Қаржыны басқаруды ұйымдастыру курстық жұмыс
КІРІСПЕ
Қаржыны басқару ұғымы
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысын басқару
Мемлекеттің қаржысын басқару
Қаржыны баскарудың автоматтандырылған жүйесі
ПайдаланҒАН Әдебиеттер:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Қаржы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қаржыны басқаруды ұйымдастыру
КІРІСПЕ
Қаржыны басқару ұғымы
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысын басқару
Мемлекеттің қаржысын басқару
Қаржыны баскарудың автоматтандырылған жүйесі
ПайдаланҒАН Әдебиеттер:
КІРІСПЕ
Басқару адам қызметінің барлық аясына, соның ішінде қаржы
Адамдардың саналы, мақсатты қызметі ретіндегі басқару экономикалық заңдардың
Қаржыны басқару — бұл қаржыны және шектесуші экономикалық
1. Қаржыны басқару ұғымы
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемлекеттік
Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидаттар қойылған:
басқарудағы демократизм;
қаржы мәселелеріне саяси тәсілдеме (көзқарас);
басқарудағы экономикалық және әкімшілік әдістердің оңтайлы үйлесуі (ұштасуы);
басқарудың ғылымилығы;
орталықтандырылған, салалық және аумақтық басқарудағы келісушілік;
басқарудағы жауапкершілік;
шаруашылық шешімдерінің сабақтастығы.
Қаржыны басқарудың екі аспектісін ажырата білген жөн: біріншіден,
Қаржыны басқаруға ғылыми көзқарас қаржы қатынастарының әрбір сферасында,
Қаржы қатынастарының әрбір сферасы мен әрбір буынында басқару
Қаржылық ақпараттың ғылыми негізделген жоспарлау мақсаты үшін де,
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесіңде маңызды орын алады.
Ұйымдастыру — басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын,
Қаржыны басқаруды дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Көбінесе қаржыны
Қаржылық реттеу – бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау процесінде де, сонымен
Қаржыны басқаруда басқа кез келген басқарылу жүйесіндегідей басқарудың
Кәсіпорындарда және ұлттық шаруашылық саласында қаржыны басқаруды кәсіпорындардың,
Нарықтық экономиканың қалыптасып, дамуы жағдайындағы қаржыны басқару қаржы
Өткен кездің оңтайлы тәжірибесіне келеңсіз қарау қаржының дамуына,
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттің қаржысын басқарудың қолданылып жүрген
Біріншіден, өкіметтік операцияларды қамтудың толық еместігі.
Қазіргі кезде өкіметтік операциялардың едәуір бөлігі, биліктің аймақтық
Екіншіден, түсімдерді уақтылы алуға жеткілікті бақылау жасамау.
Қаржы министрлігі, Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі бұл
Үшіншіден, мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландыру жүйесінің кемшіліктері.
Бұрынғы КСРО-да мемлекеттік бюджеттің тапшылығын қаржыландырудың дәстүрлі көзі
Мемлекеттік бюджет тапшылығын жабудың баламалы қаржы көзі ретінде
2. Шаруашылык жүргізуші субъектілердің қаржысын басқару
Бұл буынның қаржысын басқаруды министрліктердің, ведомстволардың, концерндердің, ассоциациялардың,
Қоғамдық ұйымдардың қаржысын осы ұйымдардың қаржы бөлімдері мен
Министрліктер мен басқа жоғарғы органдардың қаржы басқармаларының аппараты
Қаржы жүйесінің бұл буынында нарық жағдайында басқару қаржы
Кәсіпорындарда қаржы менеджментінің объектілері мыналар болып табылады: жылжымайтын
Қаржы менеджменті уәждемелерге — адамдардың немесе ұжымдардың қажеттіліктері
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы бөлімдері (службалары) кредит және
Шаруашылық серіктестіктерінде қаржыны басқаруда басқа функциялармен қатар, жоғарғы
Қаржы бөлімінің құрылымы (1 сызба) әдетте болжамды-талдамалық, есеп-қисап,
