TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

Мазмұны

Жоспар.........................................................................3

Кіріспе..........................................................................4

1.Бастапқымәлімет.......................................................5

Терминдер мен анықтамалар.................................................5-6

Таразының жалпы сипаттамасы, классификациясы................................7-12

Таразының техникалық талаптары. Сыналатын сапа параметрлері.........13

Қазақстан Республикасының нарығында таразылар айналымының шарттары..............................................................13

Метрологиялық талаптар...................................................13-16

Таразылардың конструкциясына және құрылғысына қойылатын талаптар...........................................................16-18

Таразылардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар....................................18

Таразының сыналатын сапа көрсеткіштері......................18-24

Таразының сынау әдістемесін әзірлеу .............................25-27

Сынау бағдарламасы.........................................28

Сынақтың классификациясы.............................................28-29

Сынаққа үлгілерді әзірлеу..................................................29-32

Таразыны сынау әдістемесі................................................32-33

Сынақ нәтижесін өңдеу......................................33

Таразының сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар.............................33-36

Қорытынды.........................................................36-37

Пайдаланылған әдебиеттер........................................................38

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 37 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны

Жоспар.........................................................................3

Кіріспе..........................................................................4

1.Бастапқымәлімет.......................................................5

Терминдер мен анықтамалар.................................................5-6

Таразының жалпы сипаттамасы, классификациясы................................7-12

Таразының техникалық талаптары. Сыналатын сапа параметрлері.........13

Қазақстан Республикасының нарығында таразылар айналымының
Метрологиялық талаптар...................................................13-16

Таразылардың конструкциясына және құрылғысына қойылатын талаптар...........................................................16-18

Таразылардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар....................................18

Таразының сыналатын сапа көрсеткіштері......................18-24

Таразының сынау әдістемесін әзірлеу .............................25-27

Сынау бағдарламасы.........................................28

Сынақтың классификациясы.............................................28-29

Сынаққа үлгілерді әзірлеу..................................................29-32

Таразыны сынау әдістемесі................................................32-33

Сынақ нәтижесін өңдеу......................................33

Таразының сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар.............................33-36

Қорытынды.........................................................36-37

Пайдаланылған әдебиеттер........................................................38

Кіріспе

Таразы - дененің массасын оған әсер етуші ауырлық күшінің
Ертедегі адамда заттардың салмағын өлшейтін қазіргідей таразы мен гирлер
Кейін адамдар азық-түлік сияқты салмақты заттарды айырбастап алыс-беріс жасалғанда,
Таразы —салмақ, ауырлық күшін әсерін анықтау арқылы денелер
Бүгінде тұтынушыға таразылардың осындай біршама түрлерінен таңдау жасау
Сурет-1

Бастапқы мәлімет

Қарапайым машиналар, агрегаттар және приборлар жұмыс режимінің ұзақтығы, температура,
Осындай тұрмыстық бұйымдар және материалдарды жасағанда олардың тасымалдау процесіне
Әсер етуші факторлардың түрлері мен олардың мәні материалдар мен
Механикалық әсерлер статикалық, вибрациялық және соғу салмақтарын, түзусызықты үдеуді,
Механикалық салмақ түсіру жағдайында функцияланатын бұйымдар өте тұрақты және
Терминдер мен анықтамалар

Сапа ұғымы қолданылатын кез-келген объект квалиметрияның объектісі бола алады.
1) автоматты емес салмақ өлшейтін аспап - өлшеу барысында
2) бөлу бағасы (d) - ұқсас есептегіш құрылғысы бар
3) дәлдік - олардың қателігінің нөлге жақындығын білдіретін
4) дәлдік класы - жол берілетін негізгі және қосымша
5) өнім беруші - өз атынан таразыларды өткізуді жүзеге
6) көп аралықты таразылар - жүктеменің көбеюінде де сол
7) көрсетуші құрылғы - таразылаудың нәтижелерін тікелей есептеуге болатын
8) пайдаланымға беру - таразыларды мақсаты бойынша қолдануға дайындығын
9) нөлге орнату құрылғысы - таразыларды нөлдік жағдайға әкелуге
10) өлшеу диапазоны - өлшеудің ең аз және ең
11) өлшеудің бірнеше диапазоны бар таразылар - әртүрлі барынша
12) өлшеудің ең көп шегі (ӨКШ), өлшеудің ең аз
13) өндіруші - өз атынан таразыларды өндіруді жүзеге асыратын
14) салыстырып тексеруді бөлудің бағасы (е) - таразыларды жіктеу
15) салыстырып тексеруді бөлудің саны - өлшеудің ең көп
16) таразыларды нарықта орналастыру - өндірушінің (өнім берушінің) таразыларды
17) таразылардың нарықтағы айналымы - таразыларды өндіруді аяқтағаннан
Механикалық факторлардың әсеріне деген беріктілік – бұл механикалық факторлар
Механикалық факторлардың әсеріне деген тұрақтылық – бұл механикалық факторлар
1.2. Таразының жалпы сипаттамасы, классификациясы

Таразының үй жағдайында пайдалану үшін қолға ұстайтын, қабырғаға
Қазіргі заманауи аз массалы заттарды
Қолдану аймағына байланысты (эксплуатациялық талғамына сай):

автомобильді.

багаждық.

тұрмыстық.

вагондық.

мал салмағын өлшейтін.

сүт салмағын өлшейтін.

