TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



Жоспар - www.topreferat.com.kz

Кіріспе 2

Негізгі бөлім 4

1 Қазақстан Республикасындағы сайлау құқығы 4

2 ҚР сайлау жүйесі: негізгі түсініктер, ұйымдастыру және өткізу реті 8

2.1 Сайлау жүйесінің негізгі түсініктері 8

2.2 Сайлау органдары 11

2.3 Сайлау округтерi мен учаскелерi 15

2.4 Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмi 17

2.5 Дауыс беру қорытындыларын анықтау 24

Қорытынды 27

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 28

1

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Саясаттану

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ



ЖОСПАР

Кіріспе 2

Негізгі бөлім 4

1 Қазақстан Республикасындағы сайлау құқығы 4

2 ҚР сайлау жүйесі: негізгі түсініктер, ұйымдастыру және
2.1 Сайлау жүйесінің негізгі түсініктері 8

2.2 Сайлау органдары 11

2.3 Сайлау округтерi мен учаскелерi 15

2.4 Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмi 17

2.5 Дауыс беру қорытындыларын анықтау 24

Қорытынды 27

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 28

Кіріспе

Қазақстан халқына Елбасы жіберген Жолдауында сайлау жүйесін жетілдіру
Көп социалистік мемлекеттерде демократия тәжірибесі социализмнен бұрын болған,
Біздің қоғам бірінші қадамдар жасап қатаң әкімшілік регламентациядан
Бұл жұмыста Қазақстан Республикасы жалпы сайлау ерекшеліктері қамтылып
Негізгі бөлім

1 Қазақстан Республикасындағы сайлау құқығы

Сайлау құқығы термині заң әдебиетінде субъективті және объективті
Сайлау құқығы екі түрлі субъективтік құқықтарға бөлінеді:

– біріншіден, сайлауға қатысу құқығы (дауыс құқығы, сайлау
( екіншіден, мемлекет азаматтарының қандай да бір өкілдік
Қазақстан Республикасының конституциялық заңының 4-бап 1-пунктіде жазылған: «Жалпыға
Француз ғалымы М. Дюверженің пікірі бойынша «жалпыға бірдей
Демократияны құру жолындағы мемлекеттер азаматтардың сайлау құқығын шектейтін
Тұрғылықты жер цензасы бойынша АҚШ және Австралияда белсенді
Қазіргі кезде жыныс цензі өте сирек кездеседі (Кувейтте
Біздің мемлекетіміздің заңында бәсең сайлау құқығының да шектеулері
ҚР Ата-заңының 41-бап 2-пунктіге сәйкес Қазақстанда 15 жылдан
ҚР Ата-заңының 51-бап 2-пунктіге сәйкес кемінде 3 жыл
«Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» конституциялық заңы 4-бап
Тіркелу алдындағы бір жыл ішінде сыбайлас жемқорлық тұрғысында
тіркелу алдындағы бір жыл ішінде қасақана қылмыстық құқық
тіркелу уақытына қарай соттылығы өтелмеген немесе заңда белгіленген
Қазақстанда орнатылған бәсең сайлау құқығының жас бойынша шектеулер
Тең сайлау құқығы сайлаушылар Республика Президенті, Парламенті Мәжілісінің
Төте сайлау құқығы бойынша Республика Президентін, Парламенті Мәжілісінің
Жасырын дауыс беру принципі Республика Президентін, Парламентінің және
Көп елдерде жасырын дауыс беру принципін бірден танымамады.
Біздің елімізге келсек, қазақ хандарды, билерді және әскери
2 ҚР сайлау жүйесі: негізгі түсініктер, ұйымдастыру және
2.1 Сайлау жүйесінің негізгі түсініктері

Мемлекетіміздің сайлау жүйелеріне тоқталмас бұрын алдымен жалпы сайлау
Мемлекеттің саяси жүйесіндегі маңызды буыны – сайлау. Оның
Сайлау жүйесі дегеніміз – өкімет органдарына ашық сайлаумен
Оның негізгі құрамдас бөліктері төмендегідей:

- берілген дауысты санау тәсілі мен депутаттық мандат
- сайлау процесі сайлаудың тікелей ұйымдастыру жағын көрсетеді.

