Акционерлік қоғамның құқықтары
Акционерлік қоғамның құқықтары туралы қазақша реферат
Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға көшуінің алғашқы кездерінен бастап кәсіпкерліктің дамуы мемлекеттің экономикалық саясатының маңызды бағыттарының бірі болып келеді.Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың «өз ісіне» деген табиғи ұмтылуды тудырып, өздерінің меншіктерін арттыра түседі. Ең соңында бұл қызметтің ерекше түрі -кәсіпкерлік қайраткерліктің пайда болуына әкеп соғады.
Кәсіпкерлік дегеніміз — адамдар мен олар құрған бірлестіктердің белсенді, дербес шаруашылық қызметі. Оның көмегімен адамдар мүліктік жауапкершілікті сақтай отырып, пайда табу жолын көздейді.
Кәсіпкер қабылданған заңға қайшы келмейтін қызметтің қандай да болмасын түрімен айналыса алады. Олар: шаруашылық-өндірістік, сауда-көтерме сату, жаңартпашылық, көрсетілген консультациялық қызметтер және т.б. коммерциялық делдалдық, сол сияқты құнды қағаздар операциялары.Шағын кәсіпорынның ел экономикасындағы ролі аса үлкен. Біздің республикамызда шағын кәсіпкерліктің үлесі қазіргі кезде 90 %-ға жетеді.
Кәсіпкерлік саласы жөнінде біршама мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, олар негізінен шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытуға бағытталған.Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 мамырдағы Жарлығымен
Бағдарламаның міндеттері оның мақсатымен айқындалды:
— халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету қоғамдық бірлестіктердің шағын кәсіпкерлікті қолдау мен қорғаудағы рөлін арттыру;
— шағын кәсіпкерліктің өндірістік саласындағы басымдылықты дамыту;
— шағын кәсіпкерлікті ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру және дамыту арқылы шағын кәсіпкерлік субъектілерінің тұрақты қызметі үшін қолайлы жағдайлар жасау болып тұжырымдалады;
Шағын кәсіпорындардың ең басты маңыздылығы — бұл әлеуметтік аспектілігінде.Өзінің құрылуымен шағын кәсіпорындар жұмыс орындарын көбейтуге жағдай жасайды, сөйтіп, жұмыссыздықты азайтады. Бұдан басқа халықтың жалпы білімділігінің артуы барысында азаматтар жаппай өздерінің жеке қабілеттіліктерін көрсете түседі.
Қазақстандағы заңнамалық базаның дамуы тек кәсіпкерліктің шағын түрлерінің басымдығын ғана көрсетпейді, сондай-ақ оның басқа да түрлеріне өзгерістер әкелді.
Соның ішінде, Қазақстан Республикасының 2003 ж. 13 мамырдағы №415-II «Акционерлік қоғамдар туралы» Заңы акционерлік компанияларды барынша ірілендіруді көздейді, яғни түрлі акционерлік қоғамдардың қалыптасуы мен қозғалмалығын қиындатады. Өзгертулер, сонымен қатар, халықтық акционерлік қоғамдарды(бұдан бұрын-ашық халық қоғамы) да қамтыды. Оның жеке капитал мөлшері сақталған жұмыскерлердің сандық құрамының 500 адамына 1 000 000 айлық көрсеткішін құрауы керек. Мұндай құрылым қалыптастырушы патернализм, өз уақытында бірнеше қаржы институттарының (зейнеткерлік қорлар, банктер) бірігуі мен іріленуіне, негізінен капитал мөлшерінің жинақталуымен бірге жүріп, түрлі жағымсыз құбылыстарға, соның ішінде капиталдың айналыста болмауына, көп мөлшердегі кәсіпорындардың ірі капиталдық қуатқа ие болмауына байланысты қайта құрылуына әкеп соқтырады.
Назар аударатын мәселелердің бірі болып кәсіпорындардың жұмысын уақытша тоқтататын түрлі тексерулер жатады. Бұл мәселені бірнеше рет Президенттің өзі талқылауға салды. Мұндай тексерулер қатарына: әкімшілік,салықтық, қаржылық, валюта-экспорттық және т.б. жатады. Бұл жөнінде үкімет тарапынан бірнеше қаулылар мен бұйрықтар қабылданды. Олар негізінен бірыңғай статистикалық есеп пен тіркеуді
Орталық құқықтық статистика арқылы жүргізеді.Біршама кемшіліктерге қарамастан бұл жүйенің тиімді жағы деп, шағын кәсіпкерлік субъектілерін тексеретін, 2002 жылдың 27 желтоқсанында қабылданған мораторийді есептеуге болады.
Оның негізгі міндеті заңсыз тексерулерді жою және шағын кәсіпкерліктің дамуына қолдау көрсету болып табылады.Жеке кәсіп ұйымдастырудағы маңызды мәселе болып несиемен қамту есептеледі. Мұндағы негізгі кедергіге жататыны несие үшін жоғары пайыз бен қысқа уақыттың берілуі.
Қазіргі Қазақстан Республикасы жағдайындағы мемлекет тарапынан жүргізілетін қолдау негізінен кәсіпкерліктің дамуына қолайлы жағдай жасауға бағытталуы қажет. Ол үшін несиелік жеңілдіктер, экспортты сақтандыру, коммерциялық ақпараттардың экспортты сақтандыру Корпорациясы, Қазақстандық инвестициялық қор, Инновациялық қор, несиелік бюро және т.б арқылы жүргізіледі. Кәсіпкерліктің дамуы тек мемлекет тарапынан индустриалдық және агроөнеркәсіптік саясат түрлерімен қолдау арқылы ғана емес, сонымен қатар бірінші орында кәсіпкерлердің өздерінің тиімді шешімдері арқылы , соның ішінде өндірісті жаңарту мен мамандандыру,кадр біліктілігін квалификациялау және т.б. қолдану болып табылады.
Жалпы алғанда кәсіпкерлік мәселесін шешу мен оны алдағы уақытта дамыту негізгі үш бағытта жүргізілуі қажет.
1. Ғылыми-техникалық мүмкіншілікті пайдалану мен дамыту арқылы инновациялық жаңартуды,негізінен меншіктегі кәсіпорынды модернизациялау, адам капиталын қолдану және өнімнің сапасын көтеру болып табылады. Ғылыми-техникалық және экономикалық серіктестік тұрғысында көңіл бөлетіні-бұл экологиялық фактор, яғни табиғи материалды экономикалық ресурс ретінде тану, бүгінгі таңда материал үнемдейтін түрінен ресурс сақтаушы технология түріне көшу қажеттігін тудырады. Міне, осының негізінде постиндустриалды қарқындату арқылы сапа жағынан жаңаша кәсіпкерлікке көшуге мүмкіндік береді.
2. Кәсіпкерліктің қоғам және мемлекет тарапынан қолдау табуы негізінен қоғамдық келісімдер мен президент қолдауына байланысты жүзеге асады. Соңғы кездері кәсіпкерлік іс-қызметтің престижін қолдауда қоғамдық пікір маңызды рөл атқарады.Соның ішінде елімізде жүргізілетін конкурстар, атап айтсақ «Жыл кәсіпкері», «Онжылдықтағы ең үздік кәсіпкер» секілді түрлі қызмет салаларында жүргізіліп келеді.
3. Нормативті-құқықтық базаның , кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымының (мемлекеттік органдардың, бизнес орталықтарының, қызмет көрсету және қоғамдық кәсіпорындардың) алдағы уақытта тұрақталуы мен жаңаруы.
