Белсенді туристік саяхаттар курстық жұмыс
ЖОСПАР
Кіріспе 3
I-тарау. Экскурсияның мәні және мазмұны 4
1.1. Экскурсия түрлері, белгілері және олардың сипаттамасы 4
1.2. Экскурсияның түрлерінің пішіні мен топтары 4
1.3. Саяхат барысындағы демалатын және түнейтін орындар 4
II-тарау. Белсенді туристік саяхаттар 4
2.1. Қазақстанда ұйымдастырылған алғашқы экскурсиялар 4
2.2. Белсенді саяхаттың классификациясы және қиындық категориялары 4
III-тарау. Жорықты ұйымдастыру……………………………………………...........….20
3.1. Жорықта қауіпсіздікті қамтамасыз ету ......20
3.2. Экскурсия жасаудағы кедергілер 24
Қорытынды 26
Қолданылған әдебиеттер тізімі 4
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 27 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
Кіріспе 3
I-тарау. Экскурсияның мәні және мазмұны 4
1.1. Экскурсия түрлері, белгілері және олардың сипаттамасы 4
1.2. Экскурсияның түрлерінің пішіні мен топтары 4
1.3. Саяхат барысындағы демалатын және түнейтін орындар 4
II-тарау. Белсенді туристік саяхаттар 4
2.1. Қазақстанда ұйымдастырылған алғашқы экскурсиялар 4
2.2. Белсенді саяхаттың классификациясы және қиындық категориялары 4
III-тарау. Жорықты ұйымдастыру……………………………………………...........….20
3.1. Жорықта қауіпсіздікті қамтамасыз ету ......20
3.2. Экскурсия жасаудағы кедергілер 24
Қорытынды 26
Қолданылған әдебиеттер тізімі 4
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі. Біздің елімізде саяхатқа шығып, аралап көретін көрікті
Қазақстанның ұшы-қиырсыз кең даласында саяхаттың сан алуан түрін дамытуға
Экскурсия– белгілі бір аймақпен танысу және оны зерттеу т.б.
Экскурсия- ол тек қана күн өткізу емес, ол белгілі
Зерттеу мақсаты. Экскурсияның түрлері және олардың сипаттамаларымен танысу.
Зерттеу құрылымы. «Экскурсияның түрлеті және белгілері» атты курстық жұмысым
I-тарау. Экскурсияның мәні және мазмұны
Экскурсия түрлері және олардың сипаттамасы
«Экскурсия» (лат.excursio- сапар,жорық)- топпен немесе жеке көрікті жерлерді аралау:
Жалпы экскурсия барысы «әңгімелеу» және «көрсету» болып табылады.
Емельянов экскурсияны керекті 6 негізде белгіледі:
Уақыттың ұзақтығы бойынша;
Экскурсияға (15-30) адамның қатысуы;
Экскурсоводтың квалификациясының жоғары болуы бойынша;
Экскурсиялық объектілермен таныстыру;
Объектілерді автобуста жүріп немесе тоқтап тұрғанда бақылау;
Тақырыптың дұрыстығына байланысты;
XXғ. 70жылдардан бері осы күнге дейін ауыстырылмаған экскурсиялық квалификация
Мазмұнына;
Қатысушыларпрқұрамына;
Өткізупажеріне;
Жылжуына;
Өткізілуіне;
Экскурсияға қатысушылар құрамына байланысты келесідей түрлерге бөлінеді:
Үлкен азаматтар тобы (студенттер, маман топтар, ұйымдар, т.б.);
Кішкентай азаматтар тобы (мектеп жасқа дейінгі балалар, жалпы мектеп
Тұрғылықты тұрғындар тобы;
Басқа қаладан келген азаматтар тобы;
Шетелдіктер тобы;
Емельяновтың айтуы бойынша экскурсия жүргізу келесі түрлерге жіктеледі:
Қарапайым экскурсиялар;
Оқулық;
Массалық;
Экскурсиялық серуен;
Экскурсиялық концерттер;
Экскурсия маршруттарының күрделі жағдайын, түрлі нұсқасын қамтитын еліміздің кез
Жаяу жорық - барша адамның қолы жететін жорық. Бірақ
Саяхаттың ең қызықты, сонымен бірге күрделі түрлерінін бірі- таулы
Сумен саяхат жорыққа шыққан адамнан көп төзімділікті қажет етпейді,
Қайықты бастапқы орнына апарып қою немесе ағаштарды байластырып, жүзуге
Жаяу саяхатқа қарағанда сумен саяхатта бағыт-бағдар ұстану әлдеқайда оңай,
Сумен күндіз саяхат жасағанда ең бастысы ағыс жылдамдығына өзен
Саяхаттың ең күрделі түрлерінің бірі –шаңғы арқылы жасалынатын саяхат.
