Мұқағали поэзиясының ерекшеліктері диплом жұмысы
Жоспар:
Кіріспе ..........................
1.М.Мақатаев-ғасыр ақыны.................. 1.1 Асқақ рухты ақын.......................
1.2 Мұқағали лирикасының өзіндік ерекшеліктері...........
2. Мұқағали мұрасы – сөз маржаны
2.1 Мұқағали поэзиясындағы дәстүрлі жүйе .....
2.2 М ұқағали поэзиясындағы образдар жүйесі
2.3 Ақын поэзиясындағы ұлттық рух
Қорытынды...................
Әдебиеттер тізімі...........................
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 45 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар:
Кіріспе ....................................................................................................................
1.М.Мақатаев-ғасыр ақыны.......................................................................................... 1.1 Асқақ рухты ақын.............................................................................
1.2 Мұқағали лирикасының өзіндік ерекшеліктері.............................
2. Мұқағали мұрасы – сөз маржаны
2.1 Мұқағали поэзиясындағы дәстүрлі жүйе .......................
2.2 М ұқағали поэзиясындағы образдар жүйесі
2.3 Ақын поэзиясындағы ұлттық рух
Қорытынды.............................................................................................................
Әдебиеттер тізімі...................................................................................................
Кіріспе.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Шын дарын
Мұқағали өлеңдері – ұлттық поэзияның жаңа
Тақырып өзектілігі. Поэзиядағы көркемдік жүйенің жасалу және
Осы тұжырымдарды шығармашылығына мықтап өзек еткен
Мұқағали қазақтың бай ауыз әдебиетін, одан
Тақырыптың зерттелу деңгейі Поэзияның көркемдік
Ал тікелей М. Мақатаевтың шығармашылығы
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері:Курстық жұмыстың басты
- Мақатаев поэзиясының рухани құндылыққа
- Зерттеуде Мұқағали шығармаларының тек поэзия
- Мұқағали шығармаларында мол көрініс
- Ақынның эпикалық туындыларындағы өмір
1.1. Асқақ рухты ақын.
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев (1931-1976, шын
Тырнақ алды туындылары Нарынқол аудандық «Советтік шекара» (қазіргі «Хан
Аз ғұмыры ішінде бірнеше лирикалық жыр жинағы мен дастандарын
Ақын тұрмыс тауқыметін тарта жүріп, сынға ұшырағанда да "Ақынның
Мектепте әдебиет пәнінен сабақ берді. Аудандық газетте әдеби қызметкер
Ол 1962 жылы Алматыға қоныс аударып, әдеби ортаға етене
Мұнан соң «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газетінің (1962-1963
Ақынның тұңғыш өлеңдері “Қырман басында”, “Қойшы бала -
Мұқағалидің “Қарлығашым, келдің бе?”, “Дариға жүрек” (1972 ж.), “Аққулар
Мұқағали - өзіне дейінгі өлең өру мен
...Ақынмын деп қалай мен айта аламын,
Халқымның өз айтқанын қайталадым.
Күпі киген қазақтың қара өлеңін,
Шекпен жауып өзіне қайтарамын, [5;56] - деген ерен жырдың
Поэзия!
Менімен егіз бе едің
Сен мені сезесің бе, неге іздедім?
Алауыртқан таңдардан сені іздедім,
Қарауытқан таулардан сені іздедім.
Сені іздедім кездескен адамдардан,
Бұлақтардан, бақтардан, алаңдардан.
Шырақтардан, оттардан, жалаулардан
Сені іздедім жоғалған замандардан... ...
Сені іздедім. Ӏздеймін тағат бар ма?
Сені маған егіз ғып жаратқан ба? [6;142] Осы
«Мен өзім жайында мынаны айтам: мен XXI – ғасыр
деп жазған екен.
