Керамикалық тас курстық жұмыс
Жоспары
Бет
Жобаға берілген тапсырма ... ... . . . . . . .
I. Кіріспе ... ... ... . . . . . . . . . . .
II. Бұйымның номенклатурасы ... ... . . . . . .
IІІ. Технологиялық бөлім ... ... . . . . . . . . . . . .
3.1. Зауыт орналасқан қаланың климаттық жағдайы ... . . . . .
3.2. Өндірістің технологиялық схемасы мен әдісін таңдау . . . . . . . . . . . . .
3.3.Зауыттың жұмыс істеу режимі ... ... . . .
3.4. Зауыттың қуаттылығын есептеу ... ... . .
3.5. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар ... . . . . . . . . . .
3.6. Негізгі техникалық, көліктік қондырғыларды таңдау және есептеу . . .
3.7. Бункер және қоймаларды есептеу ... ... .
3.8. Дайын өнім сапасын және технологиялық процесті қадағалау . . . . . . .
ІV. Қоршаған ортаны және еңбекті қорғау ... . . . . . . . . . . . .
Қауіпсіздік техникасы ... ... . . . . . . . . . . . . .
V. Қорытынды ... ... ... . . . . . .
VІ. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... . . . . . .
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 41 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспары
Бет
Жобаға берілген тапсырма ... ... . .
I. Кіріспе ... ... ... . .
II. Бұйымның номенклатурасы ... ... . . .
IІІ. Технологиялық бөлім ... ... . . .
3.1. Зауыт орналасқан қаланың климаттық жағдайы ... . .
3.2. Өндірістің технологиялық схемасы мен әдісін таңдау .
3.3.Зауыттың жұмыс істеу режимі ... ... . . .
3.4. Зауыттың қуаттылығын есептеу ... ... . .
3.5. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар ... . .
3.6. Негізгі техникалық, көліктік қондырғыларды таңдау және есептеу .
3.7. Бункер және қоймаларды есептеу ... ... .
3.8. Дайын өнім сапасын және технологиялық процесті қадағалау
ІV. Қоршаған ортаны және еңбекті қорғау ... . .
Қауіпсіздік техникасы ... ... . . . . .
V. Қорытынды ... ... ... . . . .
VІ. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... . . . .
I. Кіріспе
Құрылыстық керамика – бұл тұрғын үй және өндірістік
Қазіргі кезде құрылыстық керамикалық тастар өндірісінде басты назар өнімнің
Ешқандай материалдар керамикалық материалдардың орнын толық ауыстыра алмайды. Мысалы,
Керамикалық бұйымның тағайындалуына байланысты қолданылуы: кірпіш пен керамикалық тастар
Құрылыстық керамика – керамикалық бұйымның үлкен тобы, олар үй
Қазіргі уақытта керамикалық құрылыс материал өндірісінде технологияның толық жетілдіруіне,
II. Бұйымның номенклатурасы
Керамикалық тастар сыртқы және ішкі қабырғаларды қалау үшін және
Керамикалық тастан қаланған қабырға қалыңдығы , кәдімгі кірпіштерден салынған
Құрылыста бәрінен көп қолданылатын жеті және он қуысты тастар.
Шет елдерде қолданылатын қабырғалық керамикалық материалдар өлшемдерімен, пішінімен және
Керамикалық тастар шет елдерде бұрынан кеңінен пайдаланылады. Өз елімізде
Кәдімгі керамикалық кірпіштің екі кемшілігі бар. Олар: 1) өте
IІІ. Технологиялық бөлім
3.1. Алматы қаласының климаттық жағдайы
Алматы облысы Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Аумағы 223,9
Алматы облысының табиғи жағдайы шөл даладан мәңгі қар жататын
1-кесте. Орташа айлық және жылдық ауа температурасы, Сº
Қала І ІІ ІІІ ІҮ Ү ҮІ ҮІІ ҮІІІ
Алматы -7,4 -5,6 1,8 10,5 16,2 20,6 23,3 22,3
Керамикалық тастардың физикалық сипаттамасы
Керамикалық тастар
ГОСТ 530-95
Өлшемдері
Массасы
Тығыздығы
Жылуөткізгіштігі
Аязғатө-зімділігі
Сусіңірім-ділігі
250×120×138
4,6кг
1200 кг/м3
0,34 Вт/мС
Г35
9,3%
510×260×219
6,3 кг
790 кг/м3
0,41 Вт/мС
Г25
7,2%
Орт.жылд
ішіндегі max қаңтар айына
Қаңтар
Штиль
Шілде Штиль Орт.жылд.