Қыстың күндері жолды бағдарлау күрделене түседі, олай дейтініміз бағдарлауға
Шаңғымен саяхат жорығы кей қиындықтарға қарамастан өзінің қайталанбас тамашалығымен
Шаңғы саяхатына қатысушылардың басты кедергілері: қар жауып тұрған кездегі
Қардың қалың, жұқа түсүіне, жердің жазық, немесе ойлы-қырлы болуына
Еліміздің көптеген аудандарының адыр-бұдырлы даласын кесіп өтетін жақсы жол
Алайда, жолдан бұрылып шыға алмаушылық көп жерлерді аралап көру
Саяхаттың негізгі мақсатына нұқсан келтірерлік қозғалыс жылдамдығын шамадан тыс
Велосипедшілердің негізгі кедергілері жолсыздық, құмды жолдар, тік қырлар мен
Автомобильмен және мотоциклмен саяхат та кең қанат жайып отыр.
Спелео - үңгір саяхаты өзіндік мағынаға ие. Бірінші ерекшелігі
Үлкен үңгірлер енетін жол тараптарының көптілігімен күрделі, онда адаспай
Жерасты саяхат кезінде адамды тұншықтырар немесе жарылыс туғызар газдардың
Үңгірге түскен әр саяхатшы альпинистік тәсіл негіздерін, шыңға шығу
1.2 Экскурсия түрлерінің пішіні мен топтары
Елімізде дене тәрбиесі мәдениеті мен спорт дамуының міндеттерін шешуде
Жорық кезінде саяхатшы жол жүру дағдыларын бойға жинауға, таныс
Бүгінгі таңда елімізде саяхат жоспарлы түрде қалауы бойынша дамып
Тарамдала тартылған саяхат жерлері маршруттары саяхатшыларды кез келген бір
Саяхаттың сызық желісі маршрутты бойынша сапарға шыққан саяхатшы бір
Дегенмен, денені шынықтыру, дамыту, жорық дағдыларын бойға дарыту тәрізді
Сынақтық маршруттар еліміздің неғұрлым табиғаты сұлу, қызықты аудандарын таңдайды,
Дайындықтан өткен саяхатшылар тобы қажетті құралдармен, азық-түлікпен қамтамасыз етіледі
Мерзім мен аудандарды белгілеп, күні бұрын жасалған маршруттар
Топ мүшелерінің өздері таңдаған әуесқойлық саяхат маршруты қарталардың, схемалардың,
Сонымен бірге әуесқой саяхатшылар тобы белгілі базаларға белгіленген мерзім
Саяхат шаралары демалыс күндері жорық жасаумен, саяхаттық слет, жарыстар
Спорттық саяхат жорықтарының топтастырылуы саяхат түрлері мен олардан туындайтын
Топтастыруға бүкілодақтық біртұтас спорттық жүйелеуде көрсетілген разрядтық талаптарға сай
Маршруттар жіптерінен тыс ресми құжат боп саналатын және
Жорық ұзақтығы топтың дайындық желісінен маршрутынан міндетті түрде мейлінше
Жорық ұзақтығы күрделілік категориясына тән сынақтық маршруттың мүмкін
Маршруттың тәсілдік күрделілігі кедергілердің сипатымен және әртүрлілігімен анықталады.