крандық.

лабораториялық.

медициналық.

монорельстік.

тауарлық.

сатылым.

почталық.

элеваторлық.

Өлшеудің дәлдігіне байланысты:

орташа дәлдік класымен

қарапайым дәлдік класымен.

Эксплуатациясы және орнында орналасу түріне байланысты:

кірістірілген

едендік

үстелдік

жылжымалы

ілініп тұратын

стационарлық.

Теңестіретін құрылғы түріне байланысты:

электромеханикалық (электрондық)

механикалық.

Жүк қабылдау түріне байланысты:

бункерлік.

монорельстік.

конвейерлық.

платформалық.

Теңесу деңгейіне жету тәсіліне байланысты:

автоматтандырылған теңесумен

жартылай автоматтандырылған теңесумен

автоматтандырылмаған теңесумен.

Есептеу құрылғы түріне байланысты:

аналогтық есептеу құрылғысымен

дискреттік есептеу құрылғысымен.

Зертханалық таразыларға міндеттелген техникалық талаптары келтірілген ГОСТ 24104-01 стандартына
Дәлдік класына байланысты:

арнайы

үлкен

орташа

Өлшеу процесінің қандай физикалық заңдарға негiзделгеніне байланысты салмақ өлшейтін
Серіппелі таразы - серіппенің серпімді деформациялануын тудыратын күшке
Таразылардың негізгі түрлері: зертханалық операцияларда қолданылатын және өнеркәсіптік қолданыстағы
Зертханалық таразы салыстыру дәлдігі бойынша келесі грамдарға дейін:

* дөл өлшеулерге арналған (дәлдігі 10 мг-ға дейін);

* аналитикалық (дәлдігі 0,2; 0,02; 0,001 мг-ға 10-9
Таразылардың 50 кг-ға дейінгі өнімдерді өлшеуге арналған және олардың
Жүк көтергіштігі 200 кг және ауа кронштейндерге орнатылуды талап
Шекті жүктемесі 1 кг аса жоғары дәлдіктегі метрологиялық құрылымы
өлшеуде пайдаланылады. Арнаулы салмақ өлшегіш құрал-жабдықтардың құрылымы: а -
Ал сату таразылары эксплуатация шарты мен құрылу орнына байланысты
Үстелге қоятын таразы – жұмыс орны жазықтығының үстіне
Еденге қойылатын таразы - еден не жабынға орнатылатын
Жылжымалы таразы – жылжыту құрылғыларымен жабдықталған, жүкті тасудың мобильді
Кiрiстiрiлген - жұмыс бет орнатылған саудалық салмақтар тұрақты болып
Аспалы таразы - мұндай таразылардың конструкциясы олардың монтажы
Дәлдiк класы бойынша саудалық таразылар жiктеледi:

• III-шi орташа класс• IIII-шi кәдiмгi класс

Көрсетулердi алу әдiсі бойынша саудалық таразылар болады: жергiлiктi индикатормен
Саудалық таразылар көрсетулердi есептеу нәтижесiнiң түрi бойынша болады: салмақ
ГОСТ 29329-92 сай саудалық таразылардың өнім сапа көрсеткіштері:

1. Өлшеудің ең үлкен шегі (ӨЕҮШ) г, кг, т;

2. Өлшеудің ең кіші шегі (ӨЕКШ) г, кг,
3. Дәлдік класы;

4. Тексеріс бөлімінің бағасы e г, кг;

5. Дискрета d немесе бөлім бағасы г,
6. Алғашқы тексеріс пен орын ауыстыру кезінде кететін
7. Сезімшілдік шегі электронды таразылар үшін 1,4e;

8. Санап шығару құрылғысының типі;

9. Теңестіретін құрылғының типі;

10. Масса-габариттік көрсеткіштер;

11. Қуат көзінің желісі;

"Автоматты емес салмақ өлшейтін аспаптарға қойылатын талаптар" техникалық регламенттің
СЭҚ ТН коды Позициялардың атаулары

1 2

8423 өлшенетін жүктің ауырлық күшімен қозғалысқа келтірілетін есептік немесе
8423 10 - емізілетін балаларды қоса алғанда, адамдарды өлшеуге
8423 10 900 0 - өзгелері

- өлшеуге арналған жабдық, өзгелері

8423 81 - 30 кг-нан астам емес өлшеудің барынша
8423 81 500 0 -дүкендік таразылар

8423 81 900 0

8423 82 -өзгелері

-30 кг астам, бірақ 5000 кг аспайтын өлшеудің барынша
8423 82 900 0 -өзгелері

8423 89 000 0 -өзгелері

9016 00 -сезгіштігі 0,05 г немесе одан жоғары, теңдестіргіштері
9016 00 100 0 - таразылар

Ескертпе:

* Өнімдердің кодтары "Кедендік тариф және Қазақстан Республикасының сыртқы
Таразының техникалық талаптары. Сыналатын сапа параметрлері

Қазақстан Республикасының нарығында таразылар айналымының шарттары

Қазақстан Республикасының нарығында орналастырылатын таразылар Заңның және осы Техникалық
Қолданылуы осы Техникалық регламенттің 1-тармағы 1) тармақшасында санамаланған айналымдағы
Таразылар құрылғыларды қамтитын техникалық регламентте осы Техникалық регламенттің 1-тармағы
Жоғарыда көрсетілген құрылғылар өлшем нәтижелеріне әсерін тигізбеуі тиіс.

