Батыс Қазақстан облысындағы ауыл шаруашылық курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.....................................................................................................................3
1 бөлім. Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру мен оны мемлекеттік реттеудің теориялық негізі .....................................................................................................5
1.1. Ауыл шаруашылығының мәні, қажеттілігі...................................................
1.2 Аграрлық секторды реттеудегі мемлекет қызметі......................................7
2 бөлім. Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылығын ұйымдастыру жағдайы..................................................................................................................11
2.1. Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылық өнімін өндіруді ұйымдастыру жағдайы ................................................................................. ......
2.2. Ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізуді ұйымдастыру жағдайы..................................................................................................................13
2.3. АӨК қаржыландыру жағдайы........ ..............................................................16
3 бөлім. Ауыл шаруашылығын ұйымдастыруды жетілдіру.............................19
3.1. АӨК салаларын ғылыми қамтамасыз ету және инновциялық өңдеулерді енгізу ...................................................................................................................
3.2. АӨК-ін кадрлық қамтамасыз ету................................................................22
Қорытынды............................................................................................................24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі........................................................................27
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 27 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.....................................................................................................................3
1 бөлім. Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру мен оны мемлекеттік
1.1. Ауыл шаруашылығының мәні, қажеттілігі...................................................
1.2 Аграрлық секторды реттеудегі мемлекет қызметі......................................7
2 бөлім. Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылығын ұйымдастыру
2.1. Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылық өнімін өндіруді
2.2. Ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізуді ұйымдастыру жағдайы..................................................................................................................13
2.3. АӨК қаржыландыру жағдайы........ ..............................................................16
3 бөлім. Ауыл шаруашылығын ұйымдастыруды жетілдіру.............................19
3.1. АӨК салаларын ғылыми қамтамасыз ету және инновциялық
3.2. АӨК-ін кадрлық қамтамасыз ету................................................................22
Қорытынды............................................................................................................24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі........................................................................27
Кіріспе
Еліміздің аграрлық секторында мемлекеттік реттеудің жоқтығынан қиын жағдай
Ауыл шаруашылығының даму динамикасы және оның өсу қарқыны
1.АӨК құрал жабдықтармен қамтамасыз ететін салалар.
2.А.ш. өнімдерімен айналысатын кәсіпорын соның ішінде
3.А.ш. өнімін өңдеу, дайындау және өнімді тұтынушыға
4.Өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылым.
Нарықтық экономикада мемлекеттің экономиканы реттеудегі негізгі объекталарының бірі
Кәсіпорынның ұйымдық түрі оның іс- әрекетінің қаржылық бөлігін,
Кәсіпорынды ұйымдастыру формасының заңдылық негізі қатысушылардың құқығы
Макроэкономикалық масштабта қарастыратын болсақ инвестиция тұтас алғанда мемлекет
Мемлекеттің ауылшаруашылығы саласын реттеуді төмендегідей жағдайлармен байланысты, осы
- мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету ;
- ауыл шаруашылығы өнімдері нарығын тұрақтандыру;
- ауыл шаруашылығы өндірісінің құлдыраумен тығыз байланысты әлеуметтік,
Бұл айтылған міндеттерді орындау, әсіресе қазіргі өтпелі кезенде
Реттеу қажеттілігі осы саланың өзіндік ерекшеліктермен байланысты.
Өңдірістің маусымдылығы және өндіріс уақытымен өнімді өткізу, тұтыну
Өндіріс процесінің биологиялық организмдермен байланыстылығы есептелінеді. Өндіріс процесінің
Курстық жұмыстың обьектісі Орал қаласында орналасқан «Батыс Қазақстан
Әр елде жалпы халық шаруашылығында ауыл шаруашылығы саласы
Ауыл шаруашылығын ұйымдастырудағы заңдылық базаны қарастыру;
Батыс Қазақстан облысының даму жағдайын талдау;
Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру іс-әрекетін жетілдіру жолдарын көрсету.