Кедергілер сипаты кедергіден өткен қауіпсіздікті қай деңгейде талап етуімен
Жорықтар күрделілігі тобы белгіленген өлшемдер және классификациялық асулар мен
1.3 Саяхат барысындағы демалатын және түнейтін орындар
Жорық кезінде, оның ұзақтығына байланысты кішігірім демалу мен тамақтанатын,
Орынды таңдау. Ашық дамылдайтын орын бірнеше басты талапқа жауап
Палаткаларды тіккен кезде желдің бағытын ескеруді есте ұстаған жөн.
Лагерді өзен ағысы бойынша төменгі жағындағы қыстақтарға, өнеркәсіп мекемелеріне,
Кейбір жетекшілер лагерьді эстетикалық талғам бойынша орналастыруға баса көңіл
Ашық далада дамылдау жұмыстарын ұйымдастыру. Ашық далада дамылдайтын орынға
Кең ауқымды жұмысты үзбей жүргізу үшін жетекші сол
Палаткаларды орналастыру. Ең алдымен палаткаларды тігетін орынды таңдау қажет.
Бұдан кейін палатка шаңырағын ұстап тұратын тірек қазық орналастырады.
II-тарау. Белсенді туристік саяхаттар
2.1 Қазақстанда ұйымдастырылған алғашқы экскурсиялар
Ежелгі Қазақстан тарихындағы ұйымдастырылған алғашқы экскурсиялар—аса ауқымды туристік
Аталған кезеңде Ұлы Жібек жолының солтүстік түркі тармағы бойынша
Қазақстан аумағындағы ең бірінші туристік нысандар түркі тайпаларын жаулап
Қазақстанда қажылық саяхатты ең бірінші ұйымдастырған Әмір Темір болды
Б.з.б. көне заманнан осы уақытқа дейін Александр Македонскийдің жорықтарына
Бірақ Қазақстан туризмі тарихындағы ең елеулі табыстардың көбі жаңа
1929ж. Таулы туризмнің энтузиастары Б.И. Белоглазов, Ф.Л. Савин,
1930ж. Савиннің қолбасшылығымен пошта және телеграф жұмысшыларына қиын емес
1931ж. қаңтарында В.Н. Зимин алғаш рет туристерге қысқы шаңғышылық
Қазіргі таңда мұндай саяхаттарға оқушылар да қатысып жүр.
2.2. Белсенді саяхаттың классификациясы және қиындық категориялары
Белсенді туризмдегі классификацияланған туристік экскурсия-
Туристік маршрут дегеніміз — белгіленген қызмет көрсету бағдарламасы бар
Халықаралық альпинистер одағының (ХАО) ұсынуымен 1947ж. туристік экскурсиялардың қиындық
I-категориялы экскурсиялар— аз қиындық, қиын емес жеңіл категориялы жорықтар
II-категориялы экскурсияларға — орташа қиындық деңгейіндегі жорықтар жатады. Бұл
III-категориялы экскурсияларға —қиын деңгейдегі жорықтар жатады. Бұл жорыққа
IV-категориялы экскурсияларға — өте қиын деңгейдегі жорықтар жатады.
V-категориялы экскурсияларға — аса қиын деңгейдегі жорықтар жатады. Мұндай
VI-категориялы экскурсияларға — ең жоғарғы қиындық деңгейіндегі жорықтар жатады,
Қиындық категориялары белсенді саяхат кезіндегі табиғи кедергілердің қиындық деңгейін
Қиындық категорияларын анықтауда негізгі 3 классификациялық сипаттама:
ұзақтылығы;
арақашықтығы;
маршруттың техникалық қиындығы
ерекше рөл атқарады.