Қаржы-өтім бөлімдері бюджетпен, банктермен, жоғарғы ұйымдармен есеп айырысу
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы службаларының маңызды міндеттері мыналар
- табысты немесе пайданы өсірудің жолдарын іздестіру және
- өндіріс, күрделі қаржылар, жаңа техниканы ендіру және
- мемлекеттік бюджет, банктер, жеткізушілер, жоғарғы ұйымдар алдындағы
1 сызба. Шаруашылық жүргізуші субъектісінің қаржысын басқару
Шаруашылык жүргізуші субъектінің
Жоспарлау-экономикалық бюросы Банк және кассалық
операциялар бюросы Есеп айырысу бюросы
TOПТАР
Қаржылық-кредиттік жоспарлау Оперативтік-
жоспарлау және бақылау Экономикалық
талдау Сатып
алушылармен есеп
айырысу
бюросы Жеткізу-шілермен есеп
айырысу Кінәрат-талап тобы
- есеп айырысуларды ұйымдастыру;
- өндірістік капитал мен күрделі жұмсалымды тиімді пайдалануға
- қаржы ресурстарын дұрыс пайдалануды бақылау, айналым қаражаттарының
Қаржыны оперативті басқаруға банк мекемелері қатысады. Екінші деңгей
Шаруашылықты жүргізудің нарықтық негізіне көшкеннен кейін кәсіпорын басшыларының,
3. Мемлекеттің қаржысын басқару
Қаржыны басқару стратегиялық, яғни қаржыны жалпы басқару және
Қазақстан Республикасы Президентіне көп жағдайда Президент аппараты арқылы
республикалық бюджетті әзірлеу және оның атқарылуы туралы есеп
Республикалық бюджет комиссиясын құрады, ол туралы қағиданы бекітеді,
Қазақстан Республикасының аумағында төтенше мемлекеттік бюджет енгізу туралы
мемлекеттегі жағдай мен республиканың ішкі және сыртқы саясатының
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңес құрады
Қазақстан Республикасындағы төтенше немесе соғыс жағдайларында тиісті қаржы
Қаржыны жалпы басқару Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін
Парламенттің құзырында қаржы проблемаларын шешу заңнамалық актілерді —
Қазақстан Республикасының Үкіметі — Министрлер Кабинеті Республика Презңденті
Экономика мен әлеуметтік саланы басқару жүйесін түбірлі қайта
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 3 қыркүйектегі №962
Министрліктің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
республикалық бюджеттің атқарылуын және жергілікті бюджеттердің атқарылуына кассалық
салықтардың, алымдардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті
республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы, бухгалтерлік есеп, есептеме
өз құзыры шегінде республикалық және жергілікті бюджеттер қаражатының
мемлекеттік меншікті басқарудың тиімділігін арттыру;
мемлекеттік салық саясатын әзірлеуге және іске асыруға қатысу;
банкроттық рәсімін жүргізуге (банктерді және сақтандыру (қайта сақтандыру)
Министрлік заңнамада белгіленген тәртіппен мынадай негізгі функцияларды жүзеге
тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджеттің жобасын, мемлекеттік
бюджетке түсетін түсімдерді болжауға және мемлекеттік бюджетке кірістердің
өз құзыры шегінде мемлекеттің қаржысын және мемлекеттік басқару
мемлекет қаржысы, фискалдық саясат және мемлекеттік меншік саласындағы
ұтымды үкіметтік және мемлекет кепілдігімен қарыз алуды, сондай-ақ
мемлекеттік меншікті пайдалану мониторингі жүйесін жетілдіру;
заңнамада белгіленген тәртіппен шикізат секторы ұйымдарынан бюджетке түсетін
өз құзыры шегінде бюджетгің атқарылуы жөніндегі нормативтік құқықтық
өз құзыры шегінде қосарланған салық салуды болдырмау туралы
жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың салық сараптамасы, сондай-ақ
мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есебін, сондай-ақ өз құзыры шегінде
жергілікті бюджеттердің шоттарын, мемлекеттік мекемелердің шоттарын жүргізу және
