Тәттімбет Қазанғапұлы реферат
(1815-1860)
Кіріспе
2005 жылы шертпе күйдің негізін қалаушы, ұлы композитор Тәттімбет Қазанғапұлының туғанына 190 жыл толды. Осы орайда облыстық Ж.Бектұров атындағы жасөспірімдер кітапханасы Тәттімбет Қазанғапұлының өмірі мен шығармашылығына байланысты ұсынылатын әдебиеттер көрсеткішін дайындады.
Бұл көрсеткіште Тәттімбет Қазанғапұлының өмірі мен шығармашылығы байланысты қысқаша өмірбаяны мен күйші Тәттімбет күйлерінің құрылымдық ерекшеліктерін зерттеген музыка зерттеушілері мен оның құдыретті күйлерін асқан шеберлікпен жырлап, суреттеген ақын-жазушыларымыздың кітаптары және баспасөз беттеріне шыққан материалдар көрсетілген.
Көрсеткіш жалпы көпшілік қауымға, өнер мектептерінің оқытушылары мен оқушыларына арналған.
Жұмыс түрі: Реферат
Пәні: Басқа тақырыптағы рефераттар
Жұмыс көлемі: - бет
-----------------------------------------------------------------------------------
РЕФЕРАТТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
(1815-1860)
Кіріспе
2005 жылы шертпе күйдің негізін қалаушы,
Бұл көрсеткіште Тәттімбет Қазанғапұлының өмірі мен
Көрсеткіш жалпы көпшілік қауымға, өнер
Тәттімбет Қазанғапұлы
(1815-1860)
«Тәттімбет Арғын асқан ардагерім,
Қырық түрлі күй тамған бармағынан»
Біржан сал
Өнерде өзіндік қолтаңбасымен жарқырай көрініп, ол
Тәттімбет ұлттық музыка өнері аспанында жарық
Ол күй құдіретін, домбыра сырын ерекше
Қазанғапұлы Тәттімбет-қазақ халқының аспапты музыкасында қоңыр
Ол ән мен күйдің жылжыған жорғасы
Қазанғапұлы Тәттімбет 1815 жылы Қарағанды облысының
Өнердің бәрін де үйрену қажет деседі
1855 жылғы 24 наурызда Ресей патшасы
Тәттімбет күйлерін насихаттаған өз інісі Жақсымбет,
Тәттімбет күйлерін осы заманға жеткізген, насихаттаушы
Тәттімбет күйлері музыка өнеріміздің алтын қорына
Қарағандыда Тәттімбет атындағы музыкалық өнер колледжі
Қазіргі уақытта бұл оркестр елімізге танымал
Тәттімбет Қазанғапұлының өмірі мен шығармашылығы
жайындағы кітаптар
1. Ләмбеков, С. Тәттімбет : Хикаят.-Алматы:
Жазушы Сапаргали Ләмбековтің бұл кітабында қазақтың
2. Салықов К.Тәттімбет:Поэма мен өлеңдер.-Алматы:Жалын,1989.-192 б.
Қазақтың көрнекті ақыны Кәкімбек Салықов «Тәттімбет»
«Жалғады сондай ақ міндет
Асандай аңсап азат күн;
Құрманғазы, Тәттімбет
Қос дүлдүлі қазақтың»-деп жырлайды.
Ақын бабаларымыздың асыл арманы, аңыз
Поэмадағы Тәтті бабамыздың ұлы күйші Дәулеткереймен
Тәттімбет күйі-ойлы күй, мұңлы күй, философиялық
3. Жұбанов А. Тәттімбет //
Академик Ахмет Жұбановтың «Ғасырлар пернесі» атты
Ахмет Жұбанов «Тәттімбет» атты очеркінде Тәттімбеттің
-Жігітім, байқа, ол қыз алса, шалса
Шынында да қыз әрі әнші,әрі домбырашы,
Екі өнерпаз да басында тым жиілетпей,
Тәттімбет қырық күй тартқан кезде қыз
Тәттімбет арғын асқан ардагерім,
Қырық түрлі күй тамған бармағынан-деп мақтануының
Айтушылар Тәттімбеттің қырқыншы тартқан күйі «Сылқылдақ»
Тарихи документтерге қарағанда, 1855 жылғы 24
«Қосбасардың» тарихы жайлы ел аузындағы әңгімені
Тәттімбет бір күйді бастап кетті. Күй
-Мына номадтардың музыкасы қандай әсем еді!-деді
Генерал ұзақ уақыт Тәттімбеттің ойынына қол
Тәттімбеттің күйлерінің негізін Алматыға алып келген,
-Әбікен домбыра тартқанда өзіміз ішкен асымызды
Тәттімбет күйлері бұл күнде тек Қазақстан
«Тәттімбет творчествосы қазақтың музыка тарихында ерекше
4.Түсіпбеков,Т. Тәттімбет. Деректі повесть.-Қарағанды: Полиграфия ,
Кітап авторы Тұрысбек Түсіпбеков-Тәттімбет өнерінің насихатшысы.
Тұрысбек Түсіпбековтың «Тәттімбет» деректі повесі ұлы
Жігерлі насихаттаушысы, белгілі домбырашы, Тұрысбек Түсіпбеков:
Тәттімбет лирик, сыршыл композитор. Оның күйлері
Өнерлі бабамның мұрасын ғылыми түрде зерттегеніме
Кіршік жоқ бабамның өнерінде,
Текті күйі көңілімнің көк төрінде.