Иә, шынайы поэзия өкілі, ғажайып ақындардың бірі Мұқағали өмірді
М.Мақатаев поэзиясы жұмыр жердің барлық мәселесіне араласқан, кең, ауқымды
Ақын қай тақырыпты жазса да жалған сезім, жылтырақ сөзге
Ол ,әсіресе ,тауды, қазақ ауылын көп жырлайды ( Тауда
Ол қазақ өлеңін мазмұн, пішін жағынан түрлентті. «Қазақтың қара
«Су сұрасам, сүт берген, айран берген,
Қартайып қалыпсын-ау, қайран жеңгем» [9;65]. Ақын өлеңге ерекше
«О , Муза, маған алыс сөреңді бер,
Ғайыптан кел де, мені демеп жібер» [10;32].
Ол нағыз ақын алдымен ойшыл, философ болуы
Мұқағали поэзия жанрында ғана емес, проза, драма, сын саласында
Н. Тихонов, Р. Бернс, Ф. Ансари, А. Акопян, А.
Ақын өз шығармашылығында әртүрлі тақырыптарда жаза білген.
Махаббат туралы: «Махаббатым өзімде», «Махаббат диалогы», «Ғашықпын», «Махаббат» т.б.
Құмартасың жете алмай,
Қайғырасың сағынып.
Қыл көпірден өте алмай
Қиыласың табынып.
Жүрегіңді бос етіп,
Жүдеп жүріп сүйерсің.
Өзіңе өзің қас етіп,
Өз отыңа күйерсің.
Өзіңе бал,басқаға у,
Сезімдіге ең қымбат:
Қайғы, сүю, құмарту-
Ең бірінші махаббат.
Бұл өлең жолдары алғашқы махаббатқа арналған және бұл махаббаттың
Табиғат туралы: «Қыстың күні», «Көктем», «Күзгі таң», «Түнгі табиғат»
Достық туралы: «Достарға», «Менің бір досым», «Досым менің», «Досыма
Ана туралы: «Анама», «Анашым», «Сәби ана», «Жас ана» және
Отан туралы: «Сүйемін, өскен отаным», «Отаным», «Туған жерім» және
Мен оның түнін сүйем, күнін сүйем,
Ағынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем,
Мен оның қасиетті тілін сүйем,
Мен оның құдіретті үнін сүйем.
М.Мақатаев туралы көптеген ақындар,зиялы адамдар өз пікірлерімен бөліскен. Бексұлтан
- Шаруа-ата секілденіп, өміріңді сарып қып,
Үлкен үйдің ошағындай дүниені қарық қып,
Аман – есен жатырмысың, айналайын жарықтық! - дейтін
Тұманбай Молдағалиев, Қазақстанның Халық жазушысы: «Мұқағали Мақатаев – адамдар
Нағиман Батанқызы (Ақынның анасы) :
Қырық бес жасында қыршын кеткен оның күллі қазақтың баласы
Лашын Әзімжанова (Ақынның зайыбы):
Мұқағалидың тілі бай,халық тілі еді ғой.Ол халқын қалай сүйсе,халық
Фариза Оңғарсынова, ақын:
Мұқағали-біздің заманымыздың поэзия дүниесіндегі құбылыс.
Егер ол құбылысты біз бірден байыбына барып,дөп басып,тани алмасақ,бұл-өнердегі
Нұрғиса Тілендиев, композитор:
1975-жылдың күзі.Ол кезде Мұқағали еш жерде жұмыс істемей,үйде шығарма
-Мұқаш батыр!Мен сенің өлеңдеріңнің қуаттылығын енді ғана толық түсініп,
Мен бұрын-соңды әннің сөзін жазған ақын емес едім,аға...Осының өзі
Ол әжептәуір ойланып қалды.Мен қайталап қолқа салдым.Бұл жолы қарсылық
Бұл күнде иісі қазақ аса жоғары бағалап, құрметпен айтатын„Сарыжайлау,"„Сәлем
„Есіңе мені алғайсың",„Болмасын соғыс,болмасын,"„Кел еркем,Алатауыма,"
„Домбыра-досым "және басқа да көптеген әндер әрі жедел әрі
«Ғасыр ақыны» атанған Мұқағалидің барлық еңбегі тұтастай алғанда,
1.2. Мұқағали лирикасының өзіндік ерекшеліктері.
Бұл топ – негізін данышпан Абай қалаған жаңашыл поэзияның
Ығысыңдар,
Ей, таулар,
Ығысыңдар!
