Тұтынушылық таңдау моделіндегі дәрменсіздік курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
КIРIСПЕ ................................................................................................... ......3
I-бөлім. ТҰТЫНУШЫЛАР ТАҢДАУЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
МЕН ДӘРМЕНСІЗДІГІ ..........................................................5
Тұтынушылар рыноктағы сұранысты қалыптастырушы және олардың қалауы ........................................................................................5
Бюджеттiң шектеулiгi тұтынушылар дәрменсіздігіне және мiнез-құлығына әсер етушi негiзгi фактор ретiнде .........................................9
II-бөлім. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТҰТЫНУ РЫНОГЫ ЖӘНЕ ОНЫ ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРI ....................................................18
2.1 Тұтынушы талғамына әсер ететiн “табыс және баға тұтыну” қисықтары ....................................................................................................18
2.2 Қазақстандағы тұтыну рыногы және тұтынушылар талғамының жағдайы .........................................................................................................22
ҚОРЫТЫНДЫ ............................................................................................25
ҚОЛДАНЫЛАН ӘДЕБИЕТТЕР ........... ....................................................26
26
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Маркетинг
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
КIРIСПЕ ................................................................................................... ......3
I-бөлім. ТҰТЫНУШЫЛАР ТАҢДАУЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
МАЗМҰНЫ МЕН ДӘРМЕНСІЗДІГІ ..........................................................5
Тұтынушылар рыноктағы сұранысты қалыптастырушы және олардың қалауы ........................................................................................5
Бюджеттiң шектеулiгi тұтынушылар дәрменсіздігіне және мiнез-құлығына әсер етушi
II-бөлім. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТҰТЫНУ РЫНОГЫ ЖӘНЕ ОНЫ ДАМЫТУ
2.1 Тұтынушы талғамына әсер ететiн “табыс және баға
2.2 Қазақстандағы тұтыну рыногы және тұтынушылар талғамының жағдайы
ҚОРЫТЫНДЫ ............................................................................................25
ҚОЛДАНЫЛАН ӘДЕБИЕТТЕР ........... ....................................................26
КIРIСПЕ
Қазақстан Рсепубликасындағы нарықтық экономикаға өтуiне байланысты нарықтық қатынастар
Нарық механизмiнiң қызмет етуiнiң негiзi сұраныс пен ұсыныс
Кез келген тұтынушы нарықта ұнатымдылығымен артық көруiне сүйену
Бiрақ шын мәнiнде тұтынушылардың табысына байлаынсты олардың бюджеттiк
Бұл тақырыптың өзектiлiгi нарықтық экономикада тұтынушылар, олардың талғамы,
Сондықтан курстық жұмысымның тақырыбын экономикада субъективтi бағыт болып
Бұл тақырыпта еңбек еткен экономикалық ғалымдарға тоқталатын болсақ,
Сондай-ақ бұл тақырыпта микроэкономика деңгейiнде еңбек еткен ғалымдар
Ал отандық экономикада бұл тақырыпқа экономикалық теория және
Менiң бұл жұмысты орындаудағы мақсатым микроэкономикадағы тұтынушылар таңдауы
Осы мақсатқа сай жұмыстың мiндеттерi келесiдей:
Тұтынушы рыногын зерделеу;
Тұтынушылар таңдауын және мiнез-құлығын қарастыру;
Тұтынушылар талғамына әсер етушi факторларды қарастыру;
Қазақстанның тұтынушылар рыногын талдау арқылы, өзiндiк баға беру.
I-бөлім. ТҰТЫНУШЫЛАР ТАЛҒАМЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
МАЗМҰНЫ
1.1 Тұтынушылар рыноктағы сұранысты қалыптастырушы және олардың қалауы
Тұтынушы рынокта белгiлi көптеген тауарлар мен қызметтердiң iшiнен
Олардың арасындағы бәсеке және мәмiлелер бағаға әсер етiп,
Кез келген тұтынушы ұнатымдылығымен артық көруiне сүйену және
Тұтынушылар бiрiгiп сұранысты қалыптастырса, онда сұраныс тауардың бағасы
Q = QD (P) (1)
Мұндағы, Q - өнiм көлемi;
Р – тауар бағасы;
QD (P) – сұраныс функциясы / 1,
Сұраныс көлемi – сұранысқа әсер ететiн басқа факторлар
Баға
Р1
Р2
Q2
Сурет-1 – Сұраныс қисығы
Тұтынушылардың талғамы келесiдей анықталған гиотезалардан тұрады. Мысалы:
Күнделiктi өмiрде адамдар тауарды төмен бағамен және көп
Әр уақытта да тұтынушы өнiмнiң алғашқы бiрлiгiнен көп
Тұтынушылардыi iс-әрекетiн табыс әсерi және ауыстыру әсерi
Бiрiншi, ауыстыру әсерiн мысал ретiнде көрсек. 2-шi
P P
250 250
200 B 200
150 A 150 A1 B1
100 100
50
D1
10 20 30
(а) Шайдың мөлшерi, қорап
Сурет-2 – Шайдың бағасының өсуi кофеге деген сұранысқа
(а) суреттен көрiп отырғанымыз, басқа факторлар тұрақты болғанда,
2-шi (а) суреттегi сұраныс қисығының бойымен жылжуды экономикада
Ал ендi бiрiн-бiрi толықтыратын тауарларды қарастырайық. Мысалы, автомобиль
P P
100
80 B 400
60 A 300 В1 А1
40 200
20
D2
20 30 40
(а) Бензин мөлшерi, литр
Сурет-3 –Бензин бағасының өсуi автомобильге деген сұранысқа
Суреттен көретiнiмiз басқа факторлар тұрақты деп есептегенде бензин
1.2 Бюджеттiң шектеулiгi тұтынушылар дәрменсіздігіне және мiнез-құлығына әсер
Тұтынушылардың сұранысына әсер ететiн негiзiнен бағалы және бағалы
Сонымен қатар, тауарға деген сұраныс көлемiне тұтынушылардың табысы
кәдiмгi тауарлар;
жоғары сапалы және қымбат тауарлар;
сапасы төмен тауарлар.
