Қазақстан Республикасының орта мерзімдік фискалдық саясаты курстық жұмыс
Қазақстан Республикасының орта мерзімдік фискалдық саясаты
Кіріспе............................................................................................................3
І Фискалдық саясаттың мәні мен рөлі.
1.1 Фискалдық саясат түсінігі, экономикалық мәні...................................5
1.2 Фискалдық саясаттың кейнстік және монетарлық көзқарастары.......8
1.3 Экономикалық өсу процесіндегі фискалдық-салықтық
қатынастардың теориялық - әдістемелік аспектілері........................11
ІІ ҚР орта мерзімдік фискалдық саясатты жүзеге асыруының
ерекшеліктері.
2.1 ҚР фискалдық саясатының қалыптасуы.............................................16
2.2 Салық жүйесін талдау...........................................................................20
2.3 ҚР орта мерзімдік фискалды механизмді жүргізудің жолдары........26
ІІІ Салық салу механизмін жетілдіру.......................................................35
Қорытынды..................................................................................................40
Қолданылған әдебиет.................................................................................42
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 42 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қазақстан Республикасының орта мерзімдік фискалдық саясаты
Кіріспе............................................................................................................3
І Фискалдық саясаттың мәні мен рөлі.
1.1 Фискалдық саясат түсінігі, экономикалық мәні...................................5
1.2 Фискалдық саясаттың кейнстік және монетарлық көзқарастары.......8
1.3 Экономикалық өсу процесіндегі фискалдық-салықтық
қатынастардың теориялық - әдістемелік аспектілері........................11
ІІ ҚР орта мерзімдік фискалдық саясатты жүзеге асыруының
ерекшеліктері.
2.1 ҚР фискалдық саясатының қалыптасуы.............................................16
2.2 Салық жүйесін талдау...........................................................................20
2.3 ҚР орта мерзімдік фискалды механизмді жүргізудің жолдары........26
ІІІ Салық салу механизмін жетілдіру.......................................................35
Қорытынды..................................................................................................40
Қолданылған әдебиет.................................................................................42
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі фискалдық саясатқа деген көзқарастарды жүйелендіру,
Қазақстанның даму стратегиясын жүзеге асыруына тиімді ықпал ететін
Курсытық жұмысты жазу мақсаты елімізде болып жатқан экономикалық
Курстық жұмысты жазу барысында келесідей міндеттер қойылған:
фискалдық саясаттың мәні мен рөлін қарастыру;
ҚР орта мерзімдік фискалдық саясатты жүзеге асыруының ерекшеліктері;
салық салу механизмін жетілдіру.
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі салық төлемдерін алу, қоғамдық
Қазақстанның қаржы саясатының экономикалық мазмұнын еліміздің дамуының әлеуметтік-экономикалық
Фискалдық саясат экономикалық саясаттың негізгі құрамдас бөлігі және
Қазіргі ғылыми-экономикалық еңбектерде фискалдық саясатты жүзеге асыру механизмін
Әлеуметтік салаға әсер ететін фискалдық саясаттың механизмін кешенді
Жоғарыда аталған жағдайға байланысты, Қазакстанда фискалдық саясатты жүзеге
І Фискалдық саясаттың мәні мен рөлі
1.1 Фискалдық саясат түсінігі, экономикалық мәні
Қаржылық реттеудің басты мазмұны фискалдық саясатты – бюджет
Мультипликаторлардың іс-әрекеттерінің жоғарыда баяндалған мүмкіндіктері ескере отырылып экономикалық
1) мемлекет шығыстарының көбеюі;
2) салықтардың төмендеуі;
3) мемлекеттің шығыстары артуының үлкен нәтижесін ескере отырып
Артық сұраныммен және инфляциямен шарттасылған тежеушілік фискалдық саясат
1) мемлекеттік шығыстарының азаюы;
2) салықтардың көбеюі;
3) бұл бағыттардың үйлесуі;
Тежеушілік фискалдық саясат бюджет артығына жетуге бағдарлануы тиіс.