Орын сайла ортаңнан, жұмысым бар.
Ата болып, не маған ұрысыңдар,
Адам болып, немесе ұғысыңдар.
Ығысыңдар, ей, таулар ығысыңдар!
Ей, таулар,
Қойындарыңды ашып кірем,
Бар сырыңды айрандай шашып, білем.
...Жартастардың беттері сора-сора,
Жылапты, қарсыласпас жасық, білем.
Табиғат-анадан тамған ерлік, асқақтық рухы байқалады ақын бойынан. Нағыз
Кең дүние, төсіңді аш, мен келемін,
Алынбаған ақым бар сенде менің.
Бұйрат құмдар – бұйығып шөлдегенім,
Бура бұлттар – бусанып терлегенім.
Аспаныңдай кей сәтте күрсінемін,
Жас талыңдай жауқазын бүршік едім.
Кең дүние, керемет қалпыңменен,
Жүрек болып кеудеме кірші менің.
Байтақ ел, балуса тау, бозаң далам,
Секілді бәрі менен көз алмаған.
Кең дүние, кенде етсең сыбағамнан,
Шырылдаған сәбидей мазаңды алам [18;142].
Ақынның табиғат тінімен тікелей матасқан күллі тіршіліктің күмбірімен үндестігі,
Мұқағалидың басқа шеберлерден басым жатқан тағы бір ерекшелігі– өлеңдеріндегі
Әлемдік поэзияның озық үлгілерінен үйрене, тағлым ала отырып, оны
Ал, ақын ақтара гөр халқыңа сыр,
Бөле жырға, еліңнің даңқын асыр, –
деп жырлаған ақын қабырғалы халқынан, оның ойлы дәстүр, оюлы
Ұлттық тілден ұлттың болмыс-бітімін тани білген, көре білген ұлы
Неменеңе жетістің, бала батыр?
Қариялар азайып бара жатыр.
Бірі мініп келместің кемесіне,
Бірі күтіп, әнеки, жағада тұр.
Ақыл айтып жүрмесе қасымызда,
Сонда орнайды жетімдік басымызға.
Жалаңашқа шекпенін шешіп беріп,
Бір күлшесін бөліскен ашымызға.
Қариялар... Бұл «әулие» ұғымымен астасып кеткен, киелі дала қарттарының
Біз қария болғанша,
Кім біледі,
Баламыз да шал болып үлгіреді.
Бір-бірінен екі шал асамын деп,
Кім біледі?..
Барлығын бүлдіреді.
Бүкпеміз шындықпен шегенделген қазақи мақалға (даналыққа деңіз) назар аударыңыз
Ақиқатты айқындап жариялар,
Бара жатыр азайып қариялар.
Дауыл тұрса бүлк етіп толқымайтын,
Бара жатыр сарқылып дариялар...
Бұл жолдар – түңілуден де, күңіренуден де аулақ жатқан,
Тау дейтін алып жүрек Ана туған,
Мен – таулықпын!
Таудан мен жаратылғам.
Киіктің сүтін еміп ержеткенмін,
Қуат алып қыранның қанатынан.
Мен – таулықпын!
Таудан мен жаратылғам.
Бұлт бүркеніп, жай отын ала туғам.
Күн алғашқы сәулесін маған шашып,
Маған келіп түнейді қара тұман.
Тау ұлымын,
Тау – менің дәу бесігім,
Мен оның әуресімін, сәулесімін.
Асқар шыңдар тербейді бесігімді,
Бір орамын ағытып сәлдесінің.
Мен – таулықпын!
Таудан мен жаратылғам.
Тау деген Ана туған, дара тұлғам.
...Тауға барып,
Көкке ұшып кетсем бе екен,
Ұстап алып қыранның қанатынан...
Бұл – жан дүниең мен рухыңды биіктерге жетелейтін, лаулаған
Жапырақ-жүрек, жас қайың!
Жанымды айырбастайын.
Сен адам бола бастасаң,
Мен қайың бола бастайын.
Келісесің бе, жас қайың?
(Көрінер, мүмкін, кімге ерсі)
Өміріңді маған бір берші!