Сайлаушылардың берген дауысын санау тәсілі мен депутатық мандатты
Мажоритарлық жүйе бойынша белгіленген дауыстың басым бөлігіне ие
Мажоритарлық жүйе қолданылатын сайлау округтері бір мандатты болып
Пропорционалды сайлау жүйесі әлемде өте кең таралған. Оның
Бұл жүйе қазіргі күні әлемнің 60 елінде қолданыста
Ол бір мақсатқа – дауыс пен мандат саны
Сайлау процесінде жекелеген үміткерлер емес, партиялық тізіммен сайысқа
Аралас жүйе жоғарыдағы екеуінің қоспасынан келіп шығады. Бір
Қазақстан Республикасында Президентті және Парламент депутаттарын сайлау кезінде
дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (таңдаушылардың) елу пайыздан астамының
қайта дауыс беру кезінде бірден-бір кандидат дауысқа түскен
- қайта дауыс беру кезінде басқа кандидатқа
Мәслихаттардың депутаттарын сайлау кезiнде дауыс санаудың мынадай жүйесi
- дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың елу пайыздан астамының
- егер сайлауда бiр кандидат дауысқа түскен жағдайда
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау кезiнде дауыс
- басқа кандидаттарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың
2.2 Сайлау органдары

Қазақстан Республикасында сайлауды әзiрлеу мен өткiзудi ұйымдастыратын мемлекеттiк
Сайлау комиссияларға Республиканың Орталық сайлау комиссиясы, аумақтық сайлау
Сайлау комиссиялары өкiлеттiктерiнiң мерзiмi бес жыл. Әрбір сайлау
Орталық сайлау комиссиясы Республика сайлау комиссияларының бiртұтас жүйесiне
Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы заңының 12-бапқа сәйкес Орталық
1) Республиканың аумағында сайлау туралы заңдардың атқарылуына бақылауды
2) Президент пен Парламент Мәжiлiсi депутаттарының сайлауын әзiрлеу
2-1) саяси партияларды Парламент Мәжiлiсi депутаттарының партиялық тiзiм
3) Парламент Мәжiлiсiнiң депутаттарының сайлау жөнiндегi сайлау округтерiн
3-1) облыстар (республикалық маңызы бар қалалар мен Республика
4) сайлау науқанын өткiзуге жұмсалатын шығыстардың мөлшерлi сметасын
5) Президенттi, Парламент депутаттарын сайлау жөнiндегi сайлау комиссияларына
6) Президенттi сайлау жөнiнде дауыс беруге арналған бюллетеньдердiң
7) сайлауды әзiрлеу мен өткiзуге байланысты мәселелер бойынша
8) Республика Президенттiгiне кандидаттарды, олардың сенiм бiлдiрген адамдары
9) Президенттi және Парламент депутаттарын сайлау жөнiндегi сайлау
10) Республика бойынша тұтас алғанда Президенттi және Парламент
11) Президент сайлауы кезiнде қайта дауыс беру мен
12) Парламент депутаттарының қайта сайлауын тағайындайды;

13) шығып қалғандардың орнына Парламент депутаттарының сайлауын тағайындайды;

14) мәслихаттардың кезектi және кезектен тыс сайлауын тағайындайды;

15) мәслихаттар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарын сайлауды
16) әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiс халқының мөлшерiне сәйкес олардан Парламент
17) Республика заңдарына сәйкес басқа да өкiлеттiктердi жүзеге
2.3 Сайлау округтерi мен учаскелерi

Қазақстан Республикасында Парламент Мәжiлiсiнiң және мәслихаттардың депутаттарын, жергiлiктi
Республика Президентi және бара-бар өкiлдiк жүйесi бойынша партиялық
Сайлау округтерiн тиiсiнше Орталық және аумақтық сайлау комиссиялары
Сайлау учаскелерi мынадай жағдаяттар ескеріле отырып құрылады:

1) Әрбiр сайлау учаскесiнде сайлаушылардың үш мыңнан аспауы
2) Әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстегi әкiмшiлiк-аумақтық құрылым шекарасының сақталуы қажет;

3) сайлау округтерiнiң шекаралары мен сайлау учаскелерi шекараларының
2.4 Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмi

Президенттi, Парламент Мәжiлiсi мен мәслихаттардың депутаттарын, жергiлiктi өзiн-өзi
Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы заңының 25-бап 1-пунктіге сәйкес:
1. Сайлаушылар тiзiмдерiне:

1) Республиканың белсендi сайлау құқығы бар азаматтары;

2) тұрғылықты жерi бойынша тiзiмдердi жасаған кезде тиiстi
3) демалыс үйлерiнде, санаторийлерде, тұрақты емдеу-профилактикалық мекемелерiнде, шалғайдағы
4) әскер бөлiмдерi бойынша әскер бөлiмдерiнде тұрған әскери
5) шет мемлекеттердегi Қазақстан Республикасының өкiлдiктерi жанындағы сайлау
2.6 Дауыс беру тәртiбi

Қазақстан Республикасында кандидатты сайлау бюллетень арқылы іске асырылады.
1. Сайлау бюллетенiне мемлекеттiк тiлдiң әлiпбилiк тәртiбiмен тегi,
2. Сайлау бюллетеньдерi қазақ тiлiнде және орыс тiлiнде
3. Сайлау бюллетеньдерi учаскелiк сайлау комиссияларына сайлауға жетi
4. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау кезiнде
5. Сайлау бюллетеньдерi орналасқан үй мөрлеп бекiтiлiп, iшкi
Президенттi, Парламент Мәжiлiсi мен мәслихаттар депутаттарын, жергiлiктi өзiн-өзi
Учаскелiк сайлау комиссиясы дауыс беретiн уақыт пен орын
Сайлаушылар арнайы бөлінген үй-жайларда дауыс береді.

