Атқарушы билік органдары курстық жұмыс
Мазмұны - www.topreferat.com.kz
Кіріспе............
1 Мемлекеттегі атқарушы билік органдарының негізгі құқықтық мәртебесі................
1.1 ҚР жоғары мемлекеттік билік органдарының конституциялық-құқықтық мәртебесі..............
1.2 ҚР мемлекеттік билік органдарының жүйесі....
2 Атқарушы билік органдары..............
2.1 Атқарушы билік органдарының әкімшілік құқықтық мәртебесі....
2.2 Атқарушы биліктің орталық органдары.......
3 Басқаруды жүзеге асырушы мемлекеттік атқарушы органдары қолданатын құқықтық тәсілдері, актілері......
3.1 Басқарудың әкімшілік-құқықтық тәсілдері және нысандары....
3.2 Басқарудың құқықтық актілері.............
3.3 Басқарудың құқықтық актілерінің түрлері, қабылдау, ұсыну, талқылау тәртібі.............
Қорытынды.............
Қолданылған әдебиеттер тізімі........ 3
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 30 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе............................................................................................................
1 Мемлекеттегі атқарушы билік органдарының негізгі құқықтық
1.1 ҚР жоғары мемлекеттік билік органдарының конституциялық-құқықтық
1.2 ҚР мемлекеттік билік органдарының жүйесі....................................
2 Атқарушы билік органдары......................................................................
2.1 Атқарушы билік органдарының әкімшілік құқықтық мәртебесі....
2.2 Атқарушы биліктің орталық органдары...............................................
3 Басқаруды жүзеге асырушы мемлекеттік атқарушы органдары
3.1 Басқарудың әкімшілік-құқықтық тәсілдері және нысандары............
3.2 Басқарудың құқықтық актілері.............................................................
3.3 Басқарудың құқықтық актілерінің түрлері, қабылдау, ұсыну,
Қорытынды.....................................................................................................
Қолданылған әдебиеттер тізімі................................................................ 3
3-4
5-11
15
19
19
19
20
23
Кіріспе
Мемлекеттік билік органдарының тамыр тартқан тереңі мен даму,
Көптен күткен тәуелсіздігіміздің арқасында қазақ топырағында мемлекеттік билік
Атқарушы билік органдары — қоғам мен мемлекеттің
Олардың әкімшілік-құқықтық мәртебесі — атқарушы билік органдары қызметінің
Атқарушы билік органдарының қолында мемлекеттік - биліктік өкілеттіктердің
Бұл жөніндегі еңбектерден Ғ.Сапарғалиевтың Қазақстан Республикасының конституциялық құқығын,
Өскен, өркендеген елдерде мемлекеттік билік органдары сияқты даңғыл
Курстық жұмыстың мақсаты: мемлекеттегі атқарушы билік органдары түсінігін
Міндеттері:
ҚР жоғары мемлекеттік билік органдарының конституциялық-құқықтық мәртебесін қарастыру;
Әкімшілік құқықтың субьектілерін көрсету;
Атқарушы билік органдарының әкімшілік құқықтық мәртебесін зерттеу;
Атқарушы биліктің орталық органдарын қарастыру;
Басқаруды жүзеге асырушы мемлекеттік билік (атқарушы) органдары қолданатын
Құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен
1 Мемлекеттегі атқарушы билік органдарының негізгі құқықтық
1.1 ҚР жоғары мемлекеттік билік органдарының конституциялық-құқықтық
Президент – бұл бірінші кезекте Ел басшысы, мемлекеттің
Мемлекеттік органның Конституциямен белгіленетін құқықтық мәртебесі мемлекеттік билік
ҚР-сы Президенті халық пен мемлекеттік биліктің, Конституцияның мызғымастығының,
ҚР-сы Президентінің өкілеттігі президенттік басқару жүйесінің мазмұнымен алдын
1. Мемлекеттік билік органдарының құру жұмыстарына байланысты
2.Атқарушы билік тармағы саласында Президентке өте көп өкілеттіліктер
3. Мемлекет басшысы ретінде Президент сыртқы саясат және
4. Президенттің өкілеттілігіне азаматтық мәселесі, саяси баспана беру,
ҚР-сы Парламенті Республикасының заң шығарушылық қызметін атқаратын, өкілетті
Ел конституцияның 53-ші және 61-ші баптарында көрсетілген жағдайларға
Бақылаудың бұл түрін біз негізінен республика бюджетін бекітуінен
ҚР-сы Конституциясының 50-ші бабына сәйкес, Еліміздің Парламентін тұрақты
Мәжіліс депутатының саны 77. Олар жалпыға бірдей, тей
Депутат Парламент сессияларында және ол оның құрамына кіретін
ҚР-сы Үкіметі – атқарушы биліктің жоғарғы органы. Ол
Үкімет мүшелері болып, ҚР-сы Президенті, Премьер-Министр, Министрлер, ҚР-ның
ҚР-сы Үкіметінің отставкаға кетуі дегеніміз – бұл оның
ҚР-да біртұтас қаржы, несие және ақша саясатын жүргізу.
