Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарттары және қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары
Бухгалтерлік есеп стандарттары — есеп жүйесін реттеудің екінші деңгейі, олар қаржылық есеп беретін барлық субьектілер үшін нормативті құқықтық құжаттар болып табылады. Стандарттардың негізінде есептің жеке учаскелері, сонымен қатар шаурашылық субьектілерінің салалық ерекшеліктері бойынша бухгалтерлік есепті жүргізудің базалық тәртіптері бекітіледі.
Стандарттар есептің әр түрлі аспектілерін суреттейді және қандай да бір әдістері мен амалдарын дұрыс пайлануды талдаудың әдістемелік негізі, құралы болып қызмет атқарады.
1997 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстан Республикасы халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттарына көшу негізінде қазіргі кезде сандық түрде қолдану бойынша әдістемелік ұсыныстарды дайындаумен толықтырылып отыратын 20 стандарттарын енгізді. Халықаралық тәжірибедегі сияқты Қазақстанда қызмет етіп отырған есеп стандарттарын былай бөлуге болады:
v Жалпы әдістемелік ( № 4 « Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп » және т.б. );
v Әлеуметтік саясат бойынша стандарттар (№ 16 « Зейнетақылық қамтамасыз ету шығындары есебі » және т.б.) ;
v Мүліктер мен құралдардың жеке түрлері бойынша стандарттар (№6 « Негізгі құралдар есебі », №7 « Тауарлы — матералдық қорлар есебі », №8 « Қаржылық инвестициялар есебі ») және т.б.
Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарттарының тізімі ұсынылады:
Стандарт нөмірі
БЕС 4
1997
БЕС 5
1997
БЕС 6
1997
БЕС 7
1997
БЕС 8
1997
БЕС 9
1997
БЕС 10
1997
БЕС 11
1997
БЕС 12
1997
БЕС 13
1997
БЕС 14
1997
БЕС 15
1997
БЕС 16
1997
БЕС 17
1997
БЕС 18
1997
БЕС 19
1997
БЕС 20
1997
БЕС 21
1998
БЕС 23
1998
БЕС 24
1998
БЕС 25
1998
БЕС 27
1999
БЕС 28
2000
БЕС 29
2000
БЕС 30
2003
БЕС 31
2003
БЕС 32
2003
БЕС 33
2004
2008 жылдың 1 қаңтарынан Қазақстан Республикасы « Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік » заңының 2- бабына сәйкес мемлекеттік мекемелерді, ірі кәсіпкерлік субьектілерін және жария мүдделі ұйымдарды қоспағанда, дара кәсіпкерлер мен ұйымдар қаржылық есептемелікті ұлттық стандарттарға сәйкес құрастырады, мынадай санаттарға байланысты:
1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шаруа немесе фермер қожалықтары, ауыл шарушылығы өнімдерін өндіретін заңды тұлғалар үшін , сондай-ақ оңайлатылған декларация негізінде арнайы салық режимін қолданатын шағын кәсіпкерлік субьектілер бухгалтерлік есепті « Қаржылық есептемеліктің № 1 Ұлттық стандарттары » бойынша жүргізеді;
2) Бірінші тармақтардағы аталғандарды қоспағанда, шағын кәсіпкерлік субьектілеріне , сондай-ақ коммерциялық ұйымдарға, шетелдік заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан аумағында тіркелген филиалдары мен өкілдіктері мен бухгалтерлік есепті « Қаржылық есептемеліктің № 2 Ұлттық стандарттары » бойынша жүргізеді;
3) Орта кәсіпкерлік субьектілері , сондай-ақ оралымды басқару құқығына негізделген мемлекеттік кәсіпорындар ( қазыналық