республикалық бюджетті қаржыландырудың жиынтық жоспарын бекіту және оларға
республикалық бюджеттен шығыстарды қаржыландыру және республикалық бюджетте көзделген
Ұлттық қордың қалыптасуы және атқарылуы жөніндегі қызмет туралы
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің шығыстар сметасының дұрыс
республикалық бюджеттің атқарылуын, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің атқарылуын бақылау
бухгалтерлік есеп пен аудит саласында, оның ішінде өз
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі қазынашылық комитетінің тиісті шоттары
мемлекет кепілдігімен тартылған мемлекеттік емес қарыздардың және жергілікті
үкіметтік қарыздардың қаржылық шарттарын анықтау, жергілікті атқарушы органдардың
Қазақстан Республикасының Үкіметі беретін өкілеттіктерге сәйкес келіссөздер жүргізу,
үкіметтік қарыздарды алу, пайдалану, өтеу және оларға қызмет
республикалық бюджетте көзделген және Үкімет шешімдеріне сәйкес инвестициялық
үкіметтік сыртқы қарыздар туралы келісімдерді бекітуге қажетті құжаттарды
түпкілікті қарыз алушылар мен екінші деңгей банктерінің үкіметтік
уәкілетті банк-агенттермен бірлесіп республикалық бюджеттен оқшауландырылған қаражатты өндіріп
төлемдердің бюджетке түсуін көздейтін заңнаманың сақталуын, міндетті зейнетақы
мемлекеттің кірістері бойынша мемлекеттік есептемені жинаудың нысандары мен
Ұлттық банкпен келісім бойынша конкурстық негізде үкіметгік қарыздарға,
заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасында лотерея ұйымдастыруға және
салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
өз құзыры шегінде салықтық құқық бұзушылыққа қарсы күрес
банкроттық рәсімдердің жүргізілуін (банктерді және сақтандыру (қайта сақтандыру)
Қаржыны басқару жөніндегі сан алуан функцияларға байланысты Қаржы
Министрліктің негізгі міндеттерін іске асыру және өз функцияларын
мемлекетгік органдардан, өзге де ұйымдардан және жеке тұлғалардан
өз құзырының шегінде барлық мемлекеттік органдардың, өзге де
Министрліктің қарауындағы комитеттер мен мемлекеттік ұйымдардың бұйрықтарын, өзге
акционерлік қоғамдардағы мемлекеттік үлеске және республикалық басқа да
өз құзырындағы мәселелер бойынша халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты жүзеге
бірыңғай қазынашылық шоттағы және Қазынашылық комитетінің корреспонденттік шоттарындағы
бюджеттік заңнамада кезделген жағдайларда бюджет қаражаттарын қайтарып алуға,
қымбат бағалы металдар мен асыл тастарды басқаруды, есебін
ұлттық және шетелдік валютада банктік операциялардың жекелеген түрлерін
Қаржы министрлігінің орталық аппараттарында белгілі міндеттер мен функцияларды
Қазіргі кезде Қаржы министрлігінің орталық аппараттарында бірқатар департаменттер
Мемлекеттік бюджетті атқару департаменті;
Фискалдық саясат пен болжам департаменті;
Макроэкономика және қаржы статистикасы департаменті;
Мемлекетгік органдарды қаржыландыру департаменті;
Кірістерді талдау департаменті;
Кірістер мен келісімшарттар департаменті;
Электронды мониторинг департаменті;
Жұмыстарды ұйымдастыру және қаржылық қамтамасыз ету департаменті;
Құжат айналымы және кадр жұмыстары департаменті;
Акциздерді ретгеу департаменті;
Заң қызметі департаменті;
Ақпараттық технологиялар департаменті;
Мониторинг және трансферттік баға белгілеу департаменті;
Мемлекеттік органдарды қаржыландыру департаменті;
Бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы департаменті;
Мемлекеттік қарыз алу департаменті;
Қазыналық саясат және жобалар департаменті;
Мемлекеттік борыш және кредит беру департаменті;
Халықаралық қаржы қатынастары департаменті;
Халықаралық салық салу департаменті және т.б.