Дискредициялық емес фискалдық саясат акцентті рыноктық өзін-өзі реттеуге
Дискредициялық емес фискалдық саясат автоматты, яғни кіріктерме тұрақтандырғыштардың
20.1 сызба. Т
G+T
артық G
тапшылық
0
Q1
Автоматты тұрақтандырғыштардың іс-әрекетінің маңызды ерекшелігі бюджет тапшылықтары мен
Практикада тепе-теңдік үлгілерінде қаралған тәуелділіктер қосымша факторлардың әсерін
1) фискалдық саясаттың қабылданатын шараларының уақыттылығы (уақыттың кешеуілдеуі);
2) ығыстыру әсерінің іс-әрекеті, бұл ақша рыногінде пайыздық
3) сұранымды ынталандыру жиынтығы ұсынымға әсер етеді, бұл
4) ашық экономикада ұлттық өндіріс жиынтық шығыстардың элементі
Сондықтан ынталандырушы фискалдық саясаттың шаралары жоғарыда айтылған факторлардың
1.2 Фискалдық саясаттың кейнстік және монетарлық көзқарастары
Монетаризмнің кейнс және неокейнс теорияларынан айырмашылығы ол ақша
MxV ( PxQ
Теңдеудің сол жақ бөлігінде сатып алушылардың өндірілген игіліктердің
Монетаристердің тұрақтандыру бағдарламалары мыналарды кіріктіреді:
1) бюджет тапшылығын қысқарту (мемлекеттік инвестицияларды, әлеуметтік шығыстарды,
2) тұтыну сұранымын қусыруға бағытталған жалақының өсуін шектеу;
3) шектеулі кредит-ақша саясаты, ақша эмиссиясына және Орталық
4) бағаға және экспорт-импорт операцияларына бақылауды әлсірету, экономиканың
5) төлем балансын сауықтыру үшін ұлттық ақша бірлігін
Бірақ бұл үшін мына шарттарды орындау қажет:
1) ақша массасына бағалардың жоғары икемділігі;
2) дүниежүзілік бағалардың қозғалысына ішкі бағалардың жеткілікті икемділігі;
3) бағалардың қозғалысына тауарларды өндірудің (ұсынудың) жоғары икемділігі.
4) экономикалық ресурстардың едәуір өзара алмасушылығы (ұсынымның өзгергіштігімен
Стагфляцияны (құлдыраушылықты) жеңу үшін ұсыным экономикасының жақтаушалары ұсынған
1) өндіріс шығындарына қосылатын салықтарды қысқарту;
2) еңбекке ақы төлеуге жұмсалатын шығындарды тежеу (еңбек
3) өндіріс ауқымын арттыру жөніндегі ұйымдық-техникалық сипаттағы шаралар(жабдықтың
4) өндірісті техникалық жағынан жетілдіру жөніндегі инновациялық бағдарламаларды
Бұл бағытта заңдылыққа сәйкес Филлипс қисық сызығы бойынша
ХХ ғасырдың аяғында жаңа теория – тұрақты даму
Тұрақты даму теориясында тұрақты жұмыс істейтін жүйелерді –
Бір жағынан, дағдарыстық құбылыстардың терең себептерін және екінші
Бұл теория мына қағидаттарға негізделген.
1. Кез келген ауқымдағы күрделі экономикалық жүйелердің өздігінен
2. Экономикалық мүдделерді үйлестіру қағидаты қалыптасқан тепе -
3. Эволюциялық қағидатының логикалық дамуы мен оны нақтылау
4. Экономикалық жүйедегі оның дамуына қарай иерархиялық саралау
1.3 Экономикалық өсу процесіндегі фискалдық-салықтық
қатынастардың теориялық - әдістемелік аспектілері
Қоғамның экономикалық өсу процесіндегі фискалдық саясаттың экономикалық мәні
Фискалдық саясат - үкіметтің халықты жұмыспен қамтамасыз ету
Мемлекеттің экономиканы реттеудегі
Фискалдық саясат фискалдық механизм аркылы жүзегс асырылады. Фискалдық
Кейнсиандық теорияның өкілдері фискалдық саясатты экономикалық жағдайлардың өзгеруіне
Экономикалық өрлеу кезеңінде, жеке шығындардың көлемі артқан жағдайда,
Дискреционды фискалдық саясат сондай-ақ салық ставкасының өзгеруін де
Салық бұл мемлекет заң жүзіндс белгілеген, шаруашылық субъектілері
Экономикалық ілімдер арасындағы салықтар жайлы сұрактардың алатын орны
Практикада мемлекеттік сатып алу мен салык деңгейі, үкімет
Жұмыссыздық пен әлеуметтік төлемдер бойынша жәрдемақы жүйесі автоматты
Жоғарыда айтылған кейнсиандық теорияның көзқарасын қорыта келе
Сурет 1 – Салық салу тұжырымдамасы.