Дүрбелең мына дүниені,
Адам көзімен бір көрші.
Қайың боп мен де бағайын,
Орманнан орным табайын.
Беймәлім маған өмірге,
Қайың көзімен қарайын.
Бұл, «өлең» аталатын өрімді сөз өрнегінің кемел кеңістігінен шығандап
Ұлттық колоритты ұғыну мен түйсінудің мән-мазмұнына ой жібергенде, оның
Қаламгер тұстас дәуірінің шындығын шығарма арқауына айналдырып, ол арқауды
Қазақ елінің тәуелсіздік алған кезеңінде Мұқағали Мақатаев мұрасына бұрынғыдан
Мұқағали өлеңдері – ұлттық поэзияның жаңа бір биік белеске
Поэзиядағы көркемдік жүйенің жасалуы мен қалыптасуы – аз ғана
Ақын шығармашылығын сараптау жайында сөз болғанда, ең алдымен ойға
Қазынам бар!
Қисапсыз шектеледі.
Қызғанады біреулер жек көреді.
Бермеймін де, сатпаймын, көрсетпеймін!
Алам десең алдымен зертте мені... –
деп, ақын өзі айтқандай, Мұқағали қалдырған жыр-қазына талай-талай зерттеуді
ІІ.Мұқағали мұрасы – сөз маржаны
2.1. Мұқағали поэзиясындағы дәстүрлі жүйе.
Құдіретті сөз өнері, оның ішінде поэзия XIX
Мұқағали – советтік құрылыстың, коммунистік қоғамның дүркіреген дәуірінде еңбек
Мұрат Мұқағали өлеңдерінің рухани астарына үңіліп, рухани
Ал 1975 жылы 26 қаңтарда: “Айналып
М.Мақатаев поэзиясындағы көркемдік жүйенің бір парасы өзі өмір сүрген
Ұлттық сана - біріншіден өз халқын,
Дәл осындай шығармашылығында ұлттық
Поэзиялық шығармадағы ой-пікір ақын көзімен көріп білген,
Ежелгі грек өнерінің табыстарынан, өзіміздің ауыз әдебиетінің тамаша
Кез-келген шығарма халыққа түсінікті болуы керек. Сонда ғана
Ақындардың барлығында қазақтың өлең мүмкіндігін
Мұқағали поэзиясы – ұлттық сананы сілкіп
Қалқам!
Мен Лермонтов, Пушкин де емен,
Есенинмін демедім ешкімге мен.
Қазақтың қара өлеңі - құдіретім,
Онда бір сұмдық сыр бар
Бұл шынайы елжандылықтың сөзі, асқақ
Ақынмын деп мен қалай
Халқымның өз айтқанын қайталадым.
Күпі киген қазақтың қара өлеңін,
Шекпен жауып өзіне қайтарамын.
Қазақтың қарапайым қара өлеңі - қас
“Аманат” өлеңінде соғысқа аттанған әженің
Қандайда бір тұрмысты қайырып тастау
“Көзіме тура қара” шыншылдықты, арлылықты арқау
“Отыз бесінші көктемім” бір қарағанда
Мені жұрт: “Жақсыдан қалған
“Жақсыдан қалған сөз”, - дейді.
Ақымақ болсаң төзбейді,
“Хайуан” дейді, “ез” – дейді.
Қақым жоқ жаман болуға,
“Мені жақсыдан қалған көз”, - дейді
Биік болса болғаны болашағым,
Мен аласамын.
Өмір сахнасына алған заңды билетім
Заңды орныма таласамын.
Тіршілікке еніп, өмір көшіне ілескен
“Мен өскен лашық бір бөлме” –
Мен өскен лашық бір
Бір бөлме - маған мың
Хан тағы қараң қалатын,
Есігіңді аттап кіргенде.
Өр тұлға, өжет мінез, оптимист
Қонақпен күнді батырып,
Қонақ боп атып таң нұры.
Тұратын еді шақырып,
Әжемнің аппақ жаулығы.
