Каспий Банк қызметіне жалпы сипаттама
Бухгалтерлік есептің мақсаты бухгалтерлік ақпараттарды пайдаланушылардың мүддесі мен ыңғайына байланысты басқарушылардың (әкімшіліктердің) ықпалы, акционерлердің (меншік иелерінің) мүдделеріне қайшы келетін салық мәлімдемесінен тұрады. Кейінгілердің мақсаты шынайы қаржылық есептілікті құру нәтижесінде таза табыс ұсыну мен есеп айырысуға тіреледі.
Бухгалтерлік есептің жағдайы, жеке пайдаланушылардың айрықша қажеттілігін қанағаттандыру үшін емес, айтарлықтай көп санды пайдаланушылар мүддесіне жауап беретін, жалпы мақсаттағы ақпараттарды анықтау болып табылады.
Каспий банкі АҚ-да есеп саясаты Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп бойынша Ұлттық комиссиясының 2001 жылдың 13 қаңтарында № 3 қаулысымен бекітілген «Есеп саясаты және оның ашылымдары» бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес жасаған.
Субъектінің есеп саясаты субъектілердің қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есебінің Бас шот жоспарының, ҚР Қаржы Министрлігінің бухгалтерлік есеп әдістемесі бойынша департаментінің нұсқауларының, Салық комитетінің және Үкіметтің басқа атқарушы органдарының директиваларының талаптарына сәйкес ұйымдастырылған.
Каспий банкі АҚ-да есеп саясаты салықтық есеппен сәйкес келеді және ҚР « Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» заңның, бухгалтерлік есеп стандарттарының және оның әдістемелік ұсынымдарының және инструкцияларының қоятын талаптарына жауап береді.
Банк қабылдаған есеп және салық сясатының ұзақ мерзімді сипаты бар және бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есеп беруді алу бойынша есеп және салық саясатының төмендегідей талаптарын қамтамасыз етеді:
— бухгалтерлік есепте шаруашылық қызметтің барлық фактілерінің толық көрсетілуі;
— мүмкін болатын табыстар және активтерге қарағанда шығындар және пассивтер есебін жүргізу кезінде байқампаздық немесе консерватизм талаптарын сақтау;
— бухгалтерлік есепте шаруашылық қызмет фактілерін тек құқықтық нысанына қарай емес шаруашылық қызметтің экономикалық мазмұны және жағдайларына байланысты көрсету, мазмұнның нысаннан артық болу принципін сақтау;
— аналитикалық және синтетикалық есеп мәліметтерін қалыптастыру кезінде үздіксіздік талаптарын сақтау;
— өндіріс және шаруашылық қызмет жағдайларына қарай бухгалтерлік есепті тиімді және үнемді, яғни, рационалдық талаптардың сақталуы;
— ұзақ мерзімді активтерге амортизация есептеуде, тауарлы-материалдық қорларды бағалауда, күдікті борыштар бойынша резервтер құруда, пайдаланылған әдістердің бір есепті мерзімнен екінші есепті мерзімге жалғастырылуының қолданылуы, яғни, бір ізділік принципінің сақталуы.
Есеп және салық саясатының негізгі аспектілері серіктестіктің жылдық есеп беруінің түсіндірме жазбасында көрініс табады. Онда соңғы қаржылық нәтижелер, орындалған жұмыстар және қызметтер, өткізілген өнім көлемі, өткізілген өнімнің (жұмыстар, қызметтер) өзіндік құны ашылады, серіктестіктің дебиторлық және кредиторлық қарыздарды, күдікті қарыздар сомасы және өндірістің жоспарланған көлемінің орындалуына әсер еткен себептер ашылады.
Каспий банк АҚ-да жылдық қаржылық есеп беруі түсіндірме жазбамен қатар бухгалтерлік баланстан, қаржы-шаруашылық қызмет нәтижелері туралы есептен (№ 2 нысаны), ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен тұрады.
Банктің есеп саясатында бухгалтерлік есептің төмендегідей әдістері қарастырылған:
— негізгі құрал-жабдықтар және материалдық емес активтерге амортизация есептеуде түзу сызықты әдіс;
— тауарлы-материалдық қорларды бағалауда орташа салыстырмалы құн әдісі;
— күдікті дебиторлық қарыздар бойынша резерв құруда төлеу мерзімі бойынша есептеу әдісі;
— табыстар мен шығындарды тану кезінде есептеу әдісі.
Есептеу әдісі табыстар мен шығындарды есепке алу нақты ақша қаражаттарының келіп түсуі немесе жұмсалуы кезінде емес, ал нақты операция жүргізілген уақытқа негізделген.
Банктің есеп саясаты банк Директорымен мына жағдайларда өзгертіледі:
— Банк қызметінің тоқтатылуы;
— Басқа банктермен бірігуі;
— Қазақстан Республикасының заңдылықтарының өзгеруі;
— Бухгалтерлік және салықтық есепті реттейтін нормативтік құжаттардың өзгеруі.
Каспий банк АҚ-ның есеп саясаты банк Директорымен 2003 жылдың 13 мамырда қабылданып, 2004 жылы қайта толықтырылып бекітілген.
Қазіргі кезде басқарудың ұйымдық құрылымының күрделенуіне байланысты бақылау қызметінің қызметі үлкен мәнге ие болуда. Бәсеке ортасында бақылаудың тиімді жүйесі ұйымның өміршеңдігінің кепілі және табысты қызметтің басты шарты болып табылады.
Шет елдерде ішкі және сыртқы аудит кең қолданылады.Бұл кезде алдын-ала және ағымдық бақылауға орын беріледі, өйткені шаруашылық операциялары аяқталғаннан кейін оның тиімділігіне, яғни ұйымның шаруашылық-қаржы қызметі барысында қолдан шығып кеткен кемшіліктерді жою шараларын қабылдауға ықпал ету мүмкін емес. Республикамызда ішкі бақылау жүзеге асырылады, бірақ ол әкімшіліктің кейбір ұйғарымдарының, үкіметтің нормативтік актілерінің орындалуын тексерумен, шаруашылық қызметін талдаумен шектеледі, әрі тек кезекті бақылау сипатына ие.
Ішкі аудит ішкі бақылаудың жалпы жүйесінің ажырамас бөлігі ретінде қарастырылады. Ішкі аудит сыртқы аудиттен маңызды, әрі түбегейлі айырмашылықтарға ие, атап айтсақ:
