TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

Кіріспе 3

1. Тартыс ұғымы, оның әлеуметтік алғышарттары 4

2. Әлеуметтік тартыстарды және олардың функциясын жіктеу 12

3. Тартыс субъектілері, сатысы, мақсаты және реттеу механизмдері 14

4. Заңи тартыстардың типологиясы 22

Қорытынды 26

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 27

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Социология

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ



Мазмұны

Кіріспе 3

1. Тартыс ұғымы, оның әлеуметтік алғышарттары 4
2. Әлеуметтік тартыстарды және олардың функциясын
3. Тартыс субъектілері, сатысы, мақсаты және реттеу
4. Заңи тартыстардың типологиясы 22

Қорытынды 26

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 27

Кіріспе

Қоғам әр түрлі әлеуметтік байланыстар мен өзара қарым-қатынастардан
Адамдардың және олардың топтарының әлеуметтік мінез-құлқын түсінуге болады,
1950 жылдары қазіргі әлеуметтануда конфликтологиялық бағыт қалыптасты. Бұл
Тартыс кез келген қоғамға тән, өйткені адамдар мен
1. Тартыс ұғымы, оның әлеуметтік алғышарттары

Тартыс проблемасы социологияның өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.
Тартыс – бұл қарама-қарсы мақсаттардың, ұстанымдардың, күштердің, өзара
Зерттеушілер тартыстың қоғамның оңтайлы құралдар арқылы жеңуге болатын
Тартыс проблемасын зерттеудің бастаулары ерте заманға барып тіреледі.
Тартысты негіздеп қарастырған А. Смит болды. 1776 жылы
Әлеуметтік тартысты байыптауда Г. Гегель көп жұмыс атқарды.
К. Маркс пен Ф. Энгельс тартысты, ең алдымен,
Марксизм сыншылары тартыс проблемасы марксистік ілімде жан-жақты негізделмегендігін,
Әлеуметтік тартыстың басқа да түсіндірмелері бар. Неміс ойшылы
Тартыс проблемасының бұдан арғы теориялық негіздемесі ХХ ғасырда
Функционализм өкілдері қоғамның тең салмақты, тартыссыз үлгісін қолдайды.
Оның теңдігі мен тұрақтылығы ретінде қоғам “тұтастығы” идеясын
Либералдық бағыттағы неміс социологы Ральф Дарендорф қоғамның тартысты
Оның пікірінше, кез келген қоғам мәжбүрлеуге сүйенеді. Қоғам
Субъектілердің мүдделері тікелей тартыстың қалыптасуына ықпал етеді. Сондықтан
Тартыс дамуының екінші кезеңі Дарендорф бойынша, латенттік, яғни
Үшінші кезең осы немесе өзге “бірыңғай” топтардың (мысалы,
Дарендорфтың ойынша, әлеуметтік тартыстардың негізіне мынадай саяси факторлар
Ресурстарды, көш басшылықты, билік пен мәртебені иеленуге және
Дарендорф тартыстардың – қоғам өмірінің барлығын көктей өтетін
Оқымысты тартысты реттеуге айрықша көңіл бөледі. Тартысты реттеу
Қоғам мен биліктің, әлеуметтік құрылымның өзінің сипаты тартыстың
Американ социологы Льюс Козер әлеуметтік тартысты “құндылық үшін
Қоғамның жай-күйіне қарай Козер әлеуметтік тартысқа жіктеме жасайды.
Тартыстың жалпы теориясын американ социологы Кеннет Эварт Болдуинг
Тартыс тараптар өздерінің қарсылықтарын және өздерінің оған деген
1) қарсыласыңа қиындық туғыз;

2) оның әрекетінің еркіндігін шекте;

3) оның жағдайы мен резервтерін жеке мақсаттарыңа жетуге
4) өз күшің мен құралдарыңды өзіңе пайдалы бағытқа
5) қарсыласыңның үйлестіргіш орталықтарын қатардан шығар;

6) үйлестіруші орталықтарды жаңартуға тырыс;

7) шешім қабылдауға жет, содан кейін ғана татуласуға
8) қарсыласыңды әлсірететін шырмауық саясат жүргіз;

9) үрейлендір, яғни үрей әрекеттен гөрі тиімді болады;

10) жасырын әрекет ет, алда.

