Бельгияның саяси жүйесі
Саяси жүйе:
А-20) Германиядағы парламенттік биліктің жүзеге асуы;
Б-20) Германияның саяси партиялары;
С-20) Еуропалық парламент;
А-20) Германиядағы парламенттік биліктің жүзеге асуы;
Германия – федеративті мемлекет болып табылады. Әкімшілік-аумақтық бөлінісіне қарай 16 жерден тұрады. Негізгі заңы – конституциясы 1949 жылғы 23 мамырда қабылданған. Елдің федералдық президенті Федералдық жиналыста бес жыл мерзімге сайланады. Қазіргі Федералдық президенті Кристиан Вульф, ол 2010 жылдың 2 шілдесінде сайланған. Германия парламенті екі палатадан – Бундесрат (жоғарғы) және Бундестагтан (төменгі) тұрады. Бундестаг — жалғыз конституциялық орг. Ол тікелей сайлау негізінде жүзеге асырылады. Ол әдетте 656 депутаттан түрады. Оның жартысы сайлау округтерінде, ал қалғаны жергілікті тізім бойынша жалпылама, тікелей, еркін, тең және құпия сайлау түрінде 18 жасқа толған азаматтар арасында жүргізіледі. Бундестаг 4 жылға сайланады. Конституцияда Бундестаг өзін-өзі қызметтен босатуы туралы заң қаралмайды. Конституцията 5%-дан жоғары дауыс жинаған партиялар немесе кемінде 3 сайлау округінде 1 мандаттан жинаған партиялар сайлана алады. Депутаттар еркін мандатқа ие.Бундестаг саяси еркін пікірдің басты органы болып табылады. Оған үкіметтің қызметіне парламенттік бақылау жасау, заңдық қызметтер және әртүрлі саяси күштердің қызметтері тағайындалған. Бундестаг зандық негізде бюджеттерді қабылдайды және Федералды Канцлердің сайлауы арқылы федералды Үкіметтің қүрылуына қатысады. Бундесрат — [неміс. Bundesrat — федералды кеңес] — жерлер палатасы, ол 68 жергілікті өкілдерден түрады, ГФР Конституциясының 50-53 тармақтары негізінде Бундесрат федерацияның жер арқылы заң шығарушы және басқарушылық қызметеріне қатыса алатын мүшені үсынады. Бундесратта әрбір жер минимальды түрде 3 дауыспен шектелген, жер мен оның 2 млн. түрғыны 4 дауысқа ие бола алады, ал 6 млн-ы -5,1 млн. Жоғары — 7 дауысқа ие бола алады. Әрбір жер өкілдері ортақ дауыс беруге міндетті. Көптеген шешімдер қарапайым көпшілік дауысымен қабылданады (мәселен, Конституцияға өзгертулер енгізу, импичмент). Бундесрат президенті 1 жылға сайланады. Бундесрат вето қүқына ие және заңдар шығаруға қатыса алады. Бундесрат депутатары 4 жылға жалпы сайлауда бүкіл халықтың қатысуымен сайланады. Бүл органды біздің еліміздегі Сенатпен салыстыруға болады. Бун¬десратты жер үкіметі өкілдерінің 68 мүшесі құрайды. Егер федералдық президент болмаған немесе ол өзінің міндетін атқаруды мерзімінен бұрын тоқтатқан жағдайда мемлекет басшысының міндеті Бундесрат төрағасына көшеді. Атқарушы билік – федералдық үкіметтің құрамына германдық Бундестагта сай¬ланған Федералдық канцлер мен федералдық министрлер кіреді. Федералдық канцлер мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайды. Германия қазіргі Федералдық канцлері – Ангела Меркель.