2. Таразылар пайдалану шарттары туралы ақпараты бар Техникалық құжаттамаларға
3. Осы Техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келмейтін осы Техникалық
Метрологиялық талаптар

4. Масса бірліктері

Қолданылатын масса бірліктері Өлшемдер және салмақтар жөніндегі бас конференция
Берілген шартты орындау кезінде мынадай бірліктерге рұқсат берілген:

СИ жүйесінің бірліктері: килограмм, грамм, миллиграмм, микрограмм;

СИ жүйесінен тыс басқа бірліктер: тонна, троялық унция, метрикалық
5. Дәлдік кластары

Мынадай дәлдік кластары белгіленген:

I - арнайы

II - жоғары

III - орташа

IV - қарапайым

Таразылардың сипаттамалары көрсетілген дәлдіктің кластарына байланысты осы Техникалық регламенттің
6. Шәкілді бөлу бағасы

Шәкілді бөлу бағасының (есептеу дискреттігі) (d) және салыстырып тексеруді
1*10 к , 2*10 к немесе 5*10 к масса
мұндағы к - бүтін сан немесе нөл.

Көмекші құрылғылары бар таразылардан басқа барлық таразылар үшін мынадай
е=1*10 к г;

dI дәлдік класының таразыларынан басқа, олар үшін d 7. Таразылардың түріне байланысты қойылатын метрологиялық талаптар:

1) Өлшеудің бір диапазоны бар таразылар

Көмекші құрылғымен жарақтандырылған таразылар I дәлдік класына немесе II
Егер d 2) өлшеудің бірнеше диапазоны бар таразылар (шәкілдің бөлудің түрлі
Өлшеудің бірнеше диапазонының болуы, егер олар таразыларда нақты көрсетілген
3) Өлшеудің бірнеше кіші диапазондары бар таразылар (көп аралықты
Өлшеудің бір диапазоны бар таразыларда өлшеудің бірнеше кіші диапазондары
Өлшеудің бірнеше кіші диапазондары бар таразылар көмекші көрсетуші құрылғымен
Өлшеудің әрбір кіші диапазондары үшін мыналар белгіленеді:

салыстырып тексерудің бөлу бағасы е i , мұнда е
өлшеудің ең көп шегі ӨКШ i , мұндағы ӨКШ
өлшеудің ең аз шегі ӨеАШ i, мұндағы ӨеАШ i
і - өлшеудің кіші диапазондарының нөмірі;

r - өлшеудің кіші диапазондарының жалпы саны.

Өлшеудің барлық шектері әрқашан пайдаланылатын ыдыстың массасына қарамастан жүктемелердің
Өлшеудің бірнеше кіші диапазондары бар таразыларды жіктеу осы Техникалық
8. Дәлдік

Таразылардың қателігі осы Техникалық регламенттің 5-қосымшасында келтірілген таразылардың барынша
Таразылардың барынша жол берілетін қателіктерінің шегі ыдыс массасының алдын
Пайдалану уақытында таразылардың барынша көп жол берілетін қателіктерінің шегі
Таразылардың көмегімен өлшеудің нәтижелері әртүрлі көрсетуші құрылғыларды немесе әртүрлі
Таразылар жүкті қабылдайтын құрылғыға жүктеме жағдайының өзгерістеріне жеткілікті түрде
Таразылар жүктеменің ең аз өзгерісін сезінуі тиіс.

9. Әсер ететін ықпалдарға орнықтылық

II, III және IV дәлдік кластарының таразылары пайдалану кезінде
Таразылар, өндіруші белгілеген температуралық диапазонда қойылатын метрологиялық талаптарға сәйкес
Температуралардың жұмыс диапазоны:

I дәлдік класының таразылары үшін - 5 о С-дан
II дәлдік класының таразылары үшін - 15 о С-дан
III немесе ІV-дәлдік кластарының таразылары үшін - 30 о
Егер өндіруші мұндай сипаттамаларды белгілемеген болса, минус 10 о
Ауыспалы тоқтың желісінен жұмыс жасайтын таразылар жол берілетін тербелістер
Батареядан қоректенетін таразылар ең аз қажетті шамадан төмен кернеудің
I дәлдік класына және II дәлдік класына жататындардан басқа,
II, III немесе IV дәлдік класы таразыларының жүктемесі ұзақ
Басқа әсер етуші ықпалдар кезінде таразылар дұрыс жұмыс жасауын
Таразылардың конструкциясына және құрылғысына қойылатын талаптар

10. Таразыларды жобалау және әзірлеу таразылар жұмыс жағдайында қолданудың
11. Электронды таразыларда жаңылысулар болмауы тиіс немесе бұл жаңылысулар
12. Таразыларды пайдаланудың барлық кезеңінде осы Техникалық регламенттің 13,
Электронды таразыларда өлшеу процесінің, көрсетуші құрылғысы жұмысының, барлық деректерді
13. Егер сыртқы жабдық электронды таразыларға тиісті интерфейс арқылы
14. Таразылардың оператор тарапынан әсер етуі өлшеу нәтижелерін өзгертуге
15. Таразылардың өлшеу нәтижелерін және басқа өлшемдерін индикациялау дәл,
Техникалық регламенттің 9-тармағында келтірілген бірліктердің атаулары мен белгілеулері, нормативтік
Көрсеткіштер 9 е үлкейтілген ӨКШ аспауы тиіс.

