі ең бір күрделі және жауапкершілігі көп операциялардың бірі болып табылады. Сондықтан да бұл жұмыстарды орындау кезінде апаттардың болмауын алдын алу үшін төменде берілген шарттарды сақтау қажет.
1. Ұңғыны тығындау жұмысын бастамас бұрын мұқият қарап дайындау қажет: бағанның қалыпты жағдайын, түп тереңдігі мен қабаттың сіңдіру қабілетін; ұңғыға тығындау ертіндісін айдамастан бұрын қабаттың сіңдіру қабілетін қайта тексеру қажет. Егер қабат сұйықтықты сіңдіре алмаса онда құюды тоқтатып басқа шаралар қолдануын қарастырып, ұңғының нормаға сай қабылдауын ғана орындау қажет.
2. Жердегі салымдар мен жабдықтар, насосты құрулар және аспаптар сәйкестендірілген жағдайға байланысты лайықты болу қажет.
3. Ұңғыны тығындау процесіне байланысты құю ұңғыларының баған диаметрлерін, оның контрукциясы және болат темірінің беріктік тобын ұңғы тереңдігіне сәйкес және болатын қысымға барысына байланысты таңдау қажет.
НКТ — ң жоғарғы секциясы құбыр бағанының салмағынан максмалды қатты болуы тиіс, ал құбырдың қалған секциялары ішкі ең аз мүмкіншіліқ көлемдіне байланысты таңдалу қажет және тығындау ертіндісінің артық қалдықтарын жуу кезіндегі шамаға сай қысымды қамтамасыз етуі қажет.
4. Цементтеу үшін ұңғыға құбырды түсірместен бұрын құрделі жөндеу жұмысымен айналысатын мастер олардың қадыпты жағдайын міндетті түрде тексеріп, өлшеу қажет.
5. Насос құрылғыларын — ұңғы тереңдігіне сәйкес, тығындау ертіндісін қабылдау мөлшері мен шамаланған артық қысым мөлшерлеріне байланысты таңдалады.
6. Насосты құрылғыдан бастап цементтелген арматураға (басы) дейінгі барлық бойлықты сумен жуып бір жарым — еселі күтілетінді максималды жұмыс қысымы болуы қажет.
7. Тығындау процесі бастамастан бұрын бір қабылданып құйылатын тығындау материалынының шығынын есептеу қажет. Сонымен қатар насосты құрылғы мен пайдаланым бағанын қажетті қысымда жуу қажет болған жағдайда барлық тығындау ертіндісін толығымен қайта жуу шарасын жасай алатындай жағдай жасау қажет.
8. Тығындау процесін — тығындау ертіндісінің ұстап тұру мерзімінің басы мен аяғына дейін есептеп орындау қажет.
9. Құрғақ тығындау цементтінің сапасын ұңғыны тығындамастан бұрын алты тәулікке дейін тексереді.
10. Ұңғының түбіндегі жоғары температура мен үлкен қысымда цемент ертіндісінің алғашқы жабысу мерзімін төмендету үшін баяулатқыш – реагент ертіндісін қолданады.
11. Нығыздау сұйықтығы ретінде бұрғы ертіндісін қолдану ұңғыжа пайдаланым бағанына кемінде екі көлем мөлшеріне жететінде артығымен болуы қажет.
12. Тығындау тәсіліне тәуелді емес ұңғыда массаның гидравликалық индикаторы қондырылуы қажет.
13. Цементтеу процесін бақылау үшін цементті арматурадарда тіркеуші манометрлер қондырылады.
14. Тығындау ертіндісінің айдау кезінде құбыр сыртындағы аймаққа кетіп қалуын болдырмас үшін құбыр сыртындағы аймақта вакумдық қуыстардың болмауын қадағалау қажет. Егер ол жағдайды алдын алау жағдайы жасалмаса онда тығындау ертіндісін айду кезінде құбыр сыртындағы аймақты алдын ала шараларының тәжірбеде жасалған жолдарымен қайта нығыздауды жүгізу қажет.
Осы мақсатта құбыр сыртындағы аймақтың кранын есептеу бойынша тығындау ертіндісінің бағаны 150 –200 мНТК шетінен жоғары болса жауып қояды.
15. Тығындау процесі кезінде ұңғы түбіндегі тіркеу манометрлерінің көрсеткіштерін бақылау және тұрақты қысымның сақталуы үшін шаралар қолдану қажет. Тығындау ертіндісінің артық қалдықтарын тікелеу жуу шарасына қарағанда, қайта жуу кезінде ұңғы түбіндегі қысым жоғар болуын есептеу қажет.
16. Қабатқа тығындау ерітіндісін нығыздау жәйменен, бір қалыпты, насостық құрылғының минималды құюымен орындалу қажет.
Буферлі және нығыздау сұйықтығының қажетті мөлшерін мына, яғни НТК шегінен тығындау ертіндісі шығып кетпейтіндей жолмен есептеу қажет. Құбырға тығындау ертіндісін нығыздауды аяқтау кезеңінде ертіндінің кемінде 0,3 – 0,5 м3 қалу қажет.
Егер айдалған тығындау ертіндісінің көлемі НТК- ң көлемінен асып кеткен жағдайда, онда құбыр сыртындағы аймақтың цементтелген арматураның құбыр крандарының шеті 150 – 200м ертінді бағанынан жоғары қойып және оны қабатқа нығыздай отырып сору процесін де орындап отырады.
Тығындау ертіндісінің барлық көлемі сорылуы аяқталысымен оны нығыздау ертіндісінің көлемін есептеп тұндырады. Қысымның әсерінсіз немесе оның төменгі көрсеткішімен қабатқа тығындау ертіндісі құйылу жағдай байқалса, онда барлық ертіндіні қабатқа құю қажет. Бұл жағдайда осы процестің соңында бір уақытта нығыздау сұйықтығын НТК мен құбыр сыртының аймағына айдау қажет.
17. Басқа дейін кері тазарту тәсілмен қажетті ерітінді артық жуып тазалау оның ұстап алу. НКТ сатылы бағанасына сұйық сел өрлеп келе жатқан жылдамдық асуы жанында сүйектер жөнге салуға ереді ұңғылардың біреу секциясынан басқа. Жөнге салу ұңғы түбі өзгермейтін қысым сақтауы үшін қажет.
18. Құбырды тығындау процесі аяқталысынан кейін оның ұстап тұру мүмкіншілігін жоғары көтеру қажет.
