Вариант және диалект
Вариант (нұсқа) — фонемалар бір немесе бірнеше жалпы мүшесі бар қатар құрайтын, параллельсіз кезектескен дыбыстар кезінде пайда болады.Жалпы нұсқа — берілген позицияда өздігінен пайда болатын, сондықтан берілген тілдегі немесе жалпы кез келген тілдегі сөйлеу сипатына тән.Графикалық нұсқа — Аллграфа сияқты.Қосымша нұсқа — негізгі нұсқадан баска барлық нұсқалар.Сөз диалеті нұсқасы — берілген диалекттіге не диалекттерге тэн фонетикалық жэне грамматикалық ерекшеліктерімен сипатталатын сөз нұсқасы.Сөздің лексика—синтаксистік нұсқасы — синтаксистік құралдармен жүзеге асатын полисемияның түрі.
Диалект (гр. διάλεκτος — говор, сөйленіс) — 1.Белгілі бір аймақ, облыс тұрғындары қолданатын тіл ерекшеліктері бар халық тілінің бөлігі. Диалект халық тілінің құрамына кіре отырып, өзіне тән лексикалық, дыбыстық, грамматикалық ерекшеліктерге ие болады. Ұлттардың қалыптасу кезенінде ұлт тілдерінің негізіне жатуы мүмкін. Адамдардың аз ғана тобы қолданатын, жеке тіл дәрежесінде дами алмайтын жаргондардан Диалектті айыра білу қажет. Әдеби тіл мен Диалекттің өзара қарым-қатынасы өте күрделі. Әдеби тіл Диалектке эсер ете отырып, өзі де олардың есебінен байып отырады.
2.Негізгі тілдік ерекшеліктері бірынғай говорлардың жиынтығы. «Диалект» термині «говор», «говорлар тобы» және «наречие» мағыналарында да қолданылады. Диалектология (гр. діалектос – сөйлеу, гр. логос – білім) – тіл білімінің белгілі бір тілдегі диалектілік ерекшеліктерді, олардың шығу тегін, таралу сипатын, ұлттық және әдеби тілге қарым-қатынасын зерттейтін саласы. аумақтық немесе әлеуметтк жағынан біріктірліген, шоғырланып орналасқан ұжымның тілдік қарым-қатынас жасауының негізгі құралы болып табылатын тіл. Аумақтық диалект – аумақтық жағынан шектелген жіне әдеби тілмен қатар қолданылатын тіл; ол тек ауызша нысанда ғана болады; қатаң нормалары жоқ; стильдік тармақтары да сараланбаған. Әлеуметтік тіл әлеуметтік немесе кәсіби жағынан топтасқан ұжымның тілдік қарым-қатынас құралы болып табылатын тіл.