Курстық жұмысты орындау барысында математикалық, экономикалық талдау, логикалық
1 бөлім. Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру мен оны мемлекеттік
1.1. Ауыл шаруашылығының мәні, қажеттілігі
Республиканың аграрлық секторында көп укладты экономиканы қалыптастыруға бағытталған,
Экономиканың басқа салаларына қарағанда ауыл шаруашылығының өзіндік ерекше
Еліміздің аграрлық секторында мемлекеттік реттеудің жоқтығынан қиын жағдай
Ауыл шаруашылығының даму динамикасы және оның өсу қарқыны
1.АӨК құрал жабдықтармен қамтамасыз ететін салалар.
2.А.ш. өнімдерімен айналысатын кәсіпорын соның ішінде
3.А.ш. өнімін өңдеу, дайындау және өнімді тұтынушыға
4.Өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылым.
Нарықтық экономикада мемлекеттің экономиканы реттеудегі негізгі объекталарының бірі
Еліміздегі экономикалық реформа бұл саланың әлеуметтік-экономикалық өміріне үлкен
Мемлекеттің ауылшаруашылығы саласын реттеуді төмендегідей жағдайлармен байланысты, осы
- мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету ;
- ауыл шаруашылығы өнімдері нарығын тұрақтандыру;
- ауыл шаруашылығы өндірісінің құлдыраумен тығыз байланысты әлеуметтік,
Осы қажеттілікті айқындайтын екінщі бір топ факторларға жатқызуға
1.Ауыл шаруашылығының экономиканың басқа салаларына қарағандағы монополиялық деңгейінің
2.Күрделі қаржылардың жәй айналысы мен сала экономикасына күрделі
3.Өндірістік және әлеуметтік жүйелердің инфрақұрылымдарының даму деңгейлерінің экономиканың
1.2 Аграрлық секторды реттеудегі мемлекеттің ролі
Ауыл шаруашылығының іс-әрекетін ұйымдастыруды реттеуде Қазақстан Республикасының 2005
Республикамыздың агроөнеркәсіп кешені экономиканың аса маңызды саласы және
Агроөнеркәсіп кешенінің 1-ші және 3-ші сала кәсіпорындарының монополиялық
Қазақстан ауыл шаруашылығының мүшелерінің негізгі бөлігінін өз бетімен
Екіншіден,іс жүзінде жекешелендіру формальды енрде, яғни тек сырткы
Үшіншіден,жекешелендіру бағдарламасы тұтастай аграрлык саясатпен экономиканы тұрактандыру шараларымен
Төртіншіден, АӨК-тің өңдеушікәсіпорындарын жекешелендіру де жеткілікті экономикалык негіздеусіз
Қазақстан экономикасы қарама-қайшылығы мол бір жүйеден екінші жүйеге
1. Республикамыздың агроөнеркәсіп кешені-экономиканың аса маңызды саласы болғандықтан
2. Аграрлық сектордың өндірістік-әлеуметтік ерекшелігіне қарай онда нарықтық
3. Меншік пен шаруашылық жүргізудін түрлерін өзгерту бәсекелес
4. Аграрлық сектор нарықтық өзің-өзі реттеудін “бастапқы аланы”
5. Ауыл шаруашылығында өңдірістін негізгі құралы,ретінде жердін бағасын
6. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы өнімдерінің айырбасындағы баға
7. Мемлекеттің қаржы-несие саясаты бойынша бағдарламалық тәсіл,яғни бекітілген
8. Ауыл шаруашылығындағы инвестициялық саясат барлық меншік түріндегі
Ауыл шаруашылығы саласын қолдау және оның ішінде азық-түлік
Аграрлык секторды реттеуді аграрлық-өнеркәсіптік кешенінің(АӨК) дамуымен байланысты қарастыру
1 - ауыл шаруашылығы үшін өндіріс құралдарын
2 - ауыл шаруашылығы (осімдік және мал шаруашылығы).
3 - дайындауды сақтауды,ауыл шаруашылығы шикізаттарын өңдеуді және
Агроөнеркәсіптік кешенде негізгі мәселелерді шешу бірқатар әлеуметтік мәнді
Біріншіден, елдін азык-түлік кауіпсіздігін камтамасыз ету кажет. Казакстан
Екіншіден, тұрғындарынын 45 пайызы ауылды жерде тұратын ел
Үшіншіден, ауыл шаруашылығы саласын дамыту нәтижесіндегі барлык экономика
Төртіншіден, Қазақстанның ауыл шаруашылығын дамыту және отандык өмірдегі
Ауыл шаруашылығы саласынын дамуы елдін тұтастай экономикалык дамуы
К.Р-ның агроөнеркәсіптік кешені өзінін даму удерісіне баска салалар
Егістік жерлерді сауатсыз падалану онын өнімділігін төмендетіп, 70-жылдары
Ауыл шаруашылығы өнімдарін өндірудін құлдырауынын себептері ауыл шаруашылығынын
Республикада мемлекеттік кодану шаралары жалпы сипаттағы шараларға және
Жалпы сипаттағы шаралар - бұлар диагностиканын, мониторингтін және
Жалпы шараларга сол сиякты ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерге
Арнаулы шаралар накты салалар мен өндірісті колдауға бағытталған.
Экономикалык әдістерге ұсыныстын тұрктылығын және тұрғындардын азык-түлік және
Жалпы сипаттағы шаралар ауыл шаруашылығының шектелген көлемін камтиды.
АҚШ-та ауыл шаруашылығынын 30 пайызына, Германияда-50 пайызына, Жапонияда-75
Президенттің Казакстан халкына 2030-жылға дйінгі ішкі және сырткы
Мақсаты - агроөнеркәсіптік кешенінің тиімді жүйесін қалыптастыру және
2 бөлім. Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылығын ұйымдастыру
2.1 Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылық өнімін өндіруді
Республикадағы егіншіліктің негізгі саласы астық өндіру болып табылады.
Батыс Қазақстан облысындағы ауыл шаруашылығының даму мәліметтерін келесі
Батыс Қазақстан облысында өсімдік шаруашылығының негізгі үлесін дәнді
Салада дамудың оңды динамикасы сақталып отыр. 2010 жылы
2011 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша шаруашылықтың барлық
2010 жылдың 1 қаңтарына облыста 30 асыл тұқымды
Облыста 194 қолдан ұрықтандыру қосыны жұмыс жасайды, ол
Қайта өңдеу өнеркәсібінің даму жағдайын мына келесі көрсеткіштерден
2009 жылы тағам өнімдерінің өндіріс көлемі 22,0 млрд.
2009 жылы ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу саласында
2.2 Ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізуді ұйымдастыру жағдайы
Тұжырымдылық бағдарламада сондай-ақ орман және балық шаруашылығы, бал
Ең маңызды міндеттердің бірі Республиканың сыртқы саудасының жалпы
Қазақстан агроөнеркәсіп кешені дамуының басты бағыттары негізінен алғанда
Агроөнеркәсіп өндірісін тұрақтандыру, тауар өндірушілердің табысын қолдап және
Халықаралық экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастық саласындағы қызметті үйлестіру;
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерді ауылшаруашылық өнімдерін өндіпу мен
Азық-түлікпен ауылшаруашылдығы шикізатының мемлекеттік ресурсын қалыптастыру;
1 кесте
2010 жылғы өсімдік шаруашылығы өнімін өткізу нәтижелері
Өткізілген өнімнің өзіндік құны,
мың теңге Өткізілген өнімнің құны, мың теңге Жалпы
мың теңге Тиімділік (залалдылық) деңгейі, %
Барлығы 1 861 534,0 2 649 376,0 787
Акжайық 1 831,0 1 666,0 -165,0 -9,0
Бөрлі 216 258,0 358 001,0 141 743,0 65,5
Жаңақала 2 829,0 2 227,0 -602,0 -21,3
Жәнібек 13 397,0 18 884,0 5 487,0 41,0
Зеленов 868 867,0 1 097 471,0 228 604,0
Сырым 240 369,0 458 136,0 217 767,0 90,6
Тасқала 64 362,0 74 649,0 10 287,0 16,0
Теректі 250 191,0 388 780,0 138 589,0 55,4
Шыңғырлау 57 032,0 79 642,0 22 610,0 39,6
Орал қаласы 146 398,0 169 920,0 23 522,0
Бұл кесте мәліметтерінен Ақжайық , Жаңақала аудандарының ауыл
2 кесте
2010 жылғы мал шаруашылығы өнімін өткізу нәтижелері
Барлығы Өткізілген өнімнің өзіндік құны,
мың теңге Өткізілген өнімнің құны, мың теңге Жалпы
мың теңге Тиімділік (залалдылық) деңгейі, %
Барлығы 982 022,0 1 114 478,0 132 456,0
Акжайық 11 261,0 11 110,0 -151,0 -1,3
Бокей ордасы 6 091,0 6 382,0 291,0 4,8
Бөрлі 95 997,0 94 509,0 -1 488,0 -1,6
Жаңақала 136 208,0 133 269,0 -2 939,0 -2,2
Жәнібек 3 173,0 3 575,0 402,0 12,7
Зеленов 33 564,0 57 169,0 23 605,0 70,3
Казталов 36 678,0 37 079,0 401,0 1,1
Каратөбе 193,0 1 900,0 -3,0 -1,6
Сырым 36 191,0 35 349,0 -842,0 -2,3
Тасқала 10 570,0 9 809,0 -761,0 -7,2
Теректі 78 832,0 81 171,0 2 339,0 3,0
Орал қаласы 533 264,0 644 866,0 111 602,0
Бұл кесте мәліметтерінен облыстағы мал шаруашылығының өнімін өткізу
Шауашылықтың барлық санаттары Ауыл шаруашылық кәсіпорындары Шаруа қожалықтары
Баға саясатының негізгі бағыты еркін тағайындауға көшу болып
2.3 АӨК қаржыландыру жағдайы
Қаржылық саясаты селода көпукладты экономиканы құрудың бастапқы кезеңінде
Сондықтан да қаржылық көмек ең алдымен тауаур өндірушілерді
Инвистициялық саясат агроөнеркәсіп кешенінендегі көпукладтты экономиканы қалыптасу кезеңінде
Түпкілікті техникалық қайта жарақтану және жұмыс істеп тұрған
Алдыңғы қатарлы технологияға және өндіріс құүралдыр рыногіндегі коньюнктураның
Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылығын қаржыландыруға 5,1
Ауыл шаруашылығына қолдау көрсету мақсатында үкімет соңғы жылдары
Қазіргі уақытта экономикалық жағдайда ауыл шаруашылығы дұрыс бағытта
ауыл шаруашылық өнімі өндірісінің жаңа технологиясын меңгеру мен
трактор, ауыл шаруашылық машиналарын, жүк автокөлігін, мал дәрігерлік
асыл тұқымды мал алуға және басқа өндіріс тиімділігі
АӨК-ті материалдық - техникалық қамтамасыз ету жүйесін дамыту
Қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту отандық тауар
Қазақстан Республикасы Президенті бәсекеге қабілетті өнім шығару үшін
Бүгінгі таңда мал шаруашылығы өнімдерінің басты өңдеушілері қатарында
Соңғы үш жылдағы агроөнеркәсіп кешенінің дамуын қорытындылай келе
Өсімдік шаруашылығында өнімнің негізгі түрлерінің өндірісін тұрақтандыруды қамтамасыз
дәнді дақылдардың ірі тауарлы өндірістерін және мамандырылған картоп
күздік бидайдың үлес салмағын арттыру, дәнді дақылдардың егісін
- машина-трактор парктерін жаңартуды қамтамасыз ету,
ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқым шаруашылығының жүйесін жетілдіру және
суарылатын жерлерді енгізу, қалпына келтіру және оларды тиімді
Батыс Қазақстан облысында өндірістерді қазіргі заманғы құрал жабдықтармен
3 бөлім. Ауыл шаруашылығын ұйымдастыруды жетілдіру
3.1 АӨК салаларын ғылыми қамтамасыз ету және инновциялық
Дүние жүзілік сауда ұйымына кіру, мақсатында отандық ауыл
Көптеген отандық ғылыми жобалар шетелдік аналогтарына қарағанда
Көптеген зерттеушілердің пікірі бойынша инновациялық қызмет 3 негізгі
АӨК-дегі ғылыми-техникалық және инновациялық саясаттың негізгі приоритеті болып
ауыл шаруашылығы өнімдері мен оның өңдеу өнімдерінің көптігі;
ауыл шаруашылығында пайдаланылатын технологияларды табиғи және табиғат жағдайларына
ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру кезеңі ұзақтығымен оны өңдеудегі
АӨК-де мемлекеттік инновациялық саясатты жүзеге асырудың негізгі бағыттары
- күрделі және қолданбалы зертеулер бойынша ауылшаруашылық ғылымдар
- АӨК–де инновациялық әрекетті ұйымдастырудағы халықаралық бірлестіктің
Жоғарыда көрсетілген бағыттардың ойдағыдай жүзеге асырылуы үшін жекелеген
үкіметтен тауар өндірушілерге дейінгі барлық деңгейлерде сала дамуының
инновациялық проблемаларды кешенді шешу үшін – идеяден бастап
Инновациялық әрекет субъектілерінің әрекетін үйлестіруші, ұйымдық құрылымның негізі
Ол заңды деңгейде мемлекеттік басқарушы құрылымдармен құрылған: стратегия
Инновациялық қордың атқаратын қызметтері мыналар:
экономикада мемлекеттік инновациялық бағдарламаларды қалыптастыру;
инновациялык проектлер пакетін қалыптастыру және оларды қаржылық-экономикалық деңгейге
қаржылық қамтамасыз етуші механизмді құру және жүзеге
Заңды және нормативті-құқықтық актілерді даярлау.
Инновациялық құралдар арнайы механизм бойынша ел ішіндегі тұтыныста,
Шығарылған тауар массасы тәжірибеде ақшалай құралдардың эмиссиясы
«Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында»
Ауыл шаруашылығы өндірісінің тұрақты өсуіне қол жеткізу, облыстың
АӨК-дегі ғылыми зерттеулер мен инновациялық дамуларды мақсатты қолдау,
Осылай, Орал ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы Н.М.Тулайков атындағы
Өндіріске енгізу мақсатында: дәнді дақылдарды өсірудің ылғал қор
Жәңгір хан атындағы БҚАТУ-нің инновациялық-консалтингілік орталығы емдеу-сауықтыру шараларының
Сонымен қатар, ауыл шаруашылығын ғылыми қамтамасыз етуде проблемалар
3.2 АӨК-ін кадрлық қамтамасыз ету.
Қазіргі уақытта АӨК-нің ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын барлық деңгейдегі
Облыстың АӨК үшін кадрлар мен мамандарды дайындаумен 12
Оқу орындарына 12700 га ауыл шаруашылығы жерлері бекітілген,
Қазіргі ауыл шаруашылығы машиналары мен техникаларының паркі ескірген,
Кәсіпорын өндірістік процесін ұйымдастыруда еңбек құралын, еңбек затын
Өндіріс ұйымдық нышандарда жүзеге асырылады. Осындай кәсіпорын ұжымының
Ресми топ басшының өз еркімен құрылады. Бұл жөнінде
Топтың ұйымшылдығы – топ мүшелердің бір біріне көңіл
Басқару – ең алдымен адамдармен жұмыс істеу. Тек
Басқару еңбегінің тікелей мақсаты – ұжымның бірлескен күш-
Басқару еңбегімен құрамында басшылары, мамандары мен техникалық орындаушылары
Қорытынды
Батыс Қазақстан облысындағы ауыл шаруашылығының даму мәліметтерін келесі
Батыс Қазақстан облысында өсімдік шаруашылығының негізгі үлесін дәнді
Салада дамудың оңды динамикасы сақталып отыр. 2010 жылы
2011 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша шаруашылықтың барлық
2010 жылдың 1 қаңтарына облыста 30 асыл тұқымды
Облыста 194 қолдан ұрықтандыру қосыны жұмыс жасайды, ол
Қайта өңдеу өнеркәсібінің даму жағдайын мына келесі көрсеткіштерден
2009 жылы тағам өнімдерінің өндіріс көлемі 22,0 млрд.
2009 жылы ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу саласында
АӨК-дегі ғылыми-техникалық және инновациялық саясаттың негізгі приоритеті болып
АӨК-де мемлекеттік инновациялық саясатты жүзеге асырудың негізгі бағыттары
- күрделі және қолданбалы зертеулер бойынша ауылшаруашылық ғылымдар
- инновациялық әрекетті нормативті – құқықты қамтамасыз ету,
- өндірістегі ғылымды, техниканы жетілдірудің бүкіл әлемдік меңгерудің
- АӨК–де инновациялық әрекетті ұйымдастырудағы халықаралық бірлестіктің
Жоғарыда көрсетілген бағыттардың ойдағыдай жүзеге асырылуы үшін жекелеген
үкіметтен тауар өндірушілерге дейінгі барлық деңгейлерде сала дамуының
АӨК–егі инновациялық процестердің дамуымен инновациялық саясатты жүзеге
инновациялық проблемаларды кешенді шешу үшін – идеяден бастап
Мемлекеттік инновациялық саясаттың негізгі мақсатына төмендегілерді қамтамасыз ету
параллельді экономиканың саясатының шикізаттық секторларының қалыптасуы;
экспортқа биімделгіш өндірістің құрылуы;
ғылыми – техникалық, мәдени және әлеуметтік прирорететтің дамуы;
кәсіпкерлік, шағын және орта бизнес субъектілерін инновациялық
Қазақстан қоғамының тұрақты дамуы үшін экономикалық бизнесті құру;
Қазіргі уақытта АӨК-нің ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын барлық деңгейдегі
Жоғарыдағы жағдайларды талдай отырып, Батыс Қазақстан облысында ауыл
ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына қаржылық қолдау жасау;
малдарды егу, т.б профилактикалық шараларды уақтылы жүргізу;
ауыл шаруашылық өндірісіне субсидия, мемлекеттік дотациялыр бөлу арқылы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. «Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік
2. Баймухамедова Г. Сущность, содержание и функции рынка,
4. Баймуратов У.Б. Национальное экономическая система.-Алматы: Ғылым, 2000ж.
5. Волкова, Н. А. Экономика сельского
6. Гиззатова А.И. Дифференцияция регионов Казахстана по уровню
7. Калиев Г.А. Законодательное обеспечение развития АПК в
8. Сейтбеков Л.С. Приоритеты научно-технической политики АПК Казахстана.
9. Мадиев Г. Тенденции развития сельхоз формирований. //
10. Государство и бизнес: Учебник/ Н.К.Мамыров, А.Н.Саханова,
11. Макарец, Л. И.
12. Экономика сельского хозяйства: Учебник /Под ред.И.А.Минакова.
13. Экономика сельского хозяйства: Учебник /Под ред.И.А.Минакова.
14. Экономика сельскохозяйственного предприятия/И.А. Минаков, Л.
16. Шомкекова Б. Кәсіпкерлікті дамыту мәселелері. // Қаржы-қаражат
17. Регионы Казахстана, 2002. Статистический сборник/Под ред. А.А.Смайлова.-
18. Казахстан и его регионы. // Ежеквартальный журнал
19. А.Б. Оспанов. Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру және
24
Департамент статистики Западно-Казахстанской области
27