Күй тартып жүргендейін әлі де ол,
Мөшеке-Маныбайдың бөктерінде,
Естілгендей әлі де күй күмбірі,
Шайырғалы тауының бөктерінде-
деген бір шумақ ойыма орала береді.
5. Бекенов У. Күй табиғаты.-Алматы :Өнер,1980-180
Музыка зерттеушісі, белгілі күйші, Уәли Бекенов
Уәли Бекеновтың «Тәттімбет және оның күй
Тәттімбет Қазанғапұлының өмірі мен шығармашылығына
байланысты әдебиеттер мен баспасөз
Тәттімбет Қазанғапұлы//Қазақ ССР. 4 т. энциклопедия.-.Алматы,1989.-Т.4.-565
Тәттімбет Қазанғапұлы//Қарағанды.Қарағанды облысы: Энциклопедия. Алматы:1990.-532 б.
Бегалин С. Күй күмбезі //Күй табиғаты.-Алматы.-1981.-29
Бегалин С. Күй күмбезі Тәттімбет //Бегалин
Жақанов И. Тәттімбет күйлері шертілген кеш//
Жұбанов А.Тәттімбет//Жұбанов А.Ән-күй сапары.-Алматы:1976-77-81 б.
Жұбанов А. Тәттімбет Қазанғапов//Жұбанов А.Қазақтың халық
Дәрібаев Х. Тәттімбет. Өмірбаяндық штрихтер //Қос
Тарақты А. Тәттімбет//Қазақтың әйгілі күйшілері..-Алматы,1992.-11 б.
Түсіпбеков Т. Тәттімбет.Деректі повесть.-Қарағанды.-1993
Салықов Т. Тәттімбет:Поэма мен өлеңдер.-Алматы;Жалын, 1989.-192
****
Әбдешев М. Тәттімбет медальмен наградталған //Қазақ
Баймұханбетов Р.Тәттімбет туралы фильм//Нар.трибуна.-1994.-13 тамыз
Бегалин С. Бір суреттің сыры//Қазақ әдебиеті.-1968.-20
Бегалин С. Дарынды күйші// Қазақ әдебиеті.-1968.-7
Бегалин С. Сахара саздары//Жұлдыз.-1976.-№5.-150-158 б.
Бейсенбаев М.Тағы да Тәттімбет туралы//Мәдениет және
Бектұров Ж. Домбыра мұңы//Орталық Қазақстан.-1990.-3 там.
Бектұров Ж. Партия, соғыс және еңбек
Бердібаев Р. Тәттімбет шыңы//Орталық Қазақстан.-1990.-18 желт.
Жанғожин А. Тәттімбеттің кітабы-Сарыжайлау»//Орталық Қазақстан.-1989.-28 қаңтар
Жүзбасов Қ. Күй ғұмыр//Қазақ әдебиеті.-1990.-7 желтоқсан
Жұбанов А.Тәттімбет //Қазақ әдебиеті.-1955.-22 қыркүйек
Исин А. Тәттімбет жайлы бірер сөз//Мәдениет
Мерғалиев Т. Тәттімбет күйлерінің тарихы туралы//Қазақ
Мұздыбаев Б.Тағы да Тәттімбет туралы//Орталық Қазақстан.-1977.-5
Мұстафин Б. Тәттімбет Қазанғапұлы// Орталық .Қазақстан.-190.-12
Омарбекұлы М. Ұлы даланың ұлы күйшісі//Балқантау.-1995.-12
Попов Ю. Ұлы күйші мұрасы// Коммунизм
Сатаев А.Тәттімбет хақында//Жұлдыз.-№5.-149 б.
Сауғабаев Қ.Той дүбірі жақын//Орталық Қазақстан.-1990.-29 маусым
Cейдімбеков А.Бес төре//Орталық Қазақстан.-1990.-14 шілде
Сейдімбеков А. Тәттімбет//Орталық Қазақстан.-1992.-13,14 наур.
Семқұлтегі Б. Тәттімбетті сан қырынан танытып,
Тәттімбеттің туғанына 175 жыл//Ленин туы.-1990.-4 тамыз
Төкешев Н. Жазушы Жайық Бектұровқа ашық
Төкешев Н. Кемел күйші Омбыдағы қабылдауда//Ленин
Төкешев Н. Күй күмбезі//Орталық Қазақстан.-1990.-3 тамыз
Төкешев Н. Тәттімбет Омбыда//Орталық Қазақстан.-1990.-7 қазан
Төкешев Н. Халық композиторы Тәттімбет//Ленин туы.-1990.-21
Түсіпбеков Т. Кемеңгердің көлеңкесі де ыстық//Ленин
Түсіпбеков Т.Тәттімбет «Сарыжайлау»//Ленин туы.-1990.-11 қаңтар
Түсіпбеков Т.Шертпе күйдің атасы//Сарыарқа.-1994.-№5.-215 б.
Түсіпбеков Т.Бір өзі шертпе күйде мектеп
Құрастырушы Н.Қ. Қаленова
Шығаруға жауапты Г.А. Бекбалакова
1