Алайда, тартыс проблематикасы өзара шоғырлану мен күреспен тәмамдалмайды.
Әлеуметтік тартыс теріс, қиратқыш сипатқа ие болады, қарым-қатынастарды
Тартыстардың “орташа” деп аталатын нысандарының (бейтараптық, біртұтастық және
2. Әлеуметтік тартыстарды және олардың функциясын жіктеу

Сөйтіп, қоғамда тартыстардың көбеюі арта түседі. Бірқатар социологтар
- жеке тартыстар, бұған адамның өз ішінде болатын,
- тұлғалар арасындағы тартыстар - бір немесе
- топ аралық тартыс - қарама-қарсы мүдделері бар
- қажеттілік тартысы – индивидте қосарлы қажеттілік болса,
- сыртқы ортамен тартыс – топ құрайтын индивидтер
Тартыстың ролін қоғам дамуындағы қашып құтылуға болмайтын құбылыс
Тартыстың басқа оңды функциясына коммуникативті-байланыстырушы қызметін жатқызуға болады.
Тартыстың тағы бір жағымды функциясына шоғырландырғыштығын жатқызуға болады.
3. Тартыс субъектілері, сатысы, мақсаты

және реттеу механизмдері

Әлеуметтік тартыстарды қарастыру кезінде маңызды мәселеге тартысты қатынастардың
Тартыстың қатысушылары кез келген адам, ұйым немесе тартысқы
Әлеуметтік тартыстың субъектісі тартысты жағдайды жасауға қабілетті, яғни
Субъектілердің қажеттілігі, олардың мүдделері, мақсаттары, ұнататындары билікті пайдалана
Әлеуметтік тартыс саяси, этникалық басқа лидерлердің тартысы формасында
Тартыстарда әлеуметтік топтардың үш түрі бөліп көрсетіледі.

Бастапқы топтар – объективті және субъективті сәйкес келмейтін
Екінші топтар – тікелей тартысқа қатысушы болғысы келмейтін,
Үшінші топтар – тартысты шешуге мүдделі күштер.

Сонымен бірге конфликтология тартыс кезіндегі үш түрлі негізгі
1. Деструктивті тип тартысты шиленістіруге үнемі дайын тұруымен,
2. Конформистік типтегі субъектілер енжар, олар күресті жалғастырудан
3. Конструктивті тип тартысты басуға, тараптардың екеуі үшін
Тартыста қарама-қайшылықтардың өсуі жолында тартыс алдындағы жағдай деп
Тартыстың бастапқы сатысында басталған тартысты жеңу мақсатында араласуға
Тартыстың өзінде әрекет ашық, тікелей немесе жасырын, жанама
Сонымен, тартыстың басталуы үшін үш шарт қажет: объективті
Әлеуметтік тартыстың өтуінің үшінші сатысы тартысты шешу болып
Тартысты шешу белгілеріне инцидентті аяқтау жатады. Бұл тартысушы
Тартысты шешу тартыстық ахуалды өзгерткенде, нақтырақ айтқанда, егер
Тартысты табысты шешу белгілі бір жағдайлармен байланысты, атап
- оның себептеріне уақтылы және нақты диагностика қою.
- тараптардың қарама-қайшылықты жеңудегі екеуара мүдделілігі. Бұл әрбір
- тартысты жеңу жолдарын бірлесе отырып қарастыру. Мұндай
Социологиялық ғылымда тартыстарды реттеу технологияларын жасауға, оларды басқаруға
Тартысты басқарудың міндеті оның өсуіне жол бермеу және
- әлеуметтік тартыстарды (ең алдымен көлеңкелі, анық емес,
- тараптарға қатысты қоздырғыш ахуалдың пайда болуына тосқауыл
Әлеуметтік тартысты шешу – едәуір күрделі іс. Ол
1) қолда бар барлық құралдармен қалаған мақсатқа жетуге
2) тартыстан кету;