Мысалы, маршруттың ұзақтылығы жорыққа қатысушы топқа арналған демалыс
Арақашықтық — маршруттың белгіленген
Категориялы жорықтардың параметрлері
Қиындық категориялары
Ұзақтығы (күндер саны) I II III IV V VI
6 8 10 13 16 20
Жорықтардың қашықтығы
-жаяу жүру (км) 120 150 190 220 250 300
-шаңғымен (км) 130 160 200 220 250 300
- таулы жерлермен (км) 100 120 140 150 160
-су жолдарымен 150 160 170 180 190 190
-велосипедпен 250 400 600 750 900 1000
-мотоциклмен 1000 15000 2000 2500 3000 3000
-машинамен 1500 2000 2500 3000 3000 3500
- спелео жорықтар
( үңгірлер саны) 5 3-4 2-1 2-1 1 1
III-тарау. Жорықты ұйымдастыру
2.3 Жорықта қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Туризмдегі мүмкін болатын кездейсоқ жағдайлардың себептерін келесідей топтастыруға
1) топтың себептері — аймақтың табиғи ерекшеліктеріне байланысты (теңіз
2) топтың себептері — туристер тобының қажетті деңгейде материалдық
3) топтың себептері — туристік саяхаттың қажетті деңгейде
4) топтың себептері — туристер тобындағы медициналық қызмет
Кез келген туристік қызмет көрсететін кәсіпорын егер қызметтері белсенді
осы турфирманың белсенді турлары жүзеге асырылатын аудандарын барынша
2) құтқарушы қордың азық-түлікпен, медикаменттермен, құрал-саймандармен жабдықтау, қамтамасыз ету
3) базалық лагерьде немесе эксплутацияланатын турлардың бағыттарында қатерлі жағдайларды
4) тексеру-бақылау, құтқару-іздестіру жұмыстарын жүзеге асыру қатерге ұшыраған туристерге
5) қажет болған жағдайда мемлекеттік-апаттық құтқару қызметтеріне ақпараттар беру
Құтқару жұмыстарын жүзеге асыру үшін, хабарсыз кеткен туристер тобын
I-ші — III-ші қиындық деңгейіндегі жорықтар үшін — 1
Құтқару жұмыстары үшін негізгі медикаменттер тобы:
ауру басушы және әлсіз ағзаны қалпына келтруші препараттар (анальгин,
2) қан тоқтатуға, дезинфекциялауға арналған препараттар
(йод, cутегі тотығы);
3) антибиотиктер тобы (пинициллин, тетрациклин, эритромицин);
4) сыртқы жарақаттарға қолданатын препараттар;
5) таңуға қажетті материалдар (бинт, мақта);
6) приборлар мен инструменттер тобы (градусник, қайшы, шприцтер және
Құтқару-іздестіру жұмыстары келесі жағдайларға байланысты басталуға тиіс:
егер де туристер тобы белгіленген мерзімде бақылау пункттеріне
Егер де туристік маршруттың бойында апаттық жағдай болуы мүмкін
Турфирмалардың барлығы мемлекеттік-апаттық құтқару қызметімен бірлесіп, әрекет етуі тиіс.
1) МИНИМУМ бағдарламасы - бақылау-құтқарушы топтары мемлекеттік кездейсоқ жағдайлар
2) МАКСИМУМ бағдарламасы – бұл бағдарламаға сәйкес инструкторлардың көмегімен
Туризмдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін шетелдік
1а) қызметтер бағытының тізімі, яғни туристік бағыттардың потенциалды қатерлері
1б) Қазақстан территориясындағы барлық саяхаттардың түрлері бойынша қауіптен
1в) траспорттық немесе құтқару жұмыстарын жүзеге асыру, іздестірулерді жүргізу,
1г) туристерге сақтандыру полистерін рәсімдеу.
2а)Қызметтердің технологиясы - Қазақстан мен ТМД елдерінің территориясы бойынша
2б) Қазақстан картасына салынған информацияларды енгізе отырып, құтқару нәтижесінде
2в) 6 адамнан тұратын контракты негізінде жұмыс жасайтын 2
2г) бақылаушы топтарының қызметтері үшін оқу-жаттығу жиындарын өткізу.
