Нарықтық қатынастардың дамуы
Нарықтық қатынастардың одан ары дамуының біріңғай кредит саясатын соның ішінде банк заңдылығын жетілдіруді талап етті. 1993 жылы 13 сәуірде Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 12 –ші шақырылған 10 – шы сессиясында «Қазақстан Республикасы Ұлттық банк туралы» Қазақстан Республикасы заңы қабылданды. Бұл заңды Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің міндеттерін, қызмет үрдістері, құқық мәртебесі және өкілеттілігі, оның банк жүйесіндегі ролі, мемлекеттік өкімет органдарының өзара қатынастары анықталды. Заң Қазақстан Республикасының ақша және несие қорларына қажеттілігін қамтамасыз ету кепілдігін, салымшылар мүдделеріне қорғау және мемлекеттік кредит саясатын іске асыруды қарастырады. Заңмен Ұлттық банктің негізгі міндеттері, ақша айналымы, кредит, банктік есеп айырысу және валюталық қатынастарды ұйымдастыру, банк, кредиттік, есеп айырысу мекемелерінің салымшыларының және кредиторлардың, сондай-ақ валюта сатып алу, сату және ауыстыру операцияларын жүзеге асытрушы мекемелере клиенттері мүдделерін қорғау.
1993 жылы қарашада Қазақстан Республикасында Ұлттық валютаның енгізілуіне байланысты Ұлттық Банкке ақша-кредит саласының қызымет істеуіне, оның бюджетпен және банктермен өзара қатыстарының класикалық үрдістерін жүргізуге, қызымет реттеу жүйесін нығайту толық жауапкершілік жүктелді. Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы – теңгенің ішкі және сыртқы тұрақтылығын қамтамасыз ету – Ұлттық Банктің негізгі міндеттерінің бірі болады. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің (Жалпы бөлім) қабылдануы, саясат және экономика саласында болып жатқан өзгерістреді есеспке алатын заңдылықты одан әрі жетілдіру, 1995 жылы 30 наурызда ҚР Президентінің заң күші бар «Қазақстан Респуликасының Ұлттық Банкі туралы» жарлығының шығуына ықпал етті. Жарлықта Қазақстан Респуликасының Ұлттық Банкісінің құқықтық мәртебесі және өкілеттігі, міндеттері, қызымет принцптері, оның банк жүйесіндегі ролі анықталады. Жарлық шықаннан бері Жаңа Конституциясының қабылдануына байланысты оған бірнеше рет өзгерістер және толықтырулар енгізілді.
ҚР Президентінің заң күші бар «Қазақстан Респуликасының Ұлттық Банкі туралы» жарлығына сәйкес указының ұлттық банк Қазақстан Республикасының Орталық болып табылады және Республикадағы Банк жүйесінің жоғарғы (бірінші) деңгейіне айқындайды.
Қазақстанда 1998 жылғы 1-ші қаңтарындағы мәлімет бойынша 2-ші деңгейлі 83 банк тіркелген, соның ішінде: мемлекетаралық-1, мемлекеттік немесе жарғылық капиталға 100% үкімет қатысуымен (резидент емес банктердің еншілес банктерін қосқанда)-20.
Ұлттық банк тарапынан екінші деңгейлі банктерді капиталдандыру және өтемділік талаптарының өсуі банктерді тарату және бірігу процесін жеделдетті. 1997 жылы екінші деңгейлі 23 банк лицензиясы кері шақырылды, сонын ішіндегі жұмыстағы кемшіліктері үшін 17, ерікті таратылуға байланысты-1, және бірігуге байланысты-15.
Екінші деңгейлі банктердің жиынтық меншікті капиталы 1997 жылы 1 желтоқсанда 33 млрд. теңге құрады.
1998 жылдың соңында республиканың банк жүйесіне шетел капиталының қатысуын шектеуді алып тастау туралы Ұлттық банк көзқарасы сақталуда. 1998 жылдың соңына қарай, бірінші топқа енгізілген банктер капитал жетекшілігі, активтер сапасы және тараптануы, менежмент деңгейі, бухгалтерлік есеп, ақпарат беру және қорғау жағынан халықаралық стандартқа сәйкестігіне жетуі тиіс. Банк саласын сауықтандыру мақсатында екінші деңгейлі банктерде ішкі бақылау жүйесі енгізілді. Банкпен берілген ақпарат шындығын және баланс мөлдірлігін арттыру үшін банктерді шот есептің жаңа жоспары бойынша мәліметтерді автоматтандырылған өңдеуге көшіру жоспарланады.