Қазақтың тағы да бір дара
“Сағынып, аңсап барғанда” ауылда кіндігі кесіліп,
Ақындықтың азабы мен тозағын, дертін
Қасқа бұлақ бесікті тербетеді,
Қасқыр жүрек ұлдарым ержетеді, -деп,
жандардың ширақтығы мен шымырлығын, үрей
2.2.Мұқағали поэзиясындағы образдар жүйесі.
Ақын өз өлеңдерінде соны образдар жасауы тума
дәлелі , көркемдегіш құралдарды құлпыртып қолдануымен
Образ , яғни көркем бейне
Тамаша еді жазғы орман,
Құстар сайрап мәз болған.
Көлшіктерде, суларда,
Үйрек ұшып, қаз қонған [19;73].
Көкейіңе қона кетеді. Жанды сурет. Маужыраған
“Киіктің сүтін ішіп ер жеткенмін,
Қуат алып қыранның қанатынан
Бұдан табиғат анаға тартып туғандықтың,
Адам бейнесін жасаудың жолы
Сүйгісі келе берер сүйген ерін,
Сүй жаным, сүйкімді бір күйге
Жүрегіміз жақыннан бірге соқсын,
Ағытшы бешпетіңнің түймелерін.
Іс-оқиғаға араласушы – лирикалық кейіпкер. Ол
Ұялып барады ағып бұлақ
Бұйығып үн қатпайды жылап
Баланың маңдайынан сыйпалаған,
Дірілдеп айдан тамған шуақ қана.
Сүюдің қорытындысы - қыз баланың
Ал енді ақын өз күйін,
Біз деген гүл қуалап, нәр
Шөп қажап шегірткедей дән үзбейміз.
Алты айшылық жол басып арып-ашып,
Адам деген патшаға дәрі іздейміз
Ақын мен ара тірлігі бір
Бір сом соғылған тұлға - “Дариға
Жолбарыс бақай білегі,
Құлан жон жанның бірі
...Қос уыс бұрым арқада,
Қос жылан болып жүреді.
Егіз шың тұрған кеудеде,
Еңістің жатыр сілемі.
Қос жанар бірден жалт етсе,
Жарқ ете шыққан күн еді,
Дариға - трагедиялық әрі
Мұқағали - эпик ақын. Оның
Жұртым - жер, руым –
Қорлық көріп байлардан, нала
Бәс тігемін, байеке, бәйгемді
Бәйгемді бер, озады Ала
Бәс тігем де, қаласаң
Қиырға қой киікті,
Шығаршы шымыр дене
Аяғыңның астында аунатамын, - деп,
- Байекеңе айт, естісін Құрман
Зауқым жоқ заңды олжадан
Тақыр кедей мен
өзінің жұртқа мәлім
Тәйт әрі, неткен ащы сұм
Мен бе екен жыртатұғын
Берілмеген қос құлақ
Әйелдің бақырғанын тыңдау
Бұл тік сөйлейтін
Алдыңда тұр, ағайын, қаңғыбасың,
Қаласаңдар, мінеки қанды басым.
Аманат қып алдыңда
Жаңа өмірдің жазықсыз
Жамал - тағдыры тәлтекке
Бұғыбай - зорлықшылдығымен бірге, ежелгі
2.3.Ақын поэзиясындағы ұлттық рух.
М.Мақатаев – адамдар арасындағы, өмірдегі, табиғаттағы жарастық пен келісімнің
Жалпы Мұқағалидың көзі тірісінде осындай ақ адал пікір білдіріп,
М.Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы ол дүниеден озғалы бері
Өзінің «Күнделігінде» ақын 1976 жылдың 14 ақпанында былай деп
«- Менің қымбатты достарым! Егер сіздер шынымен менің өмірбаянымды,
Сондықтан мен өзімнің «Менім» арқылы жасырмай, жаппай өмірімнің шежіресін
Сонымен, достар, бүкіл менің жазғаным, бар-жоғы бір ғана бүтін
Мұқағали – жалпыхалықтық, ұлттық тұлға. Әрбір өлеңін оқығанда, оның
Мысалы ұшаққа отырып сапар шеккен әрбір қазақ баласының ойына
Мұқағалидың:
Іргелі қазақ болдық. Сақтар қалып,
Құс міндік темірқанат, аттар қалып,
Әйтсе де мақтанбалық, мақтанбалық! [21;38] – деген жыр жолдары
Айналайын Ата мекен, Ақ мекен!
