12 жылдық білім беру
Еліміз егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық салаларында, соның ішінде, білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру, жаңа технологияларды енгізу, компьютерлендіру бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыруға жол ашуда. Оқу мақсаты басымдылығының өзгеруі білім мен тәрбие мазмұнына елеулі түрде ықпал етіп, оны жаңартудың ең басты деген бағыттарын айқындауға және нақтылы міндеттерін белгілеуге мүмкіндік береді. Жаңа мазмұнды оқытудың нәтижелілігі мұғалімнің шеберлігі мен ізденісіне байланысты.
Бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыру ұстаздың білімділігін, жан-жақтылығын және кәсіби шеберлігін талап етеді.
Осындай талаптарды іске асыру мақсатында Солтүстік Қазақстан педагог кадрлар біліктілігін арттыру және қайта даярлау институты алдына мынадай міндеттер қойып отыр:
білім беруді бейіндендіру, полимәдениеттендіру және ақпараттандыруға байланысты педагог кадрларды қайта даярлау мазмұнын жаңарту;
педагог кадрларды кіріктірілген мамандықтар бойынша қайта даярлау және дайындықтарды ұйымдастыру;
педагогтардың жалпы кәсіби өзіндік үздіксіз білім алуына жағдай жасау;
инновациялық технологияларды тарату және іске асыру;
білім беру үрдісіндегі диагностика және мониторингті, эксперименталды және ғылыми-педагогикалық қызметтерді үйлестіру.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басты міндеті-ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп, білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттері көзделеді.
Бүкіл дүние жүзілік білім кеңістігіне ену мақсатында қазіргі кезде Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оқу- тәрбие үрдісіне нақты өзгерістер енгізумен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, жастардың шығармашылық әлеуетін дамытуды, мұғалім іс -әрекетін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды талап етеді.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі-маңызды мәселелердің бірі. Білім мазмұнының жаңаруы, оқыту үрдісіне инновациялық технологиялардың енуі осы сала мамандарының кәсіби біліктілігі деңгейіне қойылатын талаптардан айқындалады. Бұл тұрғыдан алғанда мұғалім біліктілігін арттыру институттары педагогтар үшін кәсіптік-педагогтік ақпараттардың бірден-бір қайнар көзі болып табылады. Осыған байланысты институт қызметі білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық кадрлар біліктілігін арттырудың ең өзекті мәселелерін шешеуге бағытталған.
Осы мәселерді шешуге байланысты институт 2005 жылы республикалық трансферт арқылы 3106 мұғалім, ал облыстық бюджетке сәйкес 1200 педагогтар қайта даярлау курсынан өтті. 2006 жылдың бірінші тоқсанында республикалық трансферт бойынша 677,облыстық бюджет бойынша 319 мұғалім жеке пәндер мен педагогика және психология мәселері бойынша білімдерін жаңартуға, оқушылардың оқу-танымдық іс -әрекеттерін ұйымдастырудың жаңа әдіс-тәсілдерін меңгеруге, тәжірибе алмасуға бағдарланған курстар бойынша даярлықтан өткізілді.
Соңғы жылдары институт курстарына қатысушылардың саны өсіп келеді. Жаңа оқулықтардың шығарылуына байланысты мұғалімдер даярлау ісін курстық шаралар арқылы да іске асырып келеміз. Ол үшін оқулық авторларын институтқа шақырып, арнайы курстар өткіздік.Институт заман талабына сай жаңа педагогикалық технологиялар «Модульдік оқыту технологиясы», «Оқытудың интерактивтік әдістері», «Оқытудың белсенді тренингтік формалары» бойынша курстар өтілді.
Институтта қашықтықтан оқыту, жоба технологиясы арқылы ұстаздардың кәсіби шеберлігін дамыту әдісін игерту жолында инновациялық жоспар жасалды. Институт базасында ұстаздарға қазіргі заманғы әдістемелік көмек көрстеу мақсатында 13 тұрақты семинар жұмыстары ұйымдастырылды. Озық педагогтардың тәжірибелерінің жинақталуына байланысты оларды игерту және тарату мақсатында «Логос- СКО» редакция-баспа орталығы жұмыс істейді.