Оларда жасырын дауыс беруге арналған кабиналар жеткiлiктi мөлшерде
Сайлауда дауыс құқығын басқа бiреуге беруге және сол
Дауыс беруге арналған бюллетеньдер сайлаушыларға сайлаушылар тiзiмдерi
Жекелеген сайлаушылар денсаулық жағдайына және басқа себептерге байланысты
Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы заңының 41-бап 7,8-пункттерге сәйкес:

7. Сайлаушылар тiзiмдерiн жалпы жұртқа таныстыру үшiн ұсыну
8. Егер Президенттi, Парламент Мәжiлiсiнiң және мәслихаттардың депутаттарын
Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы заңының 42-бапқа сәйкес:

1. Дауыс берушiлер сайлау бюллетеньдерiн жасырын дауыс беруге
1) сайлау комиссиясының мүшесi;

2) жергiлiктi өкiлдi немесе атқарушы органның лауазымды адамы;

3) кандидаттың сенiм бiлдiрген адамы;

4) бұқаралық ақпарат құралдарының өкiлi-журналист;

5) тиiстi сайлау комиссиясы жанында тiркелген Республиканың қоғамдық
2. Сайлаушы (таңдаушы) өзi дауыс беретiн кандидат тегiнiң
3. Сайлаушы жергiлiктi өзiн-өзi басқару органы мүшелерiн сайлаған
4. Толтырылған бюллетеньдердi сайлаушы (таңдаушы) дауыс беруге арналған
5. Әр учаскеде, пунктте дауыс берудi өткiзген кезде
2.5 Дауыс беру қорытындыларын анықтау

Дауыстарды санау дауыс беру аяқталғаннан кейiн басталады.

Дауыстарды санау әрбiр кандидат әрбiр саяси партия бойынша
1) учаскедегi (дауыс беру пунктiндегi) сайлаушылардың жалпы
2) бюллетеньдер алған сайлаушылар санын;

3) дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың жалпы санын;

4) әрбiр кандидат үшiн, әрбiр саяси партия үшiн
5) жарамсыз деп танылған бюллетеньдер санын;

6) сайлаушылар барлық кандидаттарға, саяси партияларға қарсы дауыс
5. Мынадай бюллетеньдер:

1) белгiленбеген үлгiдегi;

2) тиiстi сайлау комиссиясы мүшесiнiң қолы қойылмаған;

3) жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау кезiнде
4) сайлаушылардың ерiк бiлдiруiн анықтау мүмкiн емес бюллетеньдер
Президенттi, Парламент депутаттарын сайлау қорытындылары туралы хабарды Орталық
Хабарда сайлаушылар енгiзiлген азаматтардың жалпы саны; дауыс
Сайлау комиссиялары 7 күн мерзiм iшiнде Президенттiң,
Орталық сайлау комиссиясы қызметке кіріскен Президентке, сайлау
Қорытынды

Сайлау заңдылығын жетілдірмей қоғамды демократияландыру мүмкін емес. Қазақстан
Сайлау кезінде халық өз пікірін білдіруге мүмкіндігі бар.
Ілгерілемелі қозғалыстағы қоғамдық қатынастардың демократияландыруында Қазақстан Республикасы сайлау
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

ҚР Конституциялық заңы «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» -
«Саясат» журналы - №6, 2002 жыл

«Саясат» журналы - №12, 2002 жыл

«Казахстанская правда» - 12 август, 2003 год

Duverjer M Institutions Politiques et Droit Constitutionnel. Paris.
Избирательные системы стран мира. М., 1961. с.46

Исмагамбетов Т. Институт выборов и системы представительства: происхождение,
Кожахметов Б. Порядок проведения выборов в РК. /Мир
Макулбеков Б. О правах и обязанностях избирателей. /
Мухаммеджанов Избирательное право РК. / Право и государство
Василик М.А., Вершинин М.С. Политология. М., 2003.
Duverjer M Institutions Politiques et Droit Constitutionnel. Paris.
Ковлер Л.И. Политический маркетинг во Франции. Техология и
Избирательные системы стран мира. М., 1961. с.46

1