Қандай қазақ іздеп сені тапты екен?!
Туған өлке тәтті екен ғой,
Тәтті екен ! [22;68]– дегенде, бойыңда ғажайып
отаншылдық сезімі оянады.
Қазақстан!
Пай, пай, пай!
Ардағым-ай!
Сен менің Шолпанымсың жанған ұдай.
Өзіңде өмір сүрген қандай бақыт,
Өлмейтін махаббатым, арманым-ай! [23;273]– ешқашан
көнермейтін, қазақ болғаның үшін көкірегіңде мақтаныш ұя салатын, құйылып
Ақын қашан да халқымен, елімен бірге. Елі қайғырса бірге
Оның:
Ерікті елміз, бүлінбеген қорғаны,
(Бәрімізге белгілі ғой ол жағы)
Қайтер дейсің қара бастың толғағы,
Тек жұртымыз күрсінбесе болғаны, [24;65] – деген сияқты жырларын
Отансыз жан өмірінде оңбайды,
Өзін-өзі қорлайды да, сорлайды.
Тірі адамға – сол қайғы.
Білесің бе,
Отанның сен не екенін ?
(Екі өмір жоқ, әрине, жоқ екі өлім.)
Екі Отан жоқ.
Жалғыз Отан – мекенім, – деп тайға таңба басқандай
Қазақ рухының басты да жарқын көріністерінің бірі – оның
Тіл өнерін, сиқырлы сөз өнерін,
Оңбайсың сөз өнерін тежегенің!
Тілден алмас жоғалса, сөзден қанжар,
Бұл тірліктен бір күнде безер едім.
немесе
Батар, кетер келмеске күнім менің,
Қалар бірақ киелі тілім менің.
Қасіретті шақтардан түңілгенде,
Қасиетті тілімнен түңілмедім, – деген сияқты қанатты жырлар қашан
Жыраулардың жазбай кеткен жырларын,
Арулардың айтпай кеткен сырларын.
Қорқытыңның қорқынышты мұң-зарын,
Қобызыңның шанағынан тыңдадым.
Құлазыған сенің құла түздерің,
Не білмеген, не көрмеген, ізгі елім.
Жазылмаған тарихымның жолдарын,
Ауызекі аңызыңнан іздедім.
...Сенің бүкіл болмысыңның тағдырын,
Домбыраңның пернесінен іздедім.
Тарихымды жазудамын бүгін мен,
Бабаларым сенің Ана тіліңмен, – деп жыр төккен ақын
Ақтабан шұбырынды,
Ақ туың жығылулы.
Олақ қатын тоқыған алашадай,
Өрмегіңнің арқауы суырылды.
Ақтық байлап, табынып тал-қайыңға,
Өтті күнің, сор қатып маңдайыңда.
Кетті қымыз жауыңның таңдайында,
Кетті қызың жауыңның борбайында.
Ақыныңа, серіңе, батырыңа,
Туысыңа қимаған, жақыныңа,
Тұяғымен ор қазған тұлпарларың
Тулап кетті жауыңның тақымында, [26;85] –деген айшықты өлең жолдарымен
Мұқағали өмір сүрген кеңестік дәуірде Әлмерек би, Райымбек батыр,
Мұқағали ақын қазақтың салт-дәстүрлерінің поэзия-дағы тұтас галереясын жасады деуге
Арпалысып ақылмен, төзімменен,
Бір сәт те дем алмайды сезім деген.
Шыр етіп, жерге түскен шілдехана,
Келеді дүниені кезуменен.
* * *
Саусағың салып пернеме,
Сазды үнің шығар тербеле,
Тыншып бір тұрған тұлпарым,
Тықыршып қалсын кермеде.
* * *
Кәрі таудан сейілтіп баста мұңын,
Бетін сүртіп қайтайын тастарының.
Мен тербетіп өтейін бесігімді,
Бесігіме келгенше басқа буын.
* * *
Аспан тұр міне, күркіреп,
Шөміш қақ, әже, ырымдап.