Редакция-баспа орталығынан «Педагогикалық полилог» ғылыми-әдістемелік журналы, Солтүстік Қазақстан облысының кәсіптік білім беру қызметіне және Ұлы Жеңістің 60 жылдығына арналған жинақтар, 78 оқу-әдістемелік құралдар жарық көрді. Институт кітапханасы ақпарат жаңалықтарының көзі болып табылады. Қоғамдық өмірдегі өзгерістер, ағымдағы ақпараттар, әдістемелік жаңалықтар кітапханадағы «Мектептік технология», «Ашық мектеп», «Білімдегі жаңалықтар»т.б пәндер бойынша алынатын әдістемелік журналдарда, баспа басылымдарында көрініс тапқан.
Кітап қорын тек әдебиеттермен ғана емес,12 жылдық білімге көшу, бейіндік оқыту әдістеме құралдарымен толтыруды қамтамасыз етуге де ерекше көңіл бөлінген. Ғылым мен білімнің әртүрлі салалары бойынша 267 жаңа әдебиеттер алынды. Оның 60 -ы білім беру инновацияларына арналған.
Мультимедиялық кабинетте 80 бейнефильмнен тұратын видиобанкы және ОкуNет.кz. «Білім порталы» веб-сайты құрылды. Қолданушылар сайт арқылы жалпы сипаттағы ақпараттарды( пәндік тест тапсырмаларын, іс шаралар мен конференциялардың бағдарламаларын, сабақ жоспарларын, қажетті материалдарды) ала алады. Сайтты оқушылар,мұғалімдер, ата-аналар және оқу орындарының жетекшілері пайдалана алады.
Сайтта оқушыларға, мұғалімдерге, ата-аналарға және жетекшілерге арналған материалдарды сақтауға арналған ақпараттық «Әдістемелік кабинет», «Әдістемелік қамтамасыз ету» папкасы құрылды. «Әдістемелік кабинет» папкасында мұғалімдерге арналған теориялық және практикалық сипаттағы( тақырыптық сабақ жоспарлары, сыныптан тыс іс шаралар, жеке курстарды өткізу әдістемесі )материалдар жинақталған. «Әдістемелік қамтамасыз ету» папкасы күнделікті оқушыларға, мұғалімдер мен жетекшілерге қажетті деген материалдармен ( сабақтарды өткізудегі әдістемелік құралдар, тест тапсырмалары, танымдық сипаттағы мақалалар, викториналық сұрақтар)қамтамасыз етілген.
«ОкуNет.kz.» желісінің жаңа мүмкіншіліктері:
білім мекемелеріндегі оқушылар мен педагогтарды сапалы әлемдік білім беру ақпараттарымен қамтамасыз ету;
барлық қажетті материалдарды жүйелендіру және сақтау мақсатында бірыңғай «Білім порталын» ұйымдастыру;
ұстаздардың біліктілігін арттыру, озық тәжірибелерді тарату және білім берудің жаңа әдістерін игерту;
қашықтықтан оқытуды, «оn-line» олимпиада, тестілеулерді ұйымдастыру;
интернетке шығу мүмкіндігі;
білім беруде ақпараттық технологияларды қолданудағы қазіргі тәсіл-амалдарды игеруге,эксперимент жасауға, анықтауға және мұғалімдердің ақпараттық мәдениетін,олардың жалпы білім беретін және кәсіптік дайындығын арттыру мақсатында желі бірыңғай әлемдік ақпараттық кеңістікте нақты бірігуді іске асыруға мүмкінік береді.