Департаменттер өз кезегіңце нақтылы функциялық міндеттерді орындайтын басқармалардан,
Министрліктің мынадай ведомствалары бар: Қазынашылық комитеті, Кедендік бақылау
Қазынашылық комитетінің ұйымдық құрылымы Қаржы министрлігі құрамындағы Қазынашылықтың
Қазынашылық органдары мынадай міндеттер мен функцияларды орындайды:
республикалық бюджетті ұйымдастыру, оның кассалық атқарылуын жүзеге асыру,
касса бірлігі қағидатын негіздей отырып, қазынашылықтың шоттарындағы ақша
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында өзара есеп айырысуды
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында салықтарды және басқа
мемлекетгік мекемелердің валюталық операцияларын басқару және есепке алу,
мемлекет қаржысының мән-жайы туралы ақпаратты жинау, өңдеу және
республикалық бюджеттің қолма-қол ақшасының ағынын болжау;
мемлекеттік сыртқы қарыздарды және мемлекеттің кепілдігі бар мемлекеттік
бухгалтерлік есеп пен бюджет жүйесіндегі есептемені және қазынашылық
қазынашылықтың құзырына жататын мәселелер бойынша есептік операцияларды жүргізудің
Қазынашылық қызметкерлерінің мемлекеттің қаражаттарын пайдаланатын мемлекеттік кәсіпорындардың, мемлекеттік
Қаржылық бақылау комитеті бақылау саласындағы ұйымдық-әдіснамалық және талдамалық
Мемлекеттің кірістерін жұмылдыру жөніндегі аса маңызды функцияларды Салық
Салық комитеті органдарына салық және бюджетке төленетін басқа
Қаржы министрлігі жүйесінде ең көбі жергілікті қаржы органдарының
Жергілікті қаржы органдарының міндеттеріне мемлекеттік қаржы тәртібін сақтауды
Салық заңнамасына сәйкес салық органдарына облыстар, республикалық маңызы
Салық органдары тиісті жоғарғы салық службасы органына төменнен
Мемлекеттің қаржысын басқаруға өзінің функцияларының өзгешілігіне сәйкес Қазақстан
Қаржыны басқаруға Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі мен
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінде мына департаменттерді бөліп
Елімізде Республикалық бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылаумен байланысты мәселелермен
Есеп комитетінің құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының Коституциясымен, зандарымен,
4. Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі
Қазіргі уақытта қаржыны басқаруды жетілдіру — бұл процесте
Қаржыны басқаруда қаржы есеп-қисаптарының автоматтандырылған жүйесі (ҚЕАЖ) қолданылады.
Ұйымдық тұрғыдан ҚЕАЖ дегеніміз бір-бірімен өзара байланысты мына
1) ұйымдық-экономикалық қамтамасыз ету;
2) ақпараттық қамтамасыз ету;
3) бағдарламалық қамтамасыз ету;
4) техникалық қамтамасыз ету;
5) ұйымдық-құқықтық қамтамасыз ету;
6) технологиялық қамтамасыз ету;
7) кадрмен қамтамасыз ету.
Ұйымдық-экономикалық қамтамасыз етудің қосалқы жүйесі ҚЕАЖ жүйесінде бастысы
ҚЕАЖ-да әр түрлі функциялық қосалқы жүйелер болуы мүмкін:
"Бюджеттің жиынтық есептері" қосалқы жүйесінде есептердің кешендері бір
Автоматтандырылған басқарудың орталықтандырылған жүйелерінен басқа, автоматтандырылған жұмыс орындарын
1) микро-ЭЕМ базасында басқарудың құрылғысы;
2) бейнетерминал (дисплей);
3) магнит дискілеріндегі жинақтаушы;
4) деректер жинақталымының клавитатурасы;
5) шағынгабаритті басып шығаратын қондырғы.
АЖО-ның техникамен жарақтауының мұндай құрамы тиісті бағдарламалық құралдарға
Кәсіпорындарды басқарудың автоматтандырылган жүйелерінде (КБАЖ) қаржыны басқарудың дербес
Ол өнім өндіріп, оны өткізудің белгілі бір жағдайында
Дербес ЭЕМ-ның, әсіресе кәсіби КДЕЭМ-нің, электронды поштаның, деректер
ҚЕАЖ жағдайында қаржыны басқару аппараты жұмысының мазмұны айтарлықтай
Қазіргі уақытта қаржы органдарның төменгі жергілікті органдарының, аудандық
Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі тұрақты экономика жағдайында ойдағыдай
ПайдаланҒАН Әдебиеттер
Қазақстан Республикасының Конституциясы. — Алматы: Қазақстан, 2000.
Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі. Қазақстан Республикасының кодексі. Егемен
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Әмірқанов Р.Ә., Тұрғұлова А.Қ. Қаржы менеджменті. Оқу құралы.
Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы. Алматы: 2005
Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник. — М.:
Балабанов А.И., Балабанов И.Т. Финансы. - Петербург: 2000.
Балабанов И. Т. Основы финансового менеджмента. - М.:
Берлин С.И. Теория финансов. Учебное пособие. — М.:
Госшенко Л. Н. Страхование. Учебное пособие. — Алматы:
Дробозина Л.А. Финансы. Учебник для вузов. — М.:
Дюсембаев К.Ш. Ананлиз финансового положения предприятия. Учебное пособие.
Елубаева Ж.М., Бюджетная система Республики Казахстан: теория, практика
Заяц Н.Е., Фисенко М.К., Бондаръ Т.Е. и др.
Зейнелъгабдин А.Б. Финансовая система: экономическое содержание и механизм
Ильясов К.К., Исахова П.Б. Расходы государственного бюджета. Учебное
* Қазақстанның шаруашылық практикасында пайдаланылатын термин.