Көктер ме екен дүркіреп,
Көк биең аман құлындап [27;94]
«Ақынның заты өлгенмен, аты өлмейді»
тәрбиелеуде халқымыздың Мұқағали Мақатаев сынды
етіп, өлең-жыр шумақтарын тереңірек түсіндіріп,
Қорытынды.
Ақын мұрасының жалпақ жұрттың сүліктей
Мұқағали - тума талант. Шабытты
Мұқағали – ұлт ақыны. Оның өлеңдерінде
Мұқағали - үлкен суреткер. Суреткерлік
Ығысыңдар ,
Ей , таулар!
Ығысыңдар!
Орын сайла ортаңнан жұмысым бар.
Ата болып не маған ұрысыңдар.
Адам болып немесе ығысыңдар.
Әлемдік поэзияның інжу-маржандарында ұшырасар мұндай
суреттеу – қазақ жырының қолынан келіп,
«...Ақынмын деп қалай мен айта аламын,
Халқымның өз айтқанын қайталадым.
Күпі киген қазақтың қара өлеңін,
Шекпен жауып өзіне қайтарамын, —
деген ерен жырдың жаратушысы, Ұлы түлға, Ұлы ақын.
Поэзия!
Менімен егіз бе едің
Сен мені сезесің бе, неге іздедім?
Алауыртқан таңдардан сені іздедім,
Қарауытқан таулардан сені іздедім.
Сені іздедім кездескен адамдардан,
Бұлақтардан, бақтардан, алаңдардан.
Шырақтардан, оттардан, жалаулардан
Сені іздедім жоғалған замандардан...
... Сені іздедім.
Ӏздеймін тағат бар ма?
Сені маған егіз ғып жаратқан ба?»
Осы өлең жолдарын оқыған кезде алып жырдың жаратылысын, жаңа
Мұқағали мұрасы – ұлттың қоймаға қосылған
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі :
1. Қуандық Ж. Қазақ лирикасындағы стиль және бейнелілік “ЭКО”
2. Боранбаева Ж. М.Жұмабаев поэзиясының көркемдік жүйесі. (Филология ғылымдарының
3. Тұржан О. Махамбет поэзиясының көркемдік ерекшелігі. (Филология ғылымдарының
4. Алпысбаев Қ. Мұқағали өрнегі. Алматы, қазақ
5. Мұқағалидастан. Құрастырған А. Әбдіқалов - Алматы: Шартарап, 2001.-
6. Қазанбаева А. З. Мұқағали Мақатаев лирикасының лексика–
7. Бекеева Н. Қазақ поэзиясындағы қаһармандық
8. Хамидуллаев К. Мұқағали Мақатаевтың ақындық шеберлігі.
9. Бегманова Б. С. М.Мақатаев лирикасының ұлттық сипаты. (Филология
10.Абишева С.Д. Поэтическая система “Мир
11. М. Мақатаев. Күнделік. Алматы: Жалын, 1991ж., 48 б.
12. Абай. Энциклопедия. – Алматы:Атамұра, 1995 .-
13. Сейдімбеков А. // Жас алаш. 1997 ж.
14. Музыкадағы этномәдени дәстүрлер (Материалы международной конференций Алматы,2000 ж.).
15. Қара өлең ( Құрастырған Оразақын Асқрар) жазушы. 1989ж.
16. Мұқағалитану дәрістерінің бағдарламасы.// Қазақ
17. Жылап қайтқан өмірдің базарынан..
18. Жыр жампозы. Алыптар тобының асылдары. // Әл-Фараби
19. Замана сырын толғаған Қабай–жырау, Қабай–кейіпкер.
20. Райымбекпен рухтанамыз, Мұқағалимен мақтанамыз // Қазақстан
21. Мұқағали поэзиясындағы Абай тағлымының
22. Па шіркін, Махамбеттер, Абайлар – ай! //
23. Тоты құстай түрленген өлең. //
24.Суретті сөз қолданыс. // “Қазақ тілі
25. Образ – көркем ойдың көкжиегі. Л.Н.
26 . Абай жаққан бір сәуле
27. Білмеймін сүйдім бе мен, сүймедім