ішіндегі min шілде айына
1,9 Солтүстік Сол. шығыс Шығыс Оң. шығыс Оңтүстік Оң.
34 Солтүстік Сол. шығыс Шығыс Оң. шығыс Оңтүстік Оң.
13
0
9
__
1,4 12
__
1,5 7
__
1,4 23
__
1,8 16
__
1,8 20
__
1,9 7
__
1,7 6
__
1,3
5
__
1,9 11
__
2 6
__
1,6 45
__
2,8 17
__
2,8 8
__
2,4 4
__
2,2 4
__
1,9
2-кесте. Алматы қаласында желдің бағытының қайталануы (алым) %, бағыт
3-кесте. МСН 2.04-01-98
Қала Суық тәуліктің ауа tº Бес күндік суықтың ауа
Орташа ауа температурасының периоды мен орташа тәуліктік ауа температурасының
0.98 0.92 0,98 0,92
Қайталануы Орташа tº Қайталануы (жылдық период) Орташа tº Қайталануы
Алматы -30 -28 -23 -21 –11 - 9,8 111
3.2. Өндірістің технологиялық схемасы мен әдісін таңдау
Керамикалық бұйымдарды түрлі болуына байланысты әртүрлі технологияық әдістермен дайындайды,
Керамикалық материалдар мен бұйымдарды қалыптау әдістері бойынша келесі түрге
1) Иілімділік әдіспен дайындалған материалдар (кірпіштер, қабырғалық тастар, черепица,
2) Жартылай құрғақ әдісімен дайындалған материалдар (кірпіштер, қабырғалық тастар,
3) Сұйық массадан (шликерлі) құйылған материалдар (санитарлы техникалық және
Негізінен қабырғалық керамикалық материалдарды осы үш әдіспен жасайды. Керамикалық
Сазды масса қопсыту арқылы дайындалады: негізгі шикізаттың дезинтеграциясы, ылғалдандыру,
Қалыптау. Іс жүзінде таспалы тығыздатқыштардың (шнек) жәрдемімен иілгіштік
Балшықты ерітіндінің иілімділігін арттыру және оның қуыстығын кеміту үшін,
Нығыздатқыштан шыққан балшық кірпіш өлшеміне сай машинаға орнықтырылған пышақ
Аз иілімді, ылғалдылығы 13-18 % балшықты массадан бұйымды қалыптау
Жартылай құрғақ әдіс бойынша шикізат материалдарын алдын-ала кептіреді,
Керамикалық тастарды кептіру. Иілімді әдіспен қалыпталған тастардың, кірпіштердің құрамында
Керамикалық тастарды күйдіру үш кезеңнен тұрады: материалмен химиялық қосылыс
Керамикалық тастарды дайындаудың технологиялық схемасы
Шикізатты жартылай-құрғақ әдіспен дайындау схемасы
Мөлшерлеу
(жәшікті бергіш)
Майдалау
(дезинтеграторлар, стругачтар, дезинтеграторлы дестелер)
Кептіру (кептіргіш барабан)
Аралық сақтау (бункер)
Тасымалдағыш (жәшікті тәрелкелі)
Жұқа майдалау
(дезинтеграторлар, аэробильді немесе роторлы диірмендер)
Елеу (цито-бурат, шекті торлар)
Сақтау (бункер)
Мөлшерлеу (тарелкелі қоректендіргіш автоматты таразылар)
Араластыру (екі-валды араластырғыш)
3.3. Зауыттың жұмыс істеу режимі
Қалыптау, кептіру және күйдіру цехтарының жұмыс істеу режимі
1. Уақыттың календарлы фонды
2. Мейрам күндерінің саны
3. Ауысым
4. Ауысым ұзақтылығы
5. Жоспарлы жөндеу жұмыстары
6. Төтенше жағдай
7. Қондырғының тазалау және жөндеу
Қондырғының жұмыс уақытының жылдық фонды:
сағат
3.4. Зауыттың қуаттылығын есептеу
Керамикалық тастар зауытының қуаттылығын шикізат базасы және ауданның
Жылдық өнімділігі 25 млн. шартты дана керамикалық тастар зауытында
Күйдіру кезінде отын шығынын азайту үшін, шикізаттың ылғалдылығын төмеңдетуге
Зауытта шикізат материалдарын карьерден көлемі 1000-1200 мм-ге дейінгі бөлшек
Бастапқы берілгендер:
Зауыт қуаттылығы – жылына 25 млн дана кірпіш
Бір бұйымның орташа салмағы – 3,5 кг
Шығындар:
Артық өлшеу - 2%
Күйдіру кезіндегі шығын- 3%
Күйдіру кезінде бұйымның өзгеріске ұшырауы - 0,5%
Кептіру кезіндегі шығын-2%
Кептіру кезінде бұйымның өзгеріске ұшырауы- 0,5%
Қалыптау - 0,5% ( қайтып оралғаны)
Шихта - 0,2%
Араластыру - 0,05%
Майдалау - 1%
Себу (дүрсіл,сито-бурат)– 0,2%
Майдалау - 0,8%
Тас бөлетін вальцылар - 0,1%
Бөлу - 0,1%
Тасымалдау - 0,02%
Ағаш жаңқаларды қайта өңдеу - 1%
Бумен өңдеу - 0,4%
Кептіруден кейін кірпіште қалған ылғалдылық- 6%
Саздың ылғалдылығы - 21%
Шамот ылғалдылығы - 9%
Ағаш жаңқаларының ылғалдылығы - 30%
Қалыптау кезіндегі ылғалдылық - 21%
Сазды қыздыру кезінде кеткен шығын - 6,94%
Есептеу.
1.Зауыт қуаттылығы
25000000*3,5=87500000 кг/жыл=87500 т/жыл
2. Қоймаға түсетін плитканың массасы
т/жыл
Қоймадағы шығын 89285,7-87500=1785,7 т/жыл
3. Күйдіруге кететін плитка массасы (шығынды есепке алғанда)
т/жыл
Күйдіру кезіндегі шығын 92047,1 – 89285,7 = 2761,4 т/жыл
4. Кептіргеннен кейінгі күйдіруге түсетін плитка массасы
т/жыл
Күйдіру кезінде жоғалған ылғалдылық 117506.97–110456.56=7050.41 т/жыл
5. Қыздыру кезіндегі шығынды есепке ала отырып күйдіруге түсетін
т/жыл
Қыздыру кезіндегі шығын 128732.43-117506.97=11225.46 т/жыл
6. Күйдіруге түсетін кірпіш массасы
т/жыл
Күйдіру кезіндегі шығын 129379.32-128732.43=646.89т/жыл
7. Кептіруге түскен кірпіш массасы
т/жыл
Кептіру кезіндегі жарамсыздар 132019.71-129379.32=2640.39 т/жыл
8. Кептіруге түсетін плитка массасы
т/жыл
Кептіру кезінде кеткен ылғалдылық 157086.73 – 132019.71 =
9.Кептіру түскен плитка массасы
т/жыл
Кептіру кезіндегі шығын 157876.11 – 157086.73 = 789.38
10.Қалыптауға кезіндегі шихта массасы
т/жыл
Қалыптау кезіндегі жарамсыздар 158669.45 – 157876.11 = 793.34 т/жыл
11. Бумен ылғалдатқыш араластырғышқа түсетін шихта массасы
Бумен ылғалдату кезіндегі су 157870.1 – 158669.45 = -799.35
т/жыл
Араластыру кездегі шығын 157949,07 – 157870.1 = 78,97
12. Шығындарды есепке ала отырып майдалауға түсетін шихта массасы
т/жыл
Шығындар 159544,51 – 157949,07 = 1595,44т/жыл
13. Шығындарды есепке алғанда дозалауға түсетін шихта массасы
т/жыл
Шығындар 159704,21 – 159544,51 = 159,7/жыл
14. Тұрғызуға түсетін шихта массасы
т/жыл
Тұрғызу кезіндегі шығындар 160024,25 – 159704,21 = 320,04 т/жыл
15. Саз араластырғышқа түсетін шихта массасы
т/жыл
Ылғалдатуға кеткен су 159222,11 – 160024,25 = -802,14т/жыл
Шығынды есепке алғанда т/жыл
Араластыру кезіндегі шығындар 159301,76 – 159222,11= 79,65 т/жыл
16. Шихта массасы
т/жыл
Шығындар 160910,86 – 159301,76 = 1609,1 т/жыл
17. Шығынды есепке алғанда майдалауға түсетін шихта массасы
т/жыл
Шығындар 162536,22 – 160910,86 = 1625,36 т/жыл
18.Шығынды есепке алғанда тас бөлгіш вальдарға түсетін шихта массасы
т/жыл
Тас бөлінген кездегі шығындар 162698,91 – 162536,22 =
19. Шығынды есепке алғанда дозалауға түсетін шихта массасы
Шығындар 139930,83 – 162698,91 = -22768,08т/жыл
20. Шығындарды есепке алғанда қопсытқышқа түсетін саз массасы
т/жыл
Қопсыту кезіндегі шығындар 140000,83 – 139930,83= 70 т
21. Тасымалдау шығындарын есепке алғанда саз массасы
т/жыл
Тасымалдау кезіндегі шығындар 140028,83 – 140000,83 = 28 т/жыл
Саз сақтау бөліміне түсетін саз массасы 140028,83 т/жыл
22. Шығындарды есепке алғанда дозалауға түсетін ағаш жаңқаларының массасы
т/жыл
Дозалау кезіндегі шығындар =4541.47 т/жыл
23. Шығынадарды есепке алғанда тордан өткізуге ағаш жаңқаларының массасы
т/жыл
Өткізу кезіндегі шығындар 4550,57-4541,47 = 9,1 т/жыл
24. Қалдықтарды есепке алғанда ағаш жаңқаларының массасы
т/жыл
Қалдықтар 4596,53 – 4550,57 = 45,96 т/жыл
25. Шығындарды есепке алғанда дозалауға түсетін ағаш
т/жыл
Дозалау кезіндегі шығындар 4601,13 – 4596,53 = 4,6
26. Тасымалдау шығындарын есепке алғанда ағаш жаңқаларының массасы
т/жыл
Тасымалдау кезіндегі шығындар 4602,05 – 4601,13 = 0,92
Бункерге түсетін ағаш жаңқаларының массасы 4602,05 т/жыл
27. Шығындарды есепке алғанда дозалауға түсетін шамот массасы
т/жыл
Дозалау кезіндегі шығындар 499,36 – 460,20 = 39,16
28. Шығындарды есепке алғанда тордан өткізуге түсетін шамот массасы
т/жыл
Өткізу кезіндегі шығындар 5003,6 – 4993,61 = 9,99 т/жыл
29. Шығындарды есепке алғанда майдалауға түсетін шамот
т/жыл
Майдалау кезіндегі шығындар 5043,95 – 5003,6 = 40,35 т/жыл
30. Шығындарды есепке алғанда майдалауға түсетін шамот массасы
т/жыл
Майдалау кезіндегі шығындар 5084,63-5043,95 = 40,68 т/жыл
31. шығындарды есепке алғанда дозалауға түсетін шамот массасы
Дозалау кезіндегі шығындар 5089,72 – 5084,63 = 5,09 т/жыл
32. Тасымалдау шығындарын есепке алғанда шамот массасы
Тасымалдау кезіндегі шығындар 5090,74 – 5089,72 =1,02 т/жыл
Бункерге түсетін шамот массасы 5090,74 т/жыл
3.5. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар
Керамикалық қасбеттік қаптама бұйымдары үшін саз қолданылады, олар келесі
Жоғарыда айтылғандарға сай келмейтін саздарды, қоспаларда басқа сапалы саздармен
Керамикалық қасбеттік қаптама бұйымдарын пластикалық қалыптаумен, жартылай құрғақ престеумен
Қасбеттік қаптама бұйымдарын әр түрлі түсті қышты саздан алуға
Керамикалық бұйымдарды дайындау үшін шикізат есебінде иілімді материалдар
Саз негізінен әр-түрлі минералдардан тұрады. олардың ішіндегі көп таралғаны
Саз кірпіштің химиялық құрамы.
SiO2 Al2O3 Fe2O3 CaO MgO Na2O+K2O
60-75 10-15 2-12 2-15 1-6 2-6
Балшықтың, керамикалық бұйымдарды дайындауға жарамдылығы, бірінші кезекте, минералды құрамымен,
кремнеземнің (SiO2) өзгеруіне қарай оның иілгіштік қасиеті азаяды. Балшықтағы
Балшықтың маңызды технологиялық қасиеттерінің бірі – иілімділік. Осы көрсеткіш
Керамикалық бұйымдардың күйдіру температурасын азайтатын қоспаларға (флюстерге), дала шпатын,
Балшықты өте төзімді ( балқу температурасы 1580ºС жоғары), қиын
Температура 100-110ºС-қа дейін қыздырғанда, балшықты массадан реакцияға түспеген бос
Егер балшық бөлшегінің диаметрі 0,005 мм-ден аз болса, онда
Иілімді сазды балшықтар едәуір шөгінуге бейімді, сондықтан осындай балшықтан
Керамикалық материалдар өндіретін өндіріс орындарында иілімді балшықтардан қаптағыш кірпіш,
Құрылыстық керамика өндірісінде қолданылатын балшықтардың құрамында каолинит, сулы слюда,
Бентонитті балшық – вулканды күлдер, туфтар мен лавалардың химиялық
Отқа төзімді балшықтар негізінен каолиннен шыққан. Одан басқа олардың
3.6. Негізгізгі техникалық, көліктік қондырғыларды таңдау және есептеу
Қондырғыларды таңдау зауыттың өндірістік бағдарламасына сәйкес анықталады.
Қондырғылар саны:
,
мұнда R- өңделетін материал саны;
P- қондырғы өнімділігі.
Пайдалану коэффициенті қондырғының пайдалану белсенділігін анықтайды:
Ленталы вакуумды пресс СМ-58
№ Элементтер Өлшем бірлігі Көрсеткіштер
1 Өнімділік дана/сағат 5000
2 Шығу кезіндегі тығыздатқыш диаметрі мм 450
3 Электроқозғалтқыштың
қуаты кВт 55
4 Өлшемдер:
ұзындығы
ені
биіктігі мм
3650
1400
1500
n=1 деп қабылдаймыз.
Алматы қаласындағы керамикалық тастар өндіретін зауыттың құрылысы
1-сурет. Гидравликалық пресс
2-сурет. Кептіру вагонеткалары
Керамикалық тастарды кептіру
процесі осы кептіру вагонеткаларында жүреді.
а)
б)
3-сурет. Күйдіру вагонеткалары
Керамикалық тастарды күйдіру
процесі осы күйдіру вагонеткаларында жүреді.
а)
б)
4-сурет. Туннельді пеш – ұзына бойы көрінісі.
5-сурет. Сақиналы пеш (гофмандық) – 1-пеш каналы; 2- шикізат
6-сурет. «Кема» ленталы вакуумды-пресс қондырғысының схемасы.
Престің негізгі цилиндрі; 2-перфорлы тор; 3-герметикалық қақпақты
3.7. Бункер және қоймаларды есептеу
1. Ағаш жаңқаларын сақтауға арналған бункер.
Өндірістік бағадарламаға сәйкес 1,23 м3/сағ – та ену
2 сағаттық шикізат қорын қамтамасыз ету керек:
1,23∙2=2,46 м3
Толтырғыш коэффициентін есепке ала отырып бункер көлемі:
2,46/0,8=3,08 м3
2. Шамот сақтауға арналған бункер.
Өндірістік бағадарламаға сәйкес 0,9 м3/сағат – та ену
2 сағаттық шикізат қорын қамтамасыз ету керек:
0,9∙2=1,8 м3
Толтырғыш коэффициентін есепке ала отырып бункер көлемі:
1,8/0,8=2,25 м3
3. Шихта сақтағыш.
Өндірістік бағадарламаға сәйкес 10,84 м3/сағат – та ену
10 тәуліктік шикізат қорын қамтамасыз ету керек:
10,84∙240=2601,6 м3
Толтырғыш коэффициентін есепке ала отырып шихта сақтағыштың көлемі:
2601,6/0,8=2352 м3
3.8. Дайын өнім сапасын және технологиялық процесті қадағалау
Металл емес және силикатты материалдарды өндіру жоғары сапалылық және
Стандарттау – бұл ұқсас объектілермен салыстырудағы үлгі эталон модельге
Сертификация – бұл бұйымның нормативтік талаптарға сай келуі
Әрбір бақылау 2 этаппен жүзеге асады:
объектінің жағдайы, құрамының көрсеткіштері және белгілері туралы
ақпарат алу;
бастапқы ақпаратқа сәйкес алдын-ала қабылданған талаптарға,
нормаларға және критерилерге сай болғаны немесе сай болмағаны жөнінде
Екінші ақпарат бұйымның сапасын жоғарылату үшін қолданылады.
Бақылау жүйесінің негізгі міндеттері болып табылады:
зауытқа түскен материалдың сапасын анықтау;
өндіру процесі кезіндегі материал ағымының қасиетін және құрамын тағайындау;
сапаны бақылау және бұйымды сертификаттау;
технологиялық процесті жүзеге асыру үшін бақылау кезінде алынған нәтижелер
Өндірісте бақылау жүйесі өз ішінде жүйелерден тұрады. Заводта
технологиялық бақылау бастапқы шикізаттың құрамын және қасиетін, толтырғыштарды,
Техникалық бақылау жүйесі сапаны бақылау және өндірілген материал
Техникалық бақылау бөлімі заводтағы және цехтардағы зертханалармен біріге
ІV. Қоршаған ортаны және еңбекті қорғау
Еңбекті қорғау
Еңбекті қорғау - еңбектің дұрысын өтуін қамтамасыз ететін
Еңбекті қорғаудың дұрыс жүруіне өндіріс орнының әкімшілігі жауап береді.
Еңбекті қорғау шаралары жоба-сметалық және басқа да техникалық құжаттармен
Қоршаған ортаны қорғау
Керамикалық кірпіш өндірісінде кірпіштерді күйдіруге арналған туннельді пештерде
Жұмыс аймағындағы ауада зиянды заттардың құрамы консентрация рұқсат еткен
Қауіпсіздік техникасы
Жұмысшылар өзіндік жұмысқа рұқсат алу алдында, оқу курсын өтуі
Жұмысқа орналасу алдында жұмысшылар алдын-ала медициналық тексеруден өту керек.
Жұмысшылардың құрғақ құрылыс қоспасынан дайындау кезінде арнайы киімдер және
Желдеткіш жұмысы кенет тоқтап
V. Қорытынды
Қазіргі уақытта еліміздің құрылыс кешендері ұзаққа шыдамды, әр түрлі,
-кептіргішке арналған электр тасымалдау шығынын аз қажет етеді;
-кірпіштің кебу қасиетін арттыру мақсатында, оның құрамындағы сазға артық
-технологиялық қондырғылары өте қарапайым және өте аз электр энергиясын
Қазақстандағы керамикалық материалдарды өндіретін өнеркәсіп саласын жетілдіру мен өндірістік
құрылыс керамикасына керекті шикізаттың сапасын арттыру;
дайын бұйымның өз құндылығын төмендету;
өндірістік технологияны жетілдіру және шығарылатын өнімнің ассортиментін арттыру;
мекемелердің қуаттылығын өсіре отырып, өндірістің салалық қуаттылығын арттыру.
Осы көрсетілген мәселелерді шешу үшін, өндіріс жұмысшылары мен болашақ
VІ. Пайдаланылған әдебиеттер
Понятие строительной керамики Горчаков Г. И. Строительные материалы: учебное
Наназашвили И. Х. Строительные материалы, изделия и конструкции: Справочник.
Керамические материалы / Г. Н. Масленникова, Р. А. Мамаладзе,
Бурлаков Г. С. Основы технологии керамики и искусственных пористых
Нагибин Г. В. Технология строительной керамики. Учебн. Пособие
Үдербаев С. С. Құрылыс материалдары: қасиеттері және өндірілуі. Оқу
Сәулеттік материалтану. Жоғары оқу орындарындағы сәулеттік және құрылыс мамандықтары
СНиП РК/ Справочник. – Алматы, 2002., ҚР ҚНжЕ/ Анықтамалық