Фискалдық саясат шығарылатын өнім көлемі мен табыстың деңгейіне
Қазіргі жағдайдағы фискалдық саясат мемлекеттің қаржы ресурстарын пайдаланудың
Ары қарай фискалдық саясаттың экономиканы рсттеуін тікелей
Фискалдық саясаттың мәніне деген әртүрлі көзқарастарды қорыта келе,
ІІ ҚР орта мерзімдік фискалдық саясаты жүзеге
ерекшеліктері
2.1 ҚР фискалдық саясатының қалыптасуы
Фискалдық саясаттың нұсқалары
Қаржылық реттеудің басты мазмұны фискалдық саясатты – бюджет
Монетаризмнің кейнс және неокейнс теорияларынан айырмашылығы ол ақша
MxV ( PxQ
Теңдеудің сол жақ бөлігінде сатып алушылардың өндірілген игіліктердің
Монетаристердің тұрақтандыру бағдарламалары мыналарды кіріктіреді:
1) бюджет тапшылығын қысқарту (мемлекеттік инвестицияларды, әлеуметтік шығыстарды,
2) тұтыну сұранымын қусыруға бағытталған жалақының өсуін шектеу;
3) шектеулі кредит-ақша саясаты, ақша эмиссиясына және Орталық
4) бағаға және экспорт-импорт операцияларына бақылауды әлсірету, экономиканың
5) төлем балансын сауықтыру үшін ұлттық ақша бірлігін
Бірақ бұл үшін мына шарттарды орындау қажет:
1) ақша массасына бағалардың жоғары икемділігі;
2) дүниежүзілік бағалардың қозғалысына ішкі бағалардың жеткілікті икемділігі;
3) бағалардың қозғалысына тауарларды өндірудің (ұсынудың) жоғары икемділігі.
4) экономикалық ресурстардың едәуір өзара алмасушылығы (ұсынымның өзгергіштігімен
Стагфляцияны**(құлдыраушылықты) жеңу үшін ұсыным экономикасының жақтаушалары ұсынған шаралар
1) өндіріс шығындарына қосылатын салықтарды қысқарту;
2) еңбекке ақы төлеуге жұмсалатын шығындарды тежеу (еңбек
3) өндіріс ауқымын арттыру жөніндегі ұйымдық-техникалық сипаттағы шаралар(жабдықтың
4) өндірісті техникалық жағынан жетілдіру жөніндегі инновациялық бағдарламаларды
Бұл бағытта заңдылыққа сәйкес Филлипс қисық сызығы бойынша
ХХ ғасырдың аяғында жаңа теория – тұрақты даму
Тұрақты даму теориясында тұрақты жұмыс істейтін жүйелерді –
Бір жағынан, дағдарыстық құбылыстардың терең себептерін және екінші
Бұл теория мына қағидаттарға негізделген.
1. Кез келген ауқымдағы күрделі экономикалық жүйелердің өздігінен
2. Экономикалық мүдделерді үйлестіру қағидаты қалыптасқан тепе -
3. Эволюциялық қағидатының логикалық дамуы мен оны нақтылау
4. Экономикалық жүйедегі оның дамуына қарай иерархиялық саралау
Мультипликаторлардың іс-әрекеттерінің жоғарыда баяндалған мүмкіндіктері ескере отырылып экономикалық
1) мемлекет шығыстарының көбеюі;
2) салықтардың төмендеуі;
3) мемлекеттің шығыстары артуының үлкен нәижесін ескере отырып
Артық сұраныммен және инфляциямен шарттасылған тежеушілік фискалдық саясат
1) мемлекеттік шығыстарының азаюы;
2) салықтардың көбеюі;
3) бұл бағыттардың үйлесуі;
Тежеушілік фискалдық саясат бюджет артығына жетуге бағдарлануы тиіс.