3) туындаған проблеманың қолайлы шешімін табу мақсатында келіссөздер
Тартыстан шығудың нақты тәсілі осы тартыстың даму ахуалы
Бұдан ары тартыстың жасырын және анық себептерін, яғни
Содан кейін шешімдер емес, мақсаттар санаттарында проблеманы анықтауға,
Мүдделер – міне, назарды осыған шоғырландыру қажет, өйткені
Конфликтологтар тартысқа қатысушалыр мен туындаған проблемалар арасында шекара
Сондай-ақ тартыстың бастамашыларына қатысты әділ және алдын ала
Тартыстың мәнін кеңейтпей, қайта шағымдар санын азайтқан дұрыс.
Тартысты шешу үшін мыналарды ескеру керек:

тартыс = тартысты жағдай + инцидент.

Тартысты жағдай – бұл тартыстың ақиқат себебі бар
Инцидент – тартысқа себеп болған жағдайдың өтуі.

Тартысты жағдай мен инцидент бір-біріне тәуелді емес, бір-бірінің
1) тартысты жағдайды жою және 2) инцидентті тоқтату.

Біріншісін орындау қиын болғанымен, барынша маңыздырақ. Нақты өмірде
Тартысты жағдайға баруға болатын басты үш түрлі мақсат
1. Тартысты шешу, яғни екі тарапты да қанағаттандыратын
2. Кейіннен өзінің мінез-құлқына қатысты ұят болмауы немесе
3. Әріптеспен қарым-қатынасты жалғастыру. Өйткені сен оны “жау”
Тартыстағы типтік мінез-құлық (статистика бойынша ол барлық жағдайдың
Осыдан барып өзін-өзі бекіту, басқа тараптың мүдделерін ескерместен
Тек теңдік пен ынтымақтастыққа бағдар ұстау ғана тартыстан
4. Заңи тартыстардың типологиясы

Әлеуметтік тартыстың бір түрі заңи тартыс болып табылады.
Мүдделер тартысында адамдардың мақсаттары, мүдделері, ішінара мінез-құлық сарындары
Құқықты білуді немесе проблеманы түсіну туралы дауласуды білдіретін
Сөйтіп, заңи тартыстардың өзіндік ерекшеліктері олардың заңи сипаттамаларында
Айрықша топқа халықаралық құқық нормаларымен, мемлекеттердің шарттарымен және
Көптеген тартыстар аралас сипатқа ие болады және құқықтық,
Тартыстарды қараудың заңи рәсімдеріне салалық заңи пәндерде дербес
Көптеген басқалары сияқты заңи тартыстар ғаламдық және аймақтық,
Кез келген тартыстың барынша маңызды аспектісі – оны
Заңи тартыстың өзіндік ерекшелігі оның шын мәнінде жалғандығында.
Жалған заңи тартысты ең дұрысы ахуалды түсіндіруге және
Сөйтіп, конфликтология әлеуметтік тартысты қоғам дамуының шешуші немесе
Қорытынды

Әлеуметтік тартыс мәселесін қарастыра келіп тартыстың кез келген
Әлеуметтік тартыс қоғам тысында емес, оның ішінде қайнап
Кез келген қоғамға басшылық және бағыныштылық қатынастар тән,
Қорыта келе біз теңдік пен ынтымақтастыққа бағдар ұстау
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Аженов М.С., Биекенов К.У. и др. Экономическая
2. Дарендорф Р. Элементы теории социального конфликта. //
3. Дорин А.В. Экономическая социология. Минск, 1997.

4. Гегель Г. Философия права. М., 1990.

5. Запрудский Ю.Г. Внутри конфликта. // Социологические исследования.
6. Ковачик П., Малиева Н. Предупреждение и разрешение
7. Самыгин С.И., Столяренко Л.Д. Психология управления: Учебное
8. Социология: Учебное пособие / Под ред. проф.
9. Социология: Учебник для вузов / Под ред.
1

27