Қосымша құрылғыны ондық белгіден оң жаққа қарай орналастыруға рұқсат
Қайталама көрсеткіштер оларды бастапқы көрсеткіштер үшін қате қабылдауға жол
16. Басып шығарылған нәтижелер дұрыс, сәйкес белгіленген және бір
17. Қажет болған жағдайда таразылар теңестіретін құрылғысымен және нөлге
Бұл құрылғылардың жұмысы нөлге дәл орнатуды және ыдыс, брутто,
18. Таразыларда ыдысты алдын ала өлшеудің бір немесе бірнеше
19. Өлшеудің ең көп шегі 100 кг аспайтын тауарларды
1) өлшеу процесі туралы барлық елеулі ақпаратты қамтитын индикациясының
2) егер таразылар төлеуге жататын соманы көрсететін болса, онда
3) құнды есептейтін таразылар, сатып алушы тиісті түрде оқуға
4) құнды есептейтін таразылар, егер осы функцияларға қатысты барлық
5) таразыларда дұрыс түсіну қиын немесе мүмкін емес көрсеткіштерді
6) таразылар сатып алушыны өлшемнің теріс нәтижелерінен қорғауды қамтамасыз
7) қосымша көрсеткіш құрылғыларды және шығарылатын көрсеткіш құрылғыларды қолдануға
8) осы Техникалық регламенттің осы тармағында жазылған талаптарға сәйкес
20. Тауардың бағасы көрсетілген затбелгілерді басып шығаратын таразылар мүмкіндігінше
Таразылардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

21. Таразылардың конструкциясы монтаждау (бөлшектеу) және пайдалану кезінде қауіпсіздікті
22. Электронды таразылар тудыратын электрлік және электромагниттік кедергілер басқа
23. Пайдалану процесінде шуды тудыратын таразылардың дыбыс деңгейі:

60 дБА - тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардың ішінде
80 дБА - өндірістік үй-жайларда және ашық алаңдарда орналасқан
24. Таразыларда осы Техникалық регламентте көзделген міндетті бақылау оңай
25. Электронды таразылардың конструкциясы пайдалану кезіндегі электр қауіпсіздігін электрлік
Таразының сыналатын сапа көрсеткіштері

Өнiмнің сапа деңгейiнiң көрсеткiштерiнiң номенклатурасын таңдаудың ретi өнiмнiң (топ)
ГОСТ 29329-92 сай саудалық таразылардың өнім сапа көрсеткіштері:

1. Өлшеудің ең үлкен шегі (ӨЕҮШ) г, кг, т;

2. Өлшеудің ең кіші шегі (ӨЕКШ) г, кг,
3. Дәлдік класы;

4. Тексеріс бөлімінің бағасы e г, кг;

5. Дискрета d немесе бөлім бағасы г,
6. Алғашқы тексеріс пен орын ауыстыру кезінде кететін
7. Сезімшілдік шегі электронды таразылар үшін 1,4e;

8. Санап шығару құрылғысының типі;

9. Теңестіретін құрылғының типі;

10. Масса-габариттік көрсеткіштер;

11. Қуат көзінің желісі;

Таразылардың метрологиялық талаптарына сай сапа көрсеткіштері:

1) Өлшеудің бір диапазоны бар таразылар
Көмекші құрылғымен жарақтандырылған таразылар I дәлдік класына немесе II
Егер d 2) өлшеудің бірнеше диапазоны бар таразылар (шәкілдің бөлудің түрлі
Өлшеудің бірнеше диапазонының болуы, егер олар таразыларда нақты көрсетілген
3) Өлшеудің бірнеше кіші диапазондары бар таразылар (көп аралықты
Өлшеудің бір диапазоны бар таразыларда өлшеудің бірнеше кіші диапазондары
Өлшеудің әрбір кіші диапазондары үшін мыналар белгіленеді:

салыстырып тексерудің бөлу бағасы е i , мұнда е
өлшеудің ең көп шегі ӨКШ i , мұндағы ӨКШ
өлшеудің ең аз шегі ӨеАШ i, мұндағы ӨеАШ i
і - өлшеудің кіші диапазондарының нөмірі;

r - өлшеудің кіші диапазондарының жалпы саны.

Өлшеудің барлық шектері әрқашан пайдаланылатын ыдыстың массасына қарамастан жүктемелердің
Дәлдік

Таразылардың қателігі осы Техникалық регламенттің 5-қосымшасында келтірілген таразылардың барынша
Таразылардың барынша жол берілетін қателіктерінің шегі ыдыс массасының алдын
Таразылар жүкті қабылдайтын құрылғыға жүктеме жағдайының өзгерістеріне жеткілікті түрде
Әсер ететін ықпалдарға орнықтылық

II, III және IV дәлдік кластарының таразылары пайдалану кезінде
Таразылар, өндіруші белгілеген температуралық диапазонда қойылатын метрологиялық талаптарға сәйкес
Температуралардың жұмыс диапазоны:

