TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



ЖОСПАР

Кіріспе 2

Жүсіп Баласғұнның “Құтты бiлiк” шығармасы және ондағы әлеуметтік философия 4

Махмұд Қашқари 13

Махмуд Қашқаридың «Диуани луғат ат – түрк» сөздігінің алар орны 14

Қорытынды 22

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 23

Жұмыс түрі: Реферат
Пәні: Философия
Жұмыс көлемі: - бет

-----------------------------------------------------------------------------------

РЕФЕРАТТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ



ЖОСПАР

Кіріспе 2

Жүсіп Баласғұнның “Құтты бiлiк” шығармасы және
Махмұд Қашқари 13

Махмуд Қашқаридың «Диуани луғат ат
Қорытынды 22

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 23

Кіріспе

Соңғы жылдары өрiс алған ұлттық мәдениеттiң
Өтпелi дәуiрдiң тар құрсауынан шығу үшiн
Мiне осы мәселелерге, әсiресе ұлттық санаға
Ал Жүсiп Баласағұн философиясының қазақтың тарихы
Ұлтымыздың қоғамдық-философиялық ойының даму тарихына ерекше
Егемендiкке қол жеткiзген тәуелсiз мемлекетiмiздегi қоғамдық-тарихи
“Құтты бiлiктiң” өз кiрiспесiнен кiтаптың сол
Ғылымда орта ғасырлар ислам әлемінің мәдени
Махмуд Қашқаридің бізге жеткен еңбегі –
М. Қашқари сөздігі түркі тілінің сөздігі.
Жүсіп Баласғұнның “Құтты бiлiк” шығармасы және
Жаңа заман мәдениетiнде, соның iшiнде түрiк
Ең алғаш мәлiм болған Герат нұсқаасы
Екiншiсi ең жақсы сақталған Ферғана нұсқасы
Үшiншiсi Мысыр нұсқасы. Бұл нұсқа 1896
Жүсiп пен Махмұт Қашқаридi бiр кезең
“Құтадғу бiлiг” туындысының араб әрпiмен жазылған
Туындының негiзгi-негiзгi бөлiмдерiн аударма жасаған Вамбериден
Үш қолжазбаның басын қосып, транскрипцияланған құрама
Арқауы үзiлмеген аралас-құраластық пен салиқалы сабақтастықтың
Ойшылдардың әлеуметтiк салаға қатысты қарастырған көптеген
“Жүсiптiң өмiрге деген көзқарасының үш жақты
Әсiресе, Жүсiп Баласағұнның дүниеге деген көзқарасының
Философиялық және әлеуметтiк мәселелердi поэтикалық
Орта ғасырдағы Шығыста қолданылған мәдени тәсiлге
Жүсiп шығармашылығының танымдық негiздерi өзiнше бiр
Ұғымдардың мәнi автордың iшкi ой толғаныстарынан,
“Құтты бiлiктегi” дүние мен адамды танып
Жүсiптiң әлеуметтiк философиясының негiзiнде дүниедегi сандық
Маңызды танымдық принцип ретiнде Жүсiп
Макрокосм мен микрокосмның бiрлiгi туралы iлiм
Жүсiптiң әлеуметтiк философиясының гносеологиялық ерекшелiктерi тек
Шығыс Перипатетизм мен бiрге Жүсiп Баласағұн
Елбасы және халық атты тараушада мемлекеттің
Балсағұн мемлекеттің гүлденуінің бір жолы ретінде
Шығыстық ортағасырлық кезеңдегі әлеуметтік ой елбасыға,
Баласағұн пікірінше, дана, парасатты елбасы әділеттілік,
Онда ол ізгілікті халықтың елбасы болып,
Баласағұн дана және кемел елбасының бейнесін
Ол елбасыға қарата айтқан кеңесіне құрғақ
Ол сонымен бірге, елбасы ниетінің түзелуі
Яғни, бұл жерде халқы қандай болса,
Баласағұн ұсынған саяси жүйе, қоғам мүшелерінің
Қоғам өмірін жолға салып, реттеп отыратын
Жүсiп Баласағұнның ел басы туралы iлiмiнiң
Жүрсiн бектер, бес нәрседен алыстап,

Есi болса, жұрнақ болса намыстан:

Ұшқалақтық - бiрi, екiншiсi сараңдық,

Үшiншiсi - ашу оған надандық.

Қырсығың - сор, беттi жер ғып
Бесiшiсi - өтiрiк жерге тiрi кiргiзер!