Автоматты тұрақтандырғыштардың іс-әрекетінің маңызды ерекшелігі бюджет тапшылықтары мен
Практикада тепе-теңдік үлгілерінде қаралған тәуелділіктер қосымша факторлардың әсерін
1) фискалдық саясаттың қабылданатын шараларының уақыттылығы (уақыттың кешеуілдеуі);
2) ығыстыру әсерінің іс-әрекеті, бұл ақша рыногінде пайыздық
3) сұранымды ынталандыру жиынтығы ұсынымға әсер етеді, бұл
4) ашық экономикада ұлттық өндіріс жиынтық шығыстардың элементі
Сондықтан ынталандырушы фискалдық саясаттың шаралары жоғарыда айтылған факторлардың
2.2 Салық жүйесін талдау
Бүгінгі күн Қазақстан республикасының салық жүйесін нығайту және
Қазақстандағы барлық әрекет ететін салықтардың ішіндегі «ең жасы»
1. материалдық өндіріспен айналысатын халықтың табысы;
2. қоғамдық сектордағы халықтың салығы;
3. кәсіпорынның табыс салығы;
4. қоғамдық қор шығыны:
5. кәсіпорын мен инвестицияны бюджеттен қаржыландыру;
6. ерекше салықтар.
Сурет 2 - Мемлекеттің фискалдық саясаты
Еліміздің салық жүйесінде орын алып отырған әлеуметтік салык,
Осы жердегі мәселе, әлеуметтік салық ставкасының жоғарылығында ғана
Қазақстанның жалакы алушы азаматтары әлеуметтік салықтың ауыртпалығынан құтылғанымен,
Кесте 2 - Ұлыбританияның әлеуметтік салық ставкасының мөлшері
Апталык табысы Ставка, пайыз
66 фунтка дейін 0
66-дан 500 фунтка дейін 10
Мемлекеттік зейнетақы жүйесіне қатысушы тұлғалар
Себебі жылдық жалпы жалақы қоры орташа есеппен алғанда
Осыған байланысты Елбасы өзінің халыққа үндеуінде, Тәуелсіздіктің бастауында
Солардың ішіндегі ең өзекті мәселе ретінде еліміздің әлеуметтік-экономикалық
Міне, осы мәселелерді қорыта келе автор әлеуметтік салықты
Қазіргі әрекет етіп отырған тәртіп бойынша. жұмысты ұсынушылар
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, компаниялардың басым көпшілігі әлеуметтік салықтан
Еңбек ақы төлеу қорын заңдастыру туралы сұрағын тиімді
Қазіргі таңда біржақты және өтемсіз тәртіптегі қаржы ресурстарын
Егерде әлемдік тәжірибеге сүйенетін болсақ, кез-келген елдің даму
Әлеуметтік саладағы қаржы механизмінің әрекет етуінің өз ерекшелігі
Ал Қазақстанның әлеуметтік саланы қаржы механизмінің ерекшелігіне тоқталатын
Кесте 3 - Қарағанды облыстық бюджетінің әлеуметтік саланы
1999 2000 2001 2002
Орын-
далды Үлес салмағы % Орын-
далды Үлес салмағы % Орын-
далды Үлес салмағы % Орын-
далды Үлес салмағы %
Білім беру 5364032 31,2 6004422 23,7 6681874 20,7
Денсаулық сақтау 3121800 18,2 4105711 16,2 4165574 12,9
Мәдениет 624419 3,6 1148768 4,5 2870367 8,9 2672124,6
Әлеуметтік қамт.ету 1457789 8,8 2146195 8,4 1140225 3,5
Әлеум.саланың шығыны 10568040 61,8 13405091 52,8 14858040 45,1
Осы әлеуметтік аяны бюджетпен қаржыландыру кажеттілігі, қоғамдык тауар
Осы кестеден көріп отырғанымыздай, 1999-2002 жылдары жергілікті бюджеттегі
2.3 ҚР орта мерзімдік фискалды механизмді жүргізудің жолдары
XX ғасыр дәлелден отырған, кез-келген мемлекеттің ішкі саясатының