3)даму перспективалары – бүкіл әлем бойынша жорықтар мен саяхаттардың
Туризмдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету дегеніміз — туристік шараларды
Туризммен айналасуда қауіпсіздіктің қамтылуы белсенді туризм саласында жұмыс жасайтын
Жорықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қауіпсіздікті сақтандырудың жорық алдындағы
жорыққа қатысушылардың қоршаған орта экологиясының нашарлануына сәйкес денсаулықтарының төмен
халықтың көп бөлігінің табыстарының төмендігіне сәйкес медициналық көмектерді ала
Туристік саяхаттарды медициналық қызметтермен қамтамасыз ету
Жорықтың медициналық қызметтермен қамтамасыздандырудың негізгі міндеттері:
аурулардың алдын алу, яғни профилактикалық шаралар;
денсаулығы нашар, жарақат алған туристерге қажетті деңгейде алғашқы медициналық
денсаулықтағы өзгерістерді үнемі анықтау, қажет болған жағдайда денсаулықты қалпына
3.2. Саяхат жасаудағы кедергілер
Адамның саяхат жасамауына немесе сирек саяхат жасауына белгілі бір
Турөнімнің құны. Тұтынушы ақша массасының шектеулігі жағдайында әрекет етеді
Уақыт тапшылығы. Көптеген адамдар саяхат үшін жұмысын қалдыра алмайды.
Денсаулығы жағынан шектеулік. Денсаулықтың нашарлығы немесе дене бітіміндегі кемшіліктер
Жанұяның өмірлік циклы. Кішкентай жас балалары бар ата-аналар көп
Қызығушылықтың тапшылығы. Белгілі бір сапардан қажетті рахат сезімін беретін
Қорқыныш және қауіпсіздік. Туристік сапар жаңа жағдайлармен кездесуді білдіреді,
Қорытынды
Сонымен, ежелгі Қазақстан тарихындағы ұйымдастырылған алғашқы
«Экскурсия» (лат.excursio- сапар,жорық)- топпен немесе жеке көрікті жерлерді аралау:
Жалпы экскурсия барысы «әңгімелеу» және «көрсету» болып табылады.
Емельянов экскурсияны керекті 6 негізде белгіледі:
Уақыттың ұзақтығы бойынша;
Экскурсияға (15-30) адамның қатысуы;
Экскурсоводтың квалификациясының жоғары болуы бойынша;
Экскурсиялық объектілермен таныстыру;
Объектілерді автобуста жүріп немесе тоқтап тұрғанда бақылау;
Тақырыптың дұрыстығына байланысты;
Сонымен қатар, бұл курстық жұмыста белсенді саяхаттың қиындық категориялары
Туризмдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету дегеніміз — туристік шараларды
Жорықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қауіпсіздікті сақтандырудың жорық алдындағы
1) жорыққа қатысушылардың қоршаған орта экологиясының нашарлануына сәйкес денсаулықтарының
2) халықтың көп бөлігінің табыстарының төмендігіне сәйкес медициналық көмектерді
1) аурулардың алдын алу, яғни профилактикалық шаралар;
2) денсаулығы нашар, жарақат алған туристерге қажетті деңгейде алғашқы
3) денсаулықтағы өзгерістерді үнемі анықтау, қажет болған жағдайда денсаулықты
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының “Туризм туралы” заңы. Алматы, Қазақстан, 1993.
Қазақстан Республикасы аймағында туристық спорттық жорықтар өткізу ережесі, 1997.
Турист энциклопедиясы. Тамм, М., 1997.
Туристік жорықтар кезінде оқушылар өмірін қауіпсіздендіруді қамтамасыз ету жөнінде
Авторлар ұжымы. Турист серігі. М., ФжС,, 1963
Шимановский В.Ф. Таудағы қауіптер. М. ЦРИБ, “Турист”, 1974
Концепция развития туризма в РК..
Турист журналы № 4-5 (66-67) 2007ж. Ақпан
Турист журналы № 6 (68) 2007ж. Ақпан 4-5
Низамиев А.Г. Формирование и развитие рекреационного комплекса Кыргызстана в
Саидов А.Ф. Организационно-экономические основы развития и управления туризмом Республики
Астана қаласының статистика басқармасы 2004 ж., 67-69 бет
Қазақстан Республикасындағы 2002 жылғы туризм. Статистикалық жинак. ҚР Статистика
2