I дәлдік класының таразылары үшін - 5 о С-дан
II дәлдік класының таразылары үшін - 15 о С-дан
III немесе ІV-дәлдік кластарының таразылары үшін - 30 о
Егер өндіруші мұндай сипаттамаларды белгілемеген болса, минус 10 о
Ауыспалы тоқтың желісінен жұмыс жасайтын таразылар жол берілетін тербелістер
Батареядан қоректенетін таразылар ең аз қажетті шамадан төмен кернеудің
I дәлдік класына және II дәлдік класына жататындардан басқа,
II, III немесе IV дәлдік класы таразыларының жүктемесі ұзақ
Басқа әсер етуші ықпалдар кезінде таразылар дұрыс жұмыс жасауын
Ex таразылардың жарылыстан қауіпсіздігі

Қауiптi аймақтарда пайдалану үшiн арналған жеңiл – газдан, ыстықтан,
XS-Precision Ex2 сериясының МЕТТЛЕР ТОЛЕДО таразыларының арнайы
XS-Precision Ex2 сериясының жарылыстан қорғалған таразылары — 13
3G Ex2-шi дәреженiң жабдығы - бұл жарқылдақ емес жабдық,
2-шi аймақ – бұл жарылу қауіпі бар аймақ, онда
XS-EX таразыларының техникалық шарттары

Моделі XS204SX XS603SX XS1003SX XS5003SXDR

Терминалсыз таразы платформасы, белгіленуі XS204SX XS603SX XS1003SX XS5003SXDR

ЕКШ 210 г 610 г 1010 г 5100 /
Дискреттілігі 0.1 мг 1 мг 1 мг 10 /
Қайта өндiрiнгiштiгi 0.2 мг 1 мг 1 мг
Сызықтық еместігі 0.2 мг 2 мг 2 мг 6
Ұяшықтың тұрақтануының орташа уақыты 2 с 1.5 с 1.5
Таразы өлшемдері

(W×D×H мм) 194×366×363 194×366×363 194×366×363 194×366×363

Таразы өлшемі(мм) D 90 127×127 127×127 127×127

ГОСТ 24104-01 бойынша

Дәлдік класы I I I I

Қарапайым машиналар, агрегаттар және приборлар жұмыс режимінің ұзақтығы, температура,
Осындай тұрмыстық бұйымдар және материалдарды жасағанда олардың тасымалдау процесіне
Бақылауға жататын негізгі параметрлер көп жағдайда материалдардың механикалық қасиеттерін
Жалпы жағдайда, бұйымдардың барлық механикалық қасиеттері түйіндер мен детальдар
Сыртқы салмақ түсіру әсерлері жағдайында барлық материалдар деформацияға, не
Бұзылудың негізгі түрлері келесілер болып табылады:

- үзілу – созылымды кернеулер мен ұзартулардың үзілуі әсерінен
- кесу – қатыстық кернеулер мен жарықтардың кесілуі әсерінен
- созылу (ең жиі кездесетін кернеу түрі).

Созылуды сынау – материалдардың механикалық қасиеттерін бақылау мен зерттеудің
Иілу – қисаюға жақын сынғыш және азпластикалық материалдардың созылуы
Соқпалы салмақ түсіру қарапайым ғимараттарды, машиналарды және приборларды
Соғу процесінің негізгі параметрлеріне үдеу, орын ауыстыру, жылдамдық, қарастырылып
Соғылуға ұшыраған бұйымдар шайқалады және оларда тез өшетін тербелістер
Сондай-ақ, айналмалы механизмдердің түйіндерінде туындайтын сызықтық үдеуден болатын салмақтар
Ылғалдылық – климаттың ең қауіпті факторларының бірі. Ол металдардың
Бұйыммен ылғалды ортада жұмыс жасаған кезде ауа ылғалдылығы оны
Құм, шаң, түтін және өндіріс газдары түрінде болатын ауадағы
Күн сәулесі - ұзындығы 0,2 – 5 мкм болатын
Атмосфералық қысым – белгілі бір орындағы ауа массасымен туындайды.

Атмосфералық қысымның ауытқуы ауа-райының ±7 %-ға дейін өзгерген жағдайында,
Таразының сынау әдістемесін әзірлеу

Сынауға дайындалудың бірінші этапы болып жоспарлау саналады. Бекітілген өнім
_Өнімді сынауды жүргізудің график-жоспары бас ұйым арқылы бекітілген шығарушы
Нақты өнім сынағын жүргізудегі нақты жұмыс құжаты болып сынау
Сынау бағдарламасы – бұл құрамында өнім сынауларының объекті, мақсаттары,
Өлшеу құралдарын салыстырып тексеру – бұл өлшеу құралдары қателіктерінің
Мемлекеттік және мекемелік салыстырып тексеру болады.

Мемлекеттік салыстырып тексеруді ҚР Мемстандартының аймақтық органдары – оның
Өлшеу құралдарының мекемелік салыстырып тексеруін кәсіпорынның (ұйымның) метрологиялық қызметтері
Салыстырып тексерудің келесі түрлері бар:

- алғашқы салыстырып тексеруді өлшеу құралдары өндірістен шыққан кезде
- периодтық салыстырып тексеруді эксплуатация кезінде және белгілі бір
- кезексіз салыстырып тексеруді оның құралдары мен әдістеріне қатысты
- эксперттік салыстырып тексеруді өлшеу құралдарының метрологиялық экспертизасы кезінде
- инспекциялық салыстырып тексеруді мекемелерде өлшеу құралдарын қолдану мен
Сынау әдісі – бұл белгілі бір сынау құралдары мен
Өнімнің белгілі бір түрінің (тобының) сынауын жүргізуге арналған жалпы
- бақылау әдістеріне (сынаулар, сараптаулар, өлшеулер, анықтамалар) арналған стандарттармен;

- қабылдау стандарттарымен;

- жалпы техникалық шарттар стандарттарымен;

- типтік бағдарламалар мен сынау әдістерінің стандарттарымен.