Егер тұтынушылардың табысы жоғарылаған кезде зерттелiп отырған тауарға
4-шi суреттен көрiп отырғанымыздай, табыс өзгергенде ет өнiмдерiне
Р
250
200
150
100
50 D2
D1
20
Ет өнiмi мөлшерi, кг
Сурет-4 – Тұтынушы табысының өсуi ет өнiмдерiне деген
Бiр тауардың екiншi тауарға қарағанда пайдалылырақ екендiгiн анықтау
Жалпы жағдайда тауарлар құрамы берiлген болса, онда оның
U = U ( х, у )
Бұл функция тұтынушы Х,У тауарларын тұтынғанда
Егер пайдалылық функциясы тұрақты бiр санға тең болса,
U = U ( x, y) = C0
Онда жазықтықта мұндай функцияның графигi 5-шi суретте
Х- алма саны;
У- алмұрт саны.
1-шi кестеде және 5-шi суреттi салуға негiз болған
Кесте 1
Жиын У алмұрт Х алма
А1 10 4
А2 6 5
А3 3 6
А4 1 7
А1 жиынындағы 4 алма мен 10
Талғамсыздық қисықтарының жалпы қасиеттерi:
Талғамсыздық қисығы неғұрлым кординаттар осьiне алыс орналасса, соғырлым
U1 У
10 А1
6 А2
3 А3
1 А4
4 5 6
Сурет-5 – Талғамсыздық қисығы
Бiр жазықтықтағы талғамсыздық қисықтары қиылыспайды. 6-шы суретте көрсетiлген
Y A6
A4
A3 A7
A5 A3
A4 U3 U4
U1 U2
X
Сурет-6 – Талғамсыздық қисығының картасы
Бiрақ ескере кететiн нәрсе, егер Х және У
У
А
С
3 U2
2 В U1
0 Х
6
Сурет-7 - Талғамсыздық қисықтарының қиылысуының қарама-қайшылығы
Тұтынушылар талғамы теориясындағы шектi пайдалылық – тауардың қосымша
Талғамсыздық қисығының бойындағы алмастыру шектi нормасын игiлiктердiң
Ауыстырудың шектi нормасы талғамсыздық қисығының бойымен төмен қарай
Кесте 2
Жиын У Х MRS xy
А1 10 4
А2 6 5 4 бiрлiк У-тi 1
А3 3 6 3 бiрлiк У-тi 1
А4 1 7 2 бiрлiк У-тi 1
Тұтынушы бар қаражат Х және У тауарларын
РХ Х + РУ У = I
Бұл бюджет сызығы деп аталып, яғни Х, У
Жазықтықтағы бюджет сызығының бейнесi 8-шi суретте келтiрiлген. Соңғы
У= I/ Ру – Рх / Ру
Бұл жерде Рх/Ру - бюджет сызығының
У
I/ Ру
0 I/ Рх Х
Сурет-8 - Бюджет сызығы
Сонымен, егер Х тауарының бағасы арзандайтын болса, онда
У
I/ Ру
I/ Рх Х
Сурет-9 - Бюджет сызығының өзгеруi
Табыс және бағада болатын өзгерiстер бюджет сызығының қозғалысына
Ал тауар бағаларының өзгеруi бюджет қисығына 10-шы (ә)
У У У
(а) (ә) (б)
Х Х Х
Сурет-10 - Табыс пен бағаның өзгеруi және
Тұтынушылар талғамы дұрыс қалыптасу үшiн, олар бюджеттерiнiң шектеулi
У
I/ Ру
Е
Х
Сурет-11 – Тұтынушының оңтайлы таңдауы
Бұл 11-шi суреттен теңдестiк және оптималды нүкте Е
MRS xy = MUx /MUy =-
Бұл теңсiздiк тұтынушының теңдестiк шарты деп аталады.