Бек бесеуден бойын аулақ ұстасын,

Бiлсiн сонда, басынан құс ұшпасын. (5).

Сонымен, Жүсiп Баласағұнның ел басы туралы
1. “Құтты бiлiкте” суреттелген бектiң бейнесi
2. Ел басына этика тұрғысынан қарап,
3. Ойшылдың аллигориялық бейнелерi Күнтуды “Әдiл”,
4. “Құтты бiлiктiң” негiзгi мәселесi адам
5. Сопылық философиясының әсерi тисе де,
6. Жамандықтың, зұлымдықтың онтологиялық статусын терiске
Ж. Баласағұнның жалпы дүниетанымына, ойлау жүйесіне
Жалпы “Құтты білік” дастанының негізгі идеясы
1. Мемлекеттік басқару үшін бұлжымас әділ
2. Бақ-дәулет, ырыс-байлық мәселелері, дәулеттің баламасы
3. Ақыл мен парасат ұғымдары. Дастанда
4. Қанағат-ынсап, барға риза болу, ұстамдылық
Баласағұни саясат ұғымын – басқару, көтермелеу
Жалпы Жүсіп Баласағұнның “Құтты білік” дастанын
“Құтты бiлiк” дастанында саясат “басқару iлiмi”
Ел басқару өнерiне гуманистiк тұрғыдан қарап
Зұлым күшпен бек ұзаққа бармайды:

Күш зорлықққа халық шыдап қалмайды.

Асыл сөз бар: “Қыздырмасын елдi -
Күшпен ұзақ ұстай алмас елдi бек”.
Бұл пiкiрдiң маңызы өте зор. Өйткенi
Ал Жүсiп Баласағұн болса деспотияға қарсы
Жүсiп Баласағұн қоғамның әлеуметтiк құрылымын тағы
Ел басқарудағы тәрбиелеу принципi Жүсiп Баласағұнның
Жүсiп Баласағұн мынадай тәрбиелеу принциптерiн Үсынады:

1) ата-ана өздерiнiң iзгi тiрлiктерiмен, iс-әрекеттерiмен
2) тәрбие жүйелi тұрде жүргiзiлуi керек;

3) тәрбие жақсы бiлiм берумен байланысты;

4) тәрбиелеу негiзiнде еңбек жаòу керек.

Ойшылдың тәрбиелеу туралы пiкiрлерi оның гуманизмiн,
Сонымен, Жүсiп Баласағұнның саясат туралы iлiмiне
1. Ойшылдың әлеуметтiк-саяси көзқарастарын үш топқа
2. Аталмыш iлiмдердiң негiзiнде адам мәселесi
3. Бектiң бейнесi iзгiлiк, әдiлдiк, қайырымдылық,
4. Халқын гуманистiк тұрғыдан қарастырып, оған
5. Ел басқаруда әдiлдiк, iзгiлiк, бiлiктiлiк,
6. ХХ ғасырдың аяғы қазақстандықтар үшiн
Махмұд Қашқари

Қазақ жерінде дүниеге келіп, халқымыздың мәдениетін
Сегіз бөлімнен тұратын кітапқа топтастырылған мазмұны
Жалпы теңдесі жоқ тамаша бұл туындымен
Махмуд Қашқаридың «Диуани луғат ат
Орта ғасырлардағы араб әлемінде қоғамдық ойдың,
Араб филологтарының лексикография саласындағы үздіксіз және
Осы кезеңдегі араб әдеби ғылымдарының ішінде
Жалпы араб лексикографиясының пайда болуына байланысты
Мұндай пікірі туралы Брокельман, Белкин, Кренков
Лексикографияның пайда болғаннан бері, негізгі топтамасы
Мұсылман әлемі лексикографияның туындап, даму үшін
1.Топтастырушы сөздіктер.

2.Түсіндірме сөздіктер.

Біріншісінде сөздер мағыналық жағынан (идеологиялық, тақырыпты
Алғашқы пайда болған сөздіктердің көп бөлігі
Сөздік авторлары сөздерді жинақтау барысында, олардың
Араб лексикографтарының кейбірі сөздіктерін жүйелі түрде
Мұндай жүйелі сөздіктер пайдалануда көптеген қиындықтар
Кейінгі шыққан еңбектерде сөздерді соңғы түбір
Ал - Жауһаридің бұдан басқа елеулі
Бұлардан кейінгі осы кезеңдегі ірі лексикограф
Фирузабади сөздігі - араб лингвистикасындағы лексикография
Заман өзгере келе, талап та өзгереді
Мұндай топтастырудағы көптеген кемшіліктерді байқаған Рыбалкин
I. Мазмұны жағынан:

1. Жалпы түсіндірме сөздіктер.