Нақты өнімді сынауды жүргізудің талаптары техникалық шарттар және техникалық
Сынауда қолданылатын әрбір әдістеме міндетті түрде аттестатпен жабдықталуы тиіс.
Әдістеме аттестациясы – бұл берілген әдістеме бойынша жүргізілген сынау
Сынау нәтижелері бойынша жасалған хаттамада төмендегілер болуы тиіс.

- сынау ұйымының атауы, сынаудың деңгейі мен категориясы;

- сыналатын өнім туралы мәліметтер, ішінде өнімнің аты мен
- сынауды сипаттау ( сынау түрлері, сынау әдістемесінің атауы,
- сынау құралдары туралы мәліметтер: сынау құрылғысы мен өлшеу
- сынау нәтижелерінің сынау мәліметтері немесе атаулары және хаттама
Сынау нәтижелері — бұл сынау процесіндегі объект қасиеттерінің бағасы,
Өнімді сынауды жүргізетін ұйымдар сынау кезіндегі барлық құжаттарды белгілі
Сынау бағдарламасы

Сынақтың классификациясы

Сынау тапсырмалары – өнім қасиетінің сандық немесе сапалық бағасын
Бақылау тапсырмалары – талап етудің нормативтік құжаттарына, сондай-ақ сынау
2-суретте сертификаттау кезінде қолданылатын бақылау түрлерінің жіктелуі көрсетілген.

Өндіріс процесінің деңгейлерін және объекттерін бақылау былай болуы мүмкін:
- секірмелі – оның өткізілу мерзімі регламенттелмеген;

- периодты – белгілі бір уақыт аралығы сайын өткізіледі
- үзіліссіз – тоқтаусыз жүргізіледі (күнделікті).

3-суретте сынаудың негізгі түрлерінің классификациясы көрсетілген.

Зерттеу сынақтарын белгілі бір объекттің сипатын оқып-үйренгенде немесе сыртқы
Зерттеу сынақтарын әдетте анықтаушы немесе бағалаушы сынақ ретінде жүргізеді.
Сынаққа үлгілерді әзірлеу

Сынауды жүргізу мен оған дайындық ретін төменде көрсетілгендей этаптарға
- сынауды жүргізудің тоқсандық және жылдық жоспарын жасау;

- сынауды өңдеу бағдарламасы;

-қолда бар құралдармен дайындау, ал қажет болып жатса, сынау
- сынау құралдарының аттестатталуы мен салыстырып тексерілуі;

- сынау әдістемесін және оның аттестаттауын жасап шығару;

- сынауға үлгілерді іріктеу;

- сынау бағдарламасы мен әдістемесіне, сынау шарттары және сыналатын
- қажетінше, сынақ біткеннен кейін, яғни сипаттамаларының мәні тіркеліп,
- толықтық, дәлдік және дұрыстық бағасын қоса сынау мәліметтерін
- сынау нәтижелері, үлгілерді қолдану, сынау нәтижелерін және т.б.
Сынауға дайындалудың бірінші этапы болып жоспарлау саналады. Бекітілген өнім
Таразыны сынау әдістемесі

Сынау бағдарламасы – бұл құрамында өнім сынауларының объекті, мақсаттары,
Қысу сынақтарын созу сынақтарына қарама-қарсы түрінде қарастыруға болады. Оның
Қысу кернеуі:

, ,
мұнда, F0 – бастапқы қима ауданы.

Салыстырмалы ұзару:

.
Қысу кезіндегі уақытша кедергі:

,
мұнда F0 – үлгінің бастапқы көлденең қимасы;

РВ – алғашқы жарықшақ немесе қирау пайда құрышын
Иілу сынақтары салыстырмалы осал материалдарды зерттеу үшін қолданылады, мысалы
Үлгінің симметриялық көлденең қимамен бүгілуі кезінде, 7 суретте көрсетілгендей,
σd

Mb
ld
lz
1

σz

1 - пластикалық деформация; 2- серпінді деформация; 3
Сурет 7 – Үлгінің иілу кезіндегі симметриялық көлденең қимасында
Үлгінің көлденең қимасында кернеудің серпінді аймағында желілік заң бойынша
σz = Mblz / I; σd
Mb – бүгіліс кезі;

I – горизонталды біліктің инерция кезі.

σz = Mb / Wz; σd
W = I / l – кедергі кезі.

Беріктілік және созылымдылықтың сипаттамасын осы сынақтың үш нүктелік және
F күшін қирау кезіне ендіре отырып, σb иілуі кезінде
Күштің аддендумдық нүктесіндегі ең үлкен иілуі:

f = FLs3 / 48 EI = σ max
Е – серпінділік модулі.

Полимерлік материалдардың сынағы кезінде үлгі көбіне бұзылмайды, алғашқы иілуді
Төртнүктелі иілу кезінде қолданыстағы күш үлгісі F тіректен
Mbmах = Fbn
F

F

Ls
A
а) Mbmах =
Үлгі ортасындағы төртнүктелі иілу

ең бүгілмелі кез
Ls – тіректер арасындағы арақашықтық
(үшнүктелі иілу)

Ең жоғары кернеу мынаған тең:

σbmах = FLs / 4W H/мм2
Күштің аддендумдық нүктесінен ең жоғары кернеу мынаған тең:

σmах = Fm / W H/мм2
Тірек желісіне қатысты төртнүктелі иілу күштің аддендумдық нүктесінің ортасы
Fmax = Fm (3L2s – 4m2) / 14EI
Төртнүктелік иілуден үшнүктелік иілудің айырмашылығы күштің аддендумдық нүктелері арасындағы
Сынақ нәтижесін өңдеу

Қазіргі таңда таразы құралының әр түрлігі таң қалдырады.
Бұндай іс-шаралар тұтынушының таразы өнімінің сапасы туралы түсінікті өзгертеді.
Электрондық таразыларда қателік тудыратын іс-шаралар:

Аналитикалық және зертханалық таразыларды қолданғанда, өлшеуде түрлі қателіктер кетуі
Статикалық жүзгіштік;

Таразының дефекті қорытқысын қолдану ( алаяқтық кезінде өлшеуде қолданылады);

Ауаның еніп кетуі, тіпті ең аз деген ауа буы
Таразының қозғалыстағы бөлшектерінің арасындағы үйкеліс;

Поддондағы шөкі шаң;

Таразылар калибрлеу кiрлерiмен калибрленбеген болуы мүмкiн;

Температураның өзгерісінен бөлшектердің механикалық деформациясы;

Жердің гравитациялық өрісі таразы құрылысындағы металл бөлшектеріне өзгеріске келтіруі
Таразылардың тiкелей жақындық орналасқан құрылымдарданғы магниттiк өрiстерi салмақтардың металлдық
Өлшенетiн затпен және (немесе, коррозияның жағдайында, салмақтармен) ауаның аралығында
Суық заттарға конденсаты;

Жылы заттармен суды булану;

Ауаның конвекциясы;

Жердi айналудан Кориолистың күшi;

Гравитациялық аномалиялар, таразыларды таулы аймақтардың бойында қолдану;

Дiрiлдеулер және сейсмикалық құбылулар: мысалы, жақын жерде өтіп
Горизонталды емес немесе жұмсақ жазықтықта (кілем немесе резиналық жабынды)
Таразының сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар

Еліміздегі эканомикалық саясатты жүргізу кезіндегі прогресстің маңызды алғышарттары әлемдік
Өнімнің сапасы мен қызметін жоғарлату, мемлекеттік міндет болып табылады,
Өлшеу нәтижесіндегі тұтынушыларды қанағаттандыру кезінде, өлшем бірлігі қоғамның соңғы
Елімізде және халықаралық деңгейдегі өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттін
Жоғарыда айтылып кеткен мәселелерді жүзеге асыру үшін ҚР-да 1993
- өлшеу құралдарының мемлекеттік сынаулар мен типтерін бекітеді;

- өлшеу құралдарының мемлекеттік метрологиялық аттестациялауын;

- өлшеу құралдарын мемлекеттік салыстырып тексеру;

- өлшеу құралдарын прокаттау, сату, жөндеу, салыстырып тексеру, жасау
- бөліп орау және сату кезінде түрлі қораптағы бөліп
- метрологиялық нормалар мен ережелерін сақтауын, өлшеуді орындау әдістемелерін,
Халықаралық таразы және өлшем бюросы мен Халықаралық заң шығарушы
2000 жылы 7 маусымда Қақастан Республикасының президенті Н.Ә. Назарбаевтің
Бұл заң Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз етудің құқықтық-эканомикалық
Заң әрекетінің таралу салаларына мемлекеттік басқару органдары жатады, сондай-ақ
ҚР-ң «Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы» заңы 7 тараудан,
І тарау. Жалпы ережелер.

1 Бап. Осы заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар.

2 Бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңдар

3 Бап. Осы заңның қолданылу аясы

4 Бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету мақсаттары.

5 Бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз етуді мемлекеттік басқару.

ІІ тарау. Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүесі.

6 Бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүелердің құрлымы.

7 Бап. Өлшем бірлігін қаматмасыз етудің мемлекеттік жүесінің объектілері.

8 Бап. Өлшем бірлігін қаматамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттар.

9 Бап. Шама бірліктері.

10 Бап. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондары.

11 Бап. Өлшем құралдары.

12 Бап. Өлшемдерді орындау әдістемелері.

ІІІ тарау. Метрологиялық қызмет.

13 Бап. Метрологиялық қызметтін құрлымы.

14 Бап. Мемлекеттік метрологиялық қызмет.

15 Бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік қызметтері.

16 Бап. Мемлекеттік басқару органдарының, жеке және заңды тұлғалардың
ІV тарау. Өлшем құралдарының түрін бекіту, оларды өндіру, жөндеу,
17 Бап. Өлшем құралдарының түрін бекіту және оларды метрологиялық
18 Бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында лицензиялау және
19 Бап. Өлшем құралдарын салыстырып тексеру.

20 Бап. Өлшем құралдарын калибрлеу.

V тарау. Мемлекеттік метрологиялық қадағалау.

21 Бап. Мемлекеттік метрологиялық қадағалаудың мақсаты.

22 Бап. Мемлекеттік метрологиялық қадағалаудың объектілері.

23 Бап. Мемлекеттік метрологиялық қадағалаудың аясы.