Б-20) Германияның саяси партиялары;
Германия Федеративті Республикасында бірқатар саяси партиялар қызмет етеді. Олардың ішінде негізгілері, яғни басқа партияларға қарағанда ықпалы күшті алты партияны бөле-жара атаған жөн. Ретіне қарай атайтын болсақ, 1869 жылы құрылған Алмания Социал-демократиялық партиясы; 1945 жылы құрылған Христиан демократиялық одағы. Бұл партияны Федералдық канцлер Ангела Меркель басқарады. Негізгі мақсаты – Батыс елдерімен интеграция жасау және әлеуметтік нарықтық экономика. Бұдан кейінгісі Христиан әлеуметтік одағы; Еркін демократиялық партиясы; Демократиялық социализм партиясы және 1990 жылы құрылған “Жасылдар” одағы. 2002 жылғы қыркүйекте өткен Бундестаг сайлауында тиісті 603 орынның 251-ін Германия Социал-демократиялық партиясы, 248-ін Христиан демократиялық одағы мен Христиан әлеуметтік одағы, 55-ін “Жасылдар”, 47-сін Еркін демократиялық партиясы, ал 2 орынды Демократиялық социализм партиясы алды.
С-20) Еуропалық парламент;
Еуропалық парламент — Еуропалық одақтың өкілдік органы. Көмір және болат балқыту жөніндегі еуропалық бірлестік негізінде құрылған. 1957 жылы бірлестіктің 1-мәжілісі өтті. Сол жылы ол Рим келісімшарты бойынша Еуропалық экономиаклық қауымдастыққа айналды. 1985 жылдан бастап “Еуропалық парламент” деп аталды. 1979 жылдан бастап Еуропалық Одаққа (ЕО) мүше мемлекеттердегі тұрғындардың санына сәйкес белгіленген квота бойынша жалпыға бірдей сайлау тәртібі енгізілген. Мысалы, 1994 жылы маусымда өткен сайлауда депутаттар 5 жыл мерзімге сайланды. Ұлттық парламенттерден айырмашылығы депутаттар тікелей заң шығарумен айналыспайды. 1992 жылы Маастрихт келісімшартының күшіне енуіне байланысты Еуропалық парламенттің өкілеті (бұған шейін, негізінен, кеңесшілік қызметпен айналысқан) кеңейтілді. Ол Еуропалық одақтың шешімдерін дайындау мен қабылдау ісіне белсене қатысып, сыртқы саясатын қалыптастыруға ықпал етеді. Одақтың бюджетін бекіту барысында басымдық иеленіп, ұйымаралық келісімдер жасауға атсалысады. Еуропалық одақ кеңесі мен Еуропалық комиссия кейбір мәселелер бойынша, әсіресе, халықаралық келісімшарттар жасасу, жаңа мүшелер қабылдау жөнінде Еуропалық парламенттің мақұлдауын алуға тиіс. Еуропалық парламент жыл сайын Страсбург (Франция) қаласына сессияға жиналады. Төтенше мәжілістері Брюссель (Бельгия) қаласында өткізіледі, мұнда Еуропалық парламенттің комитеттері жұмыс істейді. Хатшылығы Страсбургте орналасқан. Еуропалық парламентте 20 тұрақты комитет жұмыс істейді. Олар саяси, құқықтық, бюджеттік, сыртқы экономикалық, т.б. мәселелермен айналысады. Сондай-ақ, жекелеген мемлекеттермен не елдер тобымен қарым-қатынасты дамыту жөнінде парламенттік делегациялар құрылған. Қазіргі кездегі Еуропарламенттің негізгі өкілеттілігі мынадай:
— Заңшығару процесіне атсалысу;
— Еуропалық парламент Еуропалық одақ Кеңесімен бірлесіп нормативті актілер мен басқа да қүжаттарды қарастырып, Комиссияның қарауына жоба үсынады;
— Еуропалық Одақ бюджетін қабылдауға қатысу (Еуропалық одақ Кеңесімен бірлесіп);
— Еуропалық одақтың басқа да органдары және лауазымды түлғалары қызметін бақылау (ең алдымен Комиссия жүмысын);
— Басқа да билік органдары мен лауазымды түлғаларды тағайындау, Комиссияға және оның тәрағасына сенім вотумын білдіру, Омбудсманды тағайындау әкілеттігі;
— ЕО-тың бірқатар аса маңызды халықаралық келісімдерін санкциялау;
— Еуропалық Одаққа жаңа мемлекеттердің қабылдануына келісім беру.