II-бөлім. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТҰТЫНУ РЫНОГЫ ЖӘНЕ ОНЫ
2.1 Тұтынушы талғамына әсер ететiн “табыс және баға
Бiз алдынғы тақырыпта әрбiр түтынушының оңтайлы таңдауын жеке
Әрбiр табыс өскен сайын оңтайлы нүкте Е өзiнiң
У
Табыс тұтыну қисығы
Е3
Е2
Е1
Х
Сурет-12 – “Табыс-тұтыну” қисығы
Сапасыз тауарлар – табыс өскен сайын оларды тұтыну
I3 Е4
Табыс тұтыну қисығы
I2 Е3
Е2
I1 Е1
X1 X2 Х
Сурет-13 – “Табыс-тұтыну” қисығы (сапасыз тауарларға)
Егер тұтынушының табысы өзгермей Х және У тауарларының
Осы баға-тұтыну қисығы арқылы сұраныс қисығын салуға болады.
У
Баға-тұтыну қисығы
5 10
Сурет-14 – “Баға-тұтыну” қисығы
Бұл қисық әр түрлi бағада жеке тұтынушының сұраныс
Қазақстандағы тұтынушылардың рыногы бүгiнгi таңда бiршама жақсы дамыған
Сонымен қатар, тұтынушылардың табысының өсуiне байланысты кезiндегi дағдарыс
Сондай-ақ елiмiздегi баға тұтыну қисығы да өте икемдi
2.2 Қазақстандағы тұтыну нарығы мен тұтынушылар талғамының жағдайы
Тұтынушылардың iс-әрекетi олардың бюджеттiк шектеуiне, анығын айтқанда табысына
Елiмiзде экономиканың даму жүйесi әр түрлi кезеңдерден өткенi
Ал 1991 жылдан бастап елiмiз егемендiгiн алып, нарықтық
Бүгiнде елiмiзде орташа еңбекақы мөлшерi 22600 теңге болып,
Тұтынушылар бағасының номиналды және нақты еңбекақы индексiнiң өзгерiсiн
Бұл кестеден көретiнiмiз, Қазақстан Республикасының 2004 жылдың қыркүйек
Елiмiзде жалақыны ең көп алатын облыстарға Атырау (48272),
2005 жылғы Елбасымыздың халыққа Жолдауында ендiгi жерде экономиканың
Халықтың бiр мезетте табысының осыншама дереу өсуi әрине
Сонымен, халықтың тұтынуы мен талғамы оның жалақы мөлшерiне
Осы тұтынушылардың өз талғамдарын максималды қанағатандыру үшiн және
Тұтынушылар қоғамдары мен одақтары өз қызметiн Қазақстан Заңдарына
тауарларға, жұмыстар мен қызметтерге, олардың бағалары мен
қызмет көрсетудiң әр түрлi салаларында тұтынушылар құқықтарының сақталуын
құқық қорғау және бақылау органдарына көтерiңкi баға бойынша
өнiмге, бағалар мен тарифтерге тәуелсiз сараптамалар жүргiздi;
мемлекетпен және стандарттау орталықтарымен бiрлесiп қызметтер атқарады.
Елiмiзде осы аталған тұтынушылар одақтарының қызметтерi заңдастырылғанмен, олардың
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келе, тұтынушылардың iс-әрекетi нарықтық экономикада бiрiншi орныда
Тұтынушылар бiрiгiп сұранысты қалыптастырса, онда сұраныс тауардың бағасы
Нарықтық экономикада тұтынушылар сұранысты қалыптастырушы болып табылады және
Сондықтан мен жұмысымның бiрiншi бөлiмiмде сұранысты және тұтынушылардың
Сондай-ақ жұмысымның екiншi бөлiмiнде Қазақстан экономикасындағы тұтынушылардың талғамын,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Хайман Д.Н. Современная микроэкономика: анализ и применение.
Пиндайк Р., Рубинфельд Д. Микроэкономика. – М.:
Мамыров Н.Қ., Есенғалиева Қ.С., Тлеужанова М.А. Микроэкономика
Мұхамедиев Б.М. Микроэкономика: Оқу құралы. – Алматы:
Мэнкью Н.Г. Принципы экономикс. – Спб: Питер
Есипова В.Е. Цены и ценообразование. Учебник для вузов.
Есентугелов А. Долгосрочная стратегия развития экономики и
Экономическая теория. / А.И. Добрынина, Л.С. Тарасевича. Саннк-Петербург
Аубакиров Я. А. Байжұманов Б.Б. /
Әкiмбекеов С., Баймұхамбетова А.С. Жанайдаров У.А. / Экономикалық
Ю. К. Шокоманов Состояние и перспективы экономического
Қазақстан Республикасының статистика жөнiндегi агенттiгiнiң бюллетенi. 2004 жылғы
3
Сұраныс көлемiнiң өзгеруi