24 Бап. Мемлекеттік метрологиялық қадағалау түрлері.

25 Бап. Өлшем құралдарын шығарылуын, жай-күйін және қолдануын, өлшемдерді
26 Бап. Сауда опперацияларын жасу кезінде иеліктен шығарылатын тауарлардың
27 Бап. Кез-келген түрдегі бума тауарларды ашу, сату және
28 Бап. Мемлекеттік метрологиялық қадағалауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың
VІ тарау. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңдарды бұзғаны
29 Бап. Қақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы
30 Бап. Осы заң нормалардың бұзылуына қатысты дауларды шешу.

VІІ тарау. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды қаржыландыру.

31 Бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету және мемлекеттік метрологиялық
Өлшем бірлігін қамтамасыз ету бойынша заң шығару Қақақстан Республикасының
Қорытынды

Сапа - нысанның және оның қасиетінің сипаттамасы ретінде адамдар
Таразы - дененің массасын оған әсер етуші ауырлық күшінің
Бұл өнім сапасына орнатылған сәйкестік, эксплуатация жасауға барлық мүмкін
Таразы күнделікті тұрмыста, өндірісте, сауда-саттық жұмыста, т.б. өндіруші
Таразылардың үлгілері осы Техникалық регламенттің ережелеріне сәйкес олардың тиісті
Сертификатта таразылардың бекітілген типін сәйкестендіру үшін деректер және қажет
Таразылардың типін бекіту туралы сертификаттың күші жойылған жағдайда техникалық
Сапалы өнім – әрбір тұтынушының өнімді тұтынудағы негізгі мақсат-талабы.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. ҚР СТ 2.4-2007 "ҚР МӨЖ. Өлшем құралдарын салыстырып
2. ҚР СТ 2.21-2007 "ҚР МӨЖ. Өлшем құралдарына сынақ
3. ҚР СТ 2.30-2007 "ҚР МӨЖ. Өлшем құралдарына метрологиялық
4. МемСТ 8.520-2005 "МӨЖ. Зертханалық таразылар. Салыстырып тексеру әдістемесі".
5. МемСТ 12.1.003-83 "Еңбек қауіпсіздігінің стандарттар жүйесі. Шу. Жалпы
6. МемСТ 12.1.036-81 "Еңбек қауіпсіздігінің стандарттар жүйесі. Шу. Тұрғын
7. МемСТ 12.2.003-83 "Еңбек қауіпсіздігінің стандарттар жүйесі. Өндірістік жабдық.
8. МемСТ 12.2.091-2002 "Электрлік бақылау-өлшеуіш аспаптардың және зертханалық жабдықтың
9. МемСТ 12997-84 "ГСП бұйымдары. Жалпы техникалық талаптар".

10. МемСТ 14254-96 (МЭК 529-89) "Қабыршақтармен қамтамасыз етілетін қорғау
11. МемСТ 24104-2001 "Зертханалық таразылар. Жалпы техникалық талаптар".

12. МемСТ 29329-92 "Статикалық өлшеуге арналған таразылар. Жалпы техникалық
13. ГОСТ 30969-2002 "Электромагниттік техникалық құралдардың сыйымдылығы. Өлшеуге, басқаруға
14. ПМГ 06-2001 "Өлшем құралдарының сынақ нәтижелерін және типін
15. МОЗМ МР 76-1-2007 "Автоматты емес өлшейтін аспаптар. 1-бөлім.
16. 90/384/ЕЕС 1990 жылғы 20 маусымдағы "Өлшеуге арналған автоматты
2

Таразының классификациясы

Қолдану аймағына байланысты

Эксплуатациясы және орналасу түріне байланысты

Теңестіретін құрылғы түріне байланысты

Өлшеудің дәлдігіне байланысты

Жүк қабылдау түріне байланысты

Теңесу деңгейіне жету тәсіліне байланысты

Есептеу құрылғы түріне байланысты

Дәлдік класына байланысты

Бақылау түрлері

Бақылау объектіне тәуелді

Өнім

Шарттар

Сапа мен өндіріс жүйесі

Персонал

Шикізат пен материалды бақылау

Жинақталатын детальдар мен бұйымдарды бақылау

Өлшеу және сынау құралдарын бақылау

Техникалық құрылғы мен жабдықтарды бақылау

Өнімнің қабылдағыш бақылауы

Технологиялық шарттардың орындалу шарттарын

бақылау

Қызмет көрсету нәтижесін бақылау

Сапа жүйесінің элементтерін және өндіріс кезеңін бақылау

Мамандардың біліктілік деңгейін бақылау

Бақылау әдісінің сипатына тәуелді

Өнім көлеміне қарай:

Тегіс бақылау;

Таңдамалы бақылау

Процесс немесе объекттің жүруіне әсер етуіне қарай:

активті;

пассивті;

бұзатын;

бұзбайтын

Тексерілу параметрлерінің типіне қарай:

геометриялық;

физикалық;

механикалық;

химиялық;

металлографиялық

Бақылау құралдарына тәуелді

Визуалды бақылау

Оргонолеп-тикалық бақылау

Құралдық бақылау

1 – 300о К, 2 – 200оК, 3 –
Қисық σ – ε титан үшін

1 – шойын, 2 – құрыш, 3 – мырыш,
F

2

F

2

F

m
Ls

FLs

4

Fm (3Ls2 - 4m2)

14 EI