Өз өкілеттілігі шегінде Үкімет кадрлар мәселесін және лауазымды
ҚР-ның Конституциялық Кеңесі – конституцияның аса жоғарғы заңдық
Конституциялық қадағалауды жүзеге асыратын органның құқықтық мәртебесі, құрылуы
Алғаш рет Қазақстанда Конституциялық қадағалау институты арнайы орган
1995 жылы жаңа конституция қабылданып – ҚР-сын Конституциялық
Конституциялық Кеңестің құрылуы мен қызмет атқаруы ҚР-ның Президентінің
Конституциялық Кеңес өз қызметін жүзеге асыру барысында мемлекеттік
Жоғарыда көрсетілген тұлғалардың өтінішіне орай Конституциялық Кеңес шешім
Сот билігі – бұл сот әділдігін жүзеге асыратын
Сот жүйесі өзіне тән арнайы белгілері болып азаматтық,
ҚР-да биліктің бір тармағы ретінде сот әділдігін жүзеге
ҚР-ның Сот жүйесі, ҚР-ның Конституциясына, ҚР-ның Президентінің "Сот
ҚР-ның Соты болып: ҚР-ның Жоғарғы соты және жергілікті
ҚР-да соттардың қызметі келесі негізгі қағидаларға сүйене отырып
1. Аудандық (қалалық) Соттың судьясы болып, ҚР-ның азаматы,
2. Жоғарғы тұрған сотқа судья болу үшін ҚР-ның
3. Әскери соттың судьясы болу үшін заңгер болумен
Соттар тұрақты судьялардан, парламент Сенатымен тағайындалған (жоғарғы Соттың
Судьялардың құқықтық жағдайы:
ҚР-да Сот билігін жүзеге асыратын судьялар болып табылады.
Судьялардың тәуелсіздігі қамтамасыз етіледі:
- сот әділдігін жүзеге асыру процедурасында;
- сотты сыйламау жауапкершілікке әкеп соғады;
- көрсетілген тәртіпте ғана олардың қызметін шектеуге, тоқтатуға
- судьялар мемлекет тарапынан, статусына байланысты әлеуметтік және
Мемлекеттік басқару шаралары жергілікті өкілетті органдар – маслихаттар
Жергілікті өкілетті және атқарушы органдардың құқықтық мәртебелері, құзыреттері,
Мәслихат депутаты болып, 20 жасқа толған, ҚР-ның азаматы
Мәслихаттың негізгі өкілеттіліктеріне:
1. Мәслихат жұмысшы орындарын құру, мәслихат қызметін қамтамасыз
2. Жергілікті бюджет, территорияның экономикалық және әлеуметтік дамуы
3. Олардың құзыретіне жататын жергілікті әкімшілік-территориялық құрылымдардың мәселесін
4. Заң бойынша Мәслихат құзыретіне жатқызылған немесе атқарушы
Заң бойынша жергілікті атқарушы органдар ҚР-ның біртұтас атқарушы
Мәслихат депутаттары үштен екі бөлігі әкімге сенімсіздік
Облыс және республикалық дәрежедегі қалалардың әкімдері, республиканың жаңа
Жергілікті өкілетті органдар өкілеттіктеріне мыналар жатады:
1. Жергілікті әкімшілік-территориялық бірліктің әлеуметтік экономикалық дамуы жоспарын
2. Коммуналдық меншікті басқару;
3. Жергілікті атқарушы органдардың жұмыстарын ұйымдастыру, және
4. Республика Заңдары негізінде жергілікті деңгейде мемлекеттік мүдделерді
ҚР-ның Конституциясының 89-бабына сәйкес, жергілікті өзін-өзі басқару органдары,
1.2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік билік
Өлшемдер негізінде мемлекеттік билік органдарының мынадай төрт негізгі
Қазақстан Республикасының Президенті — мемлекет басшысы, мемлекеттің ішкі
Қазақстан Республикасынан тысқары жерде туған, 40 жасқа толмаған
Президент өкілді органның депутаты болып қоса сайлана алмайды,
Қазақстан Республикасының Парламенті—Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін жүзеге
Қазақстан Республикасы Парламентінің төменгі Палатасы — Мәжіліс жалпыға
Қазақстан Республикасының Үкіметі — атқарушы биліктің маңызды тармағы
Сот билігін — сотта іс жүргізудің азаматтық, қылмыстык
Судьялар сот төрелігін іске асыру кезінде тәуелсіз және
Мемлекеттік биліктің бірынғай жүйесінде Қазақстан Республикасы Президентінің орны
Президент деген ұғым конституциялық құқылык мағынада мемлекет басшысы
Президент кызметі түнғыш рет Қазақстанда 1990 жылғы 24
және осы сәттен бастап ол қызметіне кірісті деп
Демек, Президент мемлекеттік биліктің шыңы. Қазақстан Республикасынын Президентін
Президентке Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабында көрсетілген міңдеттерді орындауы
Президент атқарушы билік саласында:
Парламенттің келісімімен Республика Премьер-министрін қызметке тағайындайды; оны кызметінен
1) Заң шыгару. Қазақстан Республикасы Конституциясы 53-бабының 4-тармағына
2. Заң күші бар Жарлықтар шығару. Бұл тәртіп
Сонымен қоса Президент Конституция мен зандар негізінде және
Қазақстан Республикасы Президентінің кандидаттығына мынадай катаң талаптар койылады:
Қазақстан Республикасының Президентін конституциялық заңға сәйкес жалпыға бірдей,
Президентке ешкімнін, тиісуіне болмайды, яғни оны қандай да
Республиканың Президенті өзінің міндеттерін аткару кезіндегі қылмыстық іс-әрекеті
Сенат әр облыстан, республикалык, маңызы бар каладан және
Сенаттың ерекше қарауына: Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуымен Республика
Мәжіліс— Парламенттің төменгі палатасы. Ол жетпіс жеті депутаттан
Парламент Палаталарының бөлек отырысында мәселелерді әуелі Мәжілісте, ал
Мәжілістің ерекше қарауына: заддардың жобаларын қарауға кабылдау және
Палаталардың бірлескен отырысында Парламент
1) Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынысы бои-ынша Конституцияға өзгертулер
2) Республикалық бюджетті және Үкімет пен Республикалық бюджеттің
3) Республика Президентінің қарсылығын туғызған зандар немесе заңның
4) Президентке оның бастамасы бойынша әр палата депутаттары
5) Президенттін. Республика Премьер-Министрін, Республика Ұлттық Банкінің Төрағасын
6) Премьер-Министрдің Үкімет бағдарламасы туралы баяндамасын тындап, бағдарламаны
7) Әр Палата депутаттары жалпы санының үштен екюінің
Парламент бұдан басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады (Конституцияның
Парламент Республиканың бүкіл аумағында міндетті күші бар Қазакстан
Зандар, аса маңызды қоғамдық қатынастарға реттейтш, мынадай мәселелер
1) жеке және занды түлғалардың құқық субъектілігіне, азаматтардын
2) меншік режиміне және өзге де мүліктік құқықтарға;
3) мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарын
4) салық салуға, алымдар мен басқа да міндетті
5) республикалык бюджетке;
6) сот қүрылысы мен сотта іс жүргізу мәселелеріне;
7) білім беруге, денсаулык сақтауға және әлеуметтік камсыздандыруға;
8) көсіпорындар мен олардың мүлкін жекешелендіруге;
9) айналадағы ортаны қорғауға;
10) Республиканың әкімшілік-аумақтық құрылысына;
11) мемлекет қорғанысы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты
Өзге қатынастардың барлығы заңға тәуелді актілермен реттеледі.
Республиканың мұндай заңдары Республика Президенті қол қойғаннан кейін
Қазақстан Республикасының Президенті мынадаи жағдайларда: Парламент Үкіметке сенімсіздік
Парламенттің ағымдағы қызметі тұрақты комитеттерде атқарылады, олардың саны
Қаралған заң жобасы бойынша Сенаттың Президент сияқты қарсылық
2 Атқарушы билік органдары
2.1 Атқарушы билік органдарының әкімшілік құқықтық мәртебесі
Қазакстан Республикасының Үкіметі — Қазакстан Республикасының атқарушы билігін
Үкіметтің құзыреті, ұйымдастырылуы мен кызметінің тәртібі Республика Конституциясына
Үкімет Республика Конституциясының, аталған Конституциялык заңның, Республиканың заңдары
Үкіметті Республика Президенті Қазакстан Республикасының Конституциясында көзделген тәртіппен
Республиканың Премьер-Министрі өзі тағайындалғаннан кейін он күн мерзімде
Қазакстан Республикасы Үкіметінің құрылымын министрлектер және өзге де
Қазақстан Үкіметі — алқалы орган. Оның құрамына Үкімет
Республика Үкіметінің мүшесі Казақстан халкына және Президентіне Казақстан
Республиканың Премьер-Министрін Қазақстан Республикасынын Президенті Парламенттің келісімімен қызметке
Премьер-Министрге ерекше мәртебе берілген. Ол Республика Президентіне Үкімет
1) мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының, онын қорғаныс кабілетінің, қауіпсіздігінің,
2) Парламентке республикалық бюджетті және оның аткарылуы туралы
3) Мәжіліске заң жобаларын еңгізу және заңдардың орындалуын
4) Мемлекеттік меншікті баскаруды ұйымдастыру;
5) Республиканың сыртқы саясатын жүргізу жөнінде шаралар әзірлеу;
6) министрліктердің, мемлекеттік комитеттердің, өзге де орталық және
7) Республиканың министрліктері, өзге де орталық аткарушы органдары
8) Үкімет құрамына кірмейтін орталық аткарушы органдардың басшыларын
9) Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің
10) Конституциямен, зандармен және Президент актілерімен жүктелген өзге
Үкімет өзінің бүкіл қызметінде Конституцияда және жоғарыда аталған
Үкіметтің өз өкілеттіктерін жүзеге асыратын кұқыктык нысандарына Қазақстан
Республика Үкіметі Президенттің өкілеттік мерзімі біткенше іс-кимыл жасайды.
Қазақстан Республикасының Конституциясында (70-бап) және Казақстан Республикасының Үкіметі
Егер Үкімет және оның кез келген мүшесі өздеріне
Конституцияда (53-б., 7-тармақ., 61-б., 7-тармақ) көзделген жағдайларда Парламент
Орнынан түсуді қабылдау немесе қабылдамау туралы мәселені Республика
Республиканың Президенті өз бастамасы бойынша Үкіметтің өкілеттігін тоқтату
Министрліктердің және өзге де орталык атқарушы органдардың басшылары
1) тиісті мемлекеттік органдарға басшылықты жүзеге асырады;
2) өз құзыреті шегінде шешімдер қабылдауға дербес болады;
3) Республика Премьер-Министрінің алдында өздеріне бағьнышты мемлекеттік органдардың
4) тиісті мемлекеттік органдардың қарауыңдағы мемлекеттік баскару саласындағы
2.2 Атқарушы биліктің орталық органдары
Атқарушы биліктің орталық (республикалық) органдарын олардьң қызметінің сипатына
Қазіргі кезде төмеңдегі салалар бойынша республиканың орталық атқарушы
а) экономика салалары бойынша: Экономика; Мемлекетгік кіріс; Қаржы;
ә) әлеуметтік-мәдениет салалары бойынша: Мәдениет, ақпарат және қоғамдык
б) әкімшілік-саяси қызмет бойынша: Сыртқы істер, Қорғаныс; Ішкі
Қазақстан Республикасы министрліктерінің құрамында Үкімет құратын ведомстволар болады.
Кейбір органдардың өкілеттіктері мемлекеттін бірнеше салаларына таратылады, мысалы,
Қазіргі кезде атқарушы биліктің орталық органдарын үйымдастыру мен
Сонымен, Қазакстан Республикасында ұйымдык-құкықтық нысандарда қалыптасып қызмет атқарып
1) Қазақстан Республикасының министрліктері;
2) Қазакстан Республикасынының агенттіктері;
3) Қазақстан Республикасы министрліктерінің кұрылымдык бөлімшелері больш табылатын
Орталық органдардың, әдетте, тәжірибеде тұрактанған үш буынды құрылымдары
1. Қазақстан Республикасының министрлігі мемлекеттік басқаруды тиісті саласына
Министрлікті Республика Премьер-Министрінің ұсынысы бойынша Республика Президенті құрады,
Министр лауазымы бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кіреді.
Министрлікте министрдің орынбасарларының (вице-министрлердің), сондай-ак министрліктің басқа басшы
Министрлік өз құзыретінің мәселелері бойынша зандарда белгіленген тәртішіен
Министрлік өзінің ұйымдық-құқықтық мәртебесі бойынша занды тұлға болып
Министрліктің кызметін қаржыландыру тек кана мемлекеттік бюджеттен жүзеге
Заң бойынша барлық министрліктер өзара тең болып табылады
2. Қазакстан Республикасының агенттігі Үкімет құрамына еңбейтін орталык
Агенттік тиісті мемлекеттік басқару саласына (аясына) басшылықты, сондай-ақ
Агенттіктердің және баска Үкімет құрамына кірмейтін орталык атқарушы
Агенттіктің құрылымын оның басшысы — төраға бекітеді. Әдетте,
Агенттік төрағасының жаңынан консультациялық-кеңесші орган — алқа құрылады.
Министрліктер мен өзге де орталық атқарушы органдар туралы
3. Қазакстан Республикасының Үлттық қауіпсіздік комитеті, стратегиялық жоспарлау
4. Республиканың орталық атқарушы органының Комитеті тиісті орталық
Ведомствоны тиісті орталық атқарушы орган басшысының ұсынуымен республика
Ведомствоның құрылымын, құзыретін және баска мемлекеттік органдармен өзара
3 Басқаруды жүзеге асырушы мемлекеттік билік (атқарушы)
3.1 Басқарудың әкімшілік-құқықтық тәсілдері және нысандары
Басқару органдарының атқарушылық-билік жүргізушілік қызметі бір жақты биліктік
Қаулылар мен өкімдердің маңыздылығы, деңгейі, жалпылылығы және нормативтілігі,
Құқықтық нысандармен бірге басқару қызметінің қуқықтық емес нысандары—зандық
3.2 Басқарудың құқықтық актілері
Басқарудың құқықтық актілері заңға бағынышты сипаты бар, яғни
Құқықтық актілерді қабылдаудың мақсаты мемлекеттік міндеттерді орындау болғандықтан
Құқықтық актілер келесілермен сипатталады:
заңға бағынышты;
ресми құжаттарда бектілілген (қаулылар, өкімдер, бұйрықтар);
мемлекеттік орган және лауазымды тұлғаның биліктік еркін; әкімшілік
Актінің құқықтық болуы үшін бірқатар іс жүргізушілік талаптар
Сонымен басқарудың құқықтық актісін ресми тағайындалған құжатттарда әкімшілік-құқықтқық
3.3 Басқарудың құқықтық актілерінің түрлері, қабылдау, ұсыну,
Басқарудың құқықтық актілерін басқару органының басқарушылық деңгейіне байланысты
1) жалпы;
2) жекргілікті;
3) локальді (ішкі ұйымдастырушылық).
ҚР Конституциясына және заңдарына сәйкес жалпы нормативтік-құқықтық актілер
Жалпы актілердің ішінде Президент актілері маңыздылау болады. Олар
10 желтоқсан 1993 жылғы ҚР-ның «ҚР Президентіне және
Атқарушы билікті қамтамасыз ету үшін, атқарушы органдардың қызметін
Қаулылар алқалы түрде қабылданады, кешендік салааралық сипатта болады.
Премьер-министр жеке сипаттағы өкімдер шығарады.
Құқықтық актілердің өнделу, ұсынылу, талқылану тәртібі көптеген құқықтық
Сондықтан құықтық актілерді өндеу, ұсыну, талқылау кезінде техникалық-заңдық
1) актінің қабылдану қажеттілігін анықтау,
2) акт жобасын дайындау,
3) Актіні қабылдау және қарастыру,
4) атқарышуларға дейін жеткізу, жариялау.
Актіні қабылдау қажеттілігі, яғни оның жобасының тұжырымдамасы келесіде
Жаңа актіге қажеттілік келеслер негізінде анықталады:
әрпекет етуші заңдылықтардың жағдайын, оның жаңы мәселелерді шеше
басқа мемлекеттерде құқықтық құралдар арқылы ұқсас міндеттерді шешу
жаңа актінің қабылдануына байланысты басқа актілерді өзгерту, оларды
Жаңа актінің қажеттілігі анықталғанда оның жобасы дайындалады; қаржылық-экономикалық
Жаңа актілердің инициаторлары келесілер бола алады: а) бұндай
Басқарудың құқықтық актісі келесі реквизиттереге ие:
нысан атауы;
қысқаша түрде реттеу пәнін анықтайтын тарау;
қабылдаудың мерзімі және жері;
тиісті актіге қол қоюға өкілеттілігі бар тұлға;
күшке ену мерзімі, ал керек жағдайда актінің әрекет
Актілердің заң күшіне енуі, өзгертілуі, тоқтаттырылуы, әрекетінің тоқтатылуы.
Актінің заң күшіне енуі арнайы актілермен анықталған оның
Заңдылықтармен сонымен қатар басқа да жағдайлар қарастылрылған: кей
Актіге өзгеріс ережеге сәйкес бірдей органмен немесе лауазымды
Қорытынды
Мемлекеттік органның Конституциямен белгіленетін құқықтық мәртебесі мемлекеттік билік
Конституциялық заң күші бар Жарлығымен белгіленген кең өкілеттіліктер
1. Мемлекеттік билік органдарының құру жұмыстарына байланысты
2.Атқарушы билік тармағы саласында Президентке өте көп өкілеттіліктер
3. Мемлекет басшысы ретінде Президент сыртқы саясат және
4. Президенттің өкілеттілігіне азаматтық мәселесі, саяси баспана беру,
Атқарушы биліктің орталық (республикалық) органдарын олардьң қызметінің сипатына
Қазіргі кезде төмеңдегі салалар бойынша республиканың орталық атқарушы
а) экономика салалары бойынша: Экономика; Мемлекетгік кіріс; Қаржы;
ә) әлеуметтік-мәдениет салалары бойынша: Мәдениет, ақпарат және қоғамдык
б) әкімшілік-саяси қызмет бойынша: Сыртқы істер, Қорғаныс; Ішкі
Қазақстан Республикасы министрліктерінің құрамында Үкімет құратын ведомстволар болады.
Сонымен, Қазакстан Республикасында ұйымдык-құкықтық нысандарда қалыптасып қызмет атқарып
1) Қазақстан Республикасының министрліктері;
2) Қазакстан Республикасынының агенттіктері;
3) Қазақстан Республикасы министрліктерінің кұрылымдык бөлімшелері больш табылатын
Қолданылған әдебиеттер тізімі
«Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару» туралы Қазақстан Республикасының
«Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы» ҚР Президентінің Конституциялық
«Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы»
«Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы»
«Қазақстан Республикасының Президенті туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы,
«Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» ҚР Конституциялық заңы, 1995
«Қоғамдық бірлестіктер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. 1996 жылғы
«Нормативтік құқықтық актілер туралы» 1998 жылдың 24 наурызындағы
«Саяси партиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. 2002 жыл
Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы. 1995.
Құқықтану: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына
http://www.kar-femida.kz/Keis/050301-3-IIkz/4/klek.htm
3