2. Шағын көлемді пәндік сөздіктер және
3. Синонимдер сөздігі.

4. Сирек, аз қолданылатын сөздердің сөздіктері.

5. Ғылыми салалар бойынша жасалған терминалогиялық
6. Кірме сөздер сөздігі.

7. Қос тілді сөздіктер.

II. Сөздерді топтастыру тәсілі бойынша:

1. Сөздерді лексико - семантикалық және
2. Сөздерді шартты грамматикалық белгілеріне
3. Сөздіктерді олардың құрлысы бойынша орналастырып,
Осындай еңбектер сол кездегі парсы, түрік
Махмуд Құсайнұлы Мухаммед Қашқаридің ата -
О.Прицактың есебі бойынша Махмуд Қашқари 1029
Қашқар – қазіргі Қытай Халық Республикасы,
Енді әлемге әйгілі еңбегіне келетін болсақ,
Түркі ғалымның өз айтуы бойынша: «Диуани
Бұл бір мәңгілік жауынгерлік уа таусылмас
Кітап өз мәтініндегі деректерде хижра бойынша
«Диуани луғат ит – түрк» кітабының
Әрине бұл ғалымдардың «Диуани луғат ит
Неміс ғалымы К. Броккельман «Диуани луғат
1960 жылдары Ташкентте үш томдық кітабы
Ұйғыр халқының зиялылары ежелгі түрік жазбаларын
Махмуд Қашқаридің 7203 сөзден тұратын бұл
Махмуд Қашқари өзара бөлінбейтін екі ұғымды
Махмуд Қашқаридің лингвистикалық зерттеулеріне байланысты оның
Түркі тілдерінің классификациясы еңбекте екі қағидаға
Лингвистикалық қағида бойынша автор әрбір тілді
Махмуд Қашқари өз еңбегіне тек түркі
Қорытынды

Ғасырлар қойнауынан біздің заманымызға жеткен Махмуд
«Диуани луғат ит – түрк» -
Сөздіктегі сөздердің топталуы араб сөзінің құрылымына
Махмуд Қашқари бұл сөздікті араб
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Махпиров В.У. «Имена Далеких предков». Алматы,
Баскаков Н.А. «Махмуд Кашкари и его
Атабай Б. «Л.З. Будагов және қазақ
Малбақов «Қазақ сөздері»

Досмухамедулы Х. «Диуани лугат ат-турк» Ана-тілі,
Егеубаев А. «Түрік сөздігі» Алматы, 1993.

Бөкетов Қ., Ибатов Ә. М Қашқари
Егеубаев А. «Кісілік кітабы». Алматы, 1998.

Бейсенова Н. «М. Қашқаридің «Диуани» еңбегіндегі
Қалиев Қ. «М. Қашқаридің «Түркі тілдерінің
Қоңыртаев Т. «Өшпес еңбек Қашқари және
Хамзин Б. «М. Қашқаридің түркі тілдер
Кононов А.Н. «Кашгарский и его «
Звегикуев В.А. «История арабского языка»Москва, 1958.

Муталлибов С. «Дивани лугат ат-турк». М.
Жүнісова М. Ескі түркі тілінің етіс
1. Философия және мәдениеттану. А., Жетi
2. Қасымжанов А. Рухани тамырлар. Қазақ.
3. Сонда, 96-б.

4. Fабитов Т.Х. Мәдениеттануға кiрiспе. А.,
5. Бартольд В.В. Соч., т. 4,
6. Қасымжанов А. Рухани тамырлар. //Қазақ.
7. Баласағұн Жүсiп. Құтты бiлiк. А.,
8. Fабитов Т. Қазақ мәдениетiнiң типологиясы.
9. Философия және мәдениеттану. А., Жетi
10.Баласағұн Жүсiп. Құтты бiлiк. А., Жазушы,
Мүсылмандык Шығыс дүниесінің тағы бір көрнекті
Баласағүн Дәулет-күт өткінші, түрақсыз, бүгін бар
Айтолдының өмірін мысалға ала отырып, Баласағүн
Белкин В. М. «Арабская лексикология.» Москва
«Диуани луғат ит – түрк» Фансимин,
Муталлибов, І – том, 89-91б, Кононов
24