Салық түсімд. Әлеум.салық Әлеум.аяны қарж
Сурет 3 - Қарағанды облысы бойынша
( аштықтан, науқастан, табиғи және техногендік зардаптардан, демографиялык
( белгілі-бір халық деңгейін қамтамасыз етуге және оның
( халықтың өмірлік деңгейін салықтар, қорлар
Әлеуметтік саясатты өңдеу кезінде мемлекет алдында әлеуметтік басымдылық
Мемлекет тиімді салық саясатынсыз өмір сүре алмайды. Ал
Мемлекеттің экономиканы реттеуге, салық саясатын жүргізуте қатысуы салық
Салык санының көптігі мен олардың ставкаларының шектен тыс
Ал салық саясатының тиімділігі біздің еліміздің ерекшелігі мен
Осыған байланысты мемлекет өзіне тиісті бірқатар: саяси, экономикалық
Халықты әлеуметтік саясаты тұрмыс деңгейі нашар және жұмысқа
Сайып келгенде мемлекет, халыққа медициналық қызмет көрсетуді, жұмыссыз,
Қазақстан Рсспубликасының халықты әлеуметтік қорғау жүесінің негізгі элементі
Мемлекеттің бюджет жүйесінің әлеуметтік шаралары әлеуметтік бағларламаларды қаржыландыру
Әлеуметтік аяны экономикалық зерттеу әлеуметтік инфрақұрылым салалары мен
Нарықтық экономикадағы фискалдық саясатты жетілдіру үшін келесі шаралары
фискалдық жүйені теңестіруге максималды жағдайлар жасау максатында салық
экономикалық өсу кезінде бюджеттік саясатқа құқықтық негізі мен
- халықтың әлеуметтік тұрмыс жағдайын жақсарту мақсатында жалақы
Фискалдық саясатты жүзеге асырудың бірнеше әдістемелік үлгілері бар.
АҚШ-та федералды салықтардың ішіндегі салмақтысы болып, жеке тұлғалардың
Ал штаттар мен жергілікті органдардың табысы негізінен жанама
Сурет 4 – нарық жағдайында фискалдық саясатты жүзеге
Осы үлгілерді республикалық деңгейде салықтардың жабық тізімін кұру
Екінші үлгі Казақстанда әлеуметтік әділеттілікке қол жеткізу мақсатында,
Екіншіден біздің еліміздегі салық жүйесінің негізгі қызметін фискалдықтан,
Жоғарғы табысты заңдастыру, неғұрлым сапалы тамақ өнімдері мен
Көптеген елдердің статистикалық мәліметтері дәлелдеп берген
Үшіншіден, кез-келген салық саясатының негізігі мақсаты ретінде салықтың
Экономикалық әдебиеттердегі арнайы салықтар туралы әртүрлі пікірлерді автор
Мақсатты салықтарды өз бағыттары бойынша жұмсау, яғни жергілікті
Үшінші үлгі, салықтың әрбір түрін бюджет деңгейлері арасында
Қарастырылған осы үлгілер еліміздің қаржы саласындағы бірқатар мәселелерді
Екіншіден, салықтың әрбір түрін бюджет деңгейлері арасында бөлшектеместен,
Үшіншіден, барлық аймақтар бюджеттік алымдарды бөлуде де, сол
ІІІ Салық салу механизмін жетілдіру
Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық салу саясатының негізгі
Салық салудың әдістері мен жолдары, салық салудың негізгі
Қандай да бір механизмінің құрамында бірнеше тетіктер мен
Салық салу элементері мыналар:
субъект;
объект;
салық көзі;
салық ставкасы;
салық өлшем бірлігі;
салық оклады;
салық жеңілдіктері;
салық төлеу мерзімі мен тәртібі;
салық төлеушінің және салық қызметі органдарының құқықтары мен
салық төлеуін бақылау;
салықтық жазалау шаралары.
Осы элементтерге жеке-жеке тоқталатын болсақ:
Салық төлеуші (субъект) салықты және бюджетке төленетін басқа
Қазақстанда салық төлеушілер:
резидент және резидент емес заңды тұлғалар;
Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ
Еліміздің алғашқы қалыптасу кезеңінде өзінің игі қызметін атқарған
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру
«Салық жүйесін Қазақстанның жаңа сатыдағы дамуының міндеттерімен сәйкестендіру
Өткен жылы еліміздегі барлық салық түсімдерінің 2,8
Егер, 1999 жылы республикалық бюджеттің кіріс бөлігі
Сонау бір Қазақстанды рубль кеңістігінен шығарып тастаған келеңсіз
Қазір жағдай түбірімен өзгерді. Енді Қазақстан экономикасы шетелдік
Әсіресе, экологиялық салық түрін енгізудің маңызы зор. Бұл
Салық кодексі – қоғамдағы әлеуметтік әділеттілік пен әлеуметтік
Мемлекеттің негізгі тірегі – орташа тап. Ал біздің
Орта буынды қалыптастыратын тәсіл – шағын және орта
Ендеше, еліміздің жаңа Салық кодексі экономикамызды жаңғырту мен
Қорытынды
Курстық жұмысты зерттей келе біз мынадай тұжырымдамаларға тоқталамыз:
1. Фискалдық саясат мемлекет реттеуінің қажетті элементі болып
табылғандықтан, үкімет экономикалық циклдің ауытқуына
байланысты салықтардың келіп түсуі мен мемлекеттік шығындардың
жұмсалуына түзетулер енгізіп отырады. Ал біздің көзқарасымыз
бойынша фискалдық саясаттың мазмұны - мемлекеттің алдында
тұрған стратегиялық міндеттемелерлі шешу үшін үкіметтің салық салу
мен мемлекеттік шығындарды оптимизациялау бағытында
қабылданатын шаралар кешенінен тұрады. Осыған байланысты автор
Кейнс теориясын негізге ала отырып, мемлекеттің мақсатына
байланысты фискалдық құралдарды пайдаланудың тұжырымдамасын
қарастырады.
2. Фискалдық механизм қаржы механизмінің негізгі құрамдас
бөлігі және қаржы түрлерінің, формаларының және ұйымдастыру
әдістерінің жоспарлауының және басқаруының жүйесі болып
табылады. Фискалдық механизмді қоғамның әлеуметтік және
экономикалық дамуына қаржы қатынастарын бөлу және қайта бөлу
арқылы әсер ететін құралдардың жиынтығы ретінде қарастыруға да
болады.
Бюджеттің шығыс бөлімінде басқару аясындағы шығындарды қысқарту. Осы
2) Әлеуметтік аяны экономикалық зерттеу әлеуметтік инфрақұрылым салалары
3) Әлеуметтік аяның қаржы мәселесін түбегейлі шешуді тек
4) Курстық жұмыста фискалдық саясаттың негізгі аспектілерін зерттеу,
Қолданылған әдебиеттер:
1.Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметін салықтық реттеу /■' «Қазақстан
2. Салықты болжамдау жүйелерін жетілдірудің кейбір аспектілері //
3. Мемлекеттің ұйымдық қазыналық жүйесін қалыптастыру ұлттық экономикамызды
4.«Бюджетке түсетін
5. Салық бойынша
6. Бюджетке заңды
7. Бюджетке заңды
8. Қазақстан Республикасының
9. Алейбеков М.
10. Арыстанбеков
11. Аскарова Э.Р.
12. Байдүйсенов А.
13. Бахытжанова З.С.
43
Салық салу тұжырымдамасы
Неоклассикалық мектеп
Кейнсиандық мектеп
Аралас жүйе (неоклассикалық және кейнсиандық)
1. А.Смит
2. Д.Рикардо
3. Ж.Б. Сей
4. Дж. Милль
5. У. Петти
және т.б.
1.А.Соколов
2.П.Самуэльсон
3. З.Кэмпбелла
4. Р. Макконелли
5. С.Л. Брю
Және т.б.
1. Дж. М. Кейнс
2. И.Фишер
3. Н. Калдор
4. П.Дэвидсон
5. А. Лернер
және т.б.
Мемлекеттің экономиканы реттеуі шектеулі болуы қажет. Ал салық
Салық мемлекеттің экономикалық құралы ретінде
Экономиканы реттеу мен өзін-өзі реттеудің деңгейі мен шекарасын
ҰТ(М+Ж
ҰТ(V+T
ҰТ
Ұлттық табыс
Мемлекеттік бюджет
V
Қажетті өнім
М
Қосымша өнім
Т
Тұтыну қоры
Ж
Жинақ қоры
6
1
3
5
2
4
Фискалдық саясатты жүзеге асыру механизмі.
Үлгі І
әрбір деңгейдегі үкімет өзіндік салық тізімін бекітеді.
Үлгі ІІ
Жұмысшылардың табысына салынатын салықтардың ставкасы мен оларды қайта
Үлгі ІІІ
Бюджеттер арасында салықтарды тұтасымен түрлері бойынша нақты бөлу.
Бірінші вариант бойынша жұмысшылардың күнкөріс минимумынан жоғары табыс
Екінші вариант
қоғамда орта тап саның ресми арттыру үшін жалақыға