Елбасы өз Жолдауында «ұлттық бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімділік деңгейімен айқындалады» деп атап өтті. Өйткені, соңғы жылдары пайда болған «ілімге негізделген экономиканы» ескермесе болмайды. Әлемдік бәсекелестік заманда әрбір адамның білім санасын, қабілеттік деңгейін іскерлік мүмкінділігін анықтайтын адам ресурстарын дамыту мәселелері күн тәртібіне өткір қойылып, адамның білімі мен біліктілігі қазіргі кезеңде мемлекеттердің бәсекеге қабілеттілігінің ең маңызды көрсеткішіне айналып отыр.
Бәсекеге қабілетті интеллектуалдық күші жетік маман кадрлар болмай, әлемдік бәсекеге төтеп бере алатындай экономика дамымайды. Қай заманда да өркениеттің өрлеуі интеллектуалдық шығармашылық қабілеттің негізінде іске аспақ. Осындай қабілеттердің дамып, шыңдалуында біліктілік арттыру институттары шешуші рөл атқарады. Яғни институтта өткізілетін конференция, семинар, курстар,дөңгелек үстел, пәндік, полилингвалды олипиадалар, интеллектуалды ойындар, дебат, байқаулар, жеке тұлғаларға арналған іс-шаралардың бәрі де ұстаздың жаңашыл педагогикалық ойлауына, жеке адамды дамыту құралы болып табылатын оқыту үрдісін қалыптастыруға және шығармашылық дамуына,кәсіби шыңдалуына негіз болады.
Мұғалім білімін көтермей, кәсіби шеберлігін шыңдамай,өскелең ұрпаққа тәлім-тәрбие берем деу қазіргі заман талабына сай келмейді. Бұл бізге үлкен жауапкершілікті жүктеп отыр. Оның үдесінен шығу- біздің үлкен міндетіміз.
Педагог кадрларды даярлау, қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру
Педагог мамандықтары бойынша базалық даярлықты оқитындар контингентi 167 мың адамнан астам және жылына 22 мыңнан астам мұғалiм шығаратын 34 жоғары оқу орны 19 педагогикалық мамандық бойынша жүргiзедi.
Педагогтердi даярлауға арналған мемлекеттік бiлiм беру тапсырысы: 2001 жылғы 5655 грант пен кредиттен 2004 жылы 6075-ке дейiн өстi.
Қайта даярлау және бiлiктiлiгін арттырудан өткен мұғалiмдердiң саны өсiп келедi: 2001 жылы — 42784 мұғалiм, 2003 жылы — 48157. Алайда бұл әрбiр мұғалiмнiң бiлiктiлiк арттыру курстарынан кемiнде бес жылда бiр рет өтуiн мiндеттейтiн «Бiлiм туралы» Қазақстан Республикасы Заңының ережелерiн iске асыру үшiн жеткiлiксiз, оған сәйкес жыл сайын 54000 мұғалiм бiлiктiлігін арттырудан өтуге тиiс.
Бейiндiк сыныпта оқытуды, 2 сыныптан бастап шетел тілдерiн, информатиканы оқытуды көздеу, кәсiптiк мектептердiң желiсiн кеңейту 28 мың педагогикалық ставканы қосымша енгізудi талап етедi.
Жоғары оқу орындарының түлектерiн ауылдық жерлерде жұмыс iстеуге тарту және орнықтыру тетiгiн әзiрлеу қажет.
Жоғары оқу орындарының мүмкiндiктерi педагог кадрлардың бiлiктілігін арттыруда жан-жақты пайдаланылмайды. Педагог кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыру және қайта даярлау мәселелерiн шешу жөнiнде шет елдермен тәжiрибе алмасу нашар дамыған. Бiлiм беру ұйымдарының басшылары мен қызметкерлерінің жаңа бiлім-бiлiктi игеруiн материалдық және моральдық тұрғыдан көтермелеу тетiктерi тиiмдi түрде жеткiлiктi пайдаланылмайды, практикалық қызметке бағдарланған оқытудың белсендi тренингтік технологияларының енгізiлуi нашар.
