Инженерлік геодезия, оның мәселелері және маңызы
Кез келген инженерлік құрылысты жобалау және салу үшін инженерлік геодезия жұмыстары қажет. Мысалы, автомобиль және темір жол, канал, гидротехникалық құрылыстар, көпірлер, аэродромдар, құбыр жүргізгенде, электр және байланыс сымдарын тартқанда; әртүрлі өнеркәсіп және азаматтық ғимараттар мен құрылыстарды жобалау мен салғанда; пайдалы қазбаларды іздеу, барлау және өндіру жұмыстарында, әртүрлі құрылыстарды, оның элементтерін салу және пайдалану кезінде пайда болатын қисаю, созылу, бұзылу деформацияларын анықтағанда инженерлік геодезия жұмыстары қолданылады.
Жалпы айтқанда, инженерлік геодезия қурылысты ізденіс, жобалау, салу және пайдалану да орындалатын геодезиялық жүмыстардың әдістерін қарастырады.
Жол құрылысына байланысты әр кезеңіндегі геодезиялық жұмыстарды қарастырайық.
1. Ізденіс кезеңінде ірі масштабты топографиялық материалдарды жасау, геодезиялық тірек торларын дамыту және құрылыстың басты өстерін жерге шығару үшін арнайы жұмысты орындау.
2. Жобалау кезеңінде жер беті (құрылыс салатын жерде) туралы және топографиялық, геологиялық, гидрогеологиялық объектердің орналасу жайында
деректер жинау, жол және оның құрылысының жобасын техника-экономикалық және пайдалану шартына сәйкес келтіріп жасау.
3. Салу кезеңінде құрылыстың басты өстерін және шекарасын жобаға сәйкестіріп жер бетінде анықтау, жер бетіндегі салынатын жолдың геометриялық пішіні мен көлемін қамтамасыз ету, салынып біткен қүрылыстың жобадан тыс кетуін анықтау (атқару түсіріс жұмысы).
4. Пайдалану кезеңінде жол объектері мен қүрылыстың беріктігін тексеру, құрылыстың әртүрлі бөліктері мен элементтерінің иілу, сығылу, тартылу деформациясын анықтау, құрылыстың бөлек элементтерінің тербелу және шөгуін тексеріп қарау.
Инженерлік геодезия жумыстары құрылыстың барлық кезеңін қамтиды, яғни айтқанда ізденіс жұмыстарында құрылысты жобалау кезінде, жобаға байланысты құрылысты жерге шығару кезінде, құрылысты пайдалануға бергенде және
пайдалану кезінде геодезиялық жұмыстарды қажет етеді.
Сондықтан қазіргі жағдайда құрылыс инженерлерінен жан-жақты геодезиялық дайындықты талап етеді:
1. Карта және ппанмен жақсы жумыс істеу жөне картаны оқуды білу керек.
2. Жер бөтіндегі түсіру жұмыстарының әдістерін қолдана білу.
3. Аэрофототопография әдістерін меңгеру.
4. Инженерлік кұрылысты жобадан жер бетіне шығару жұмыстарын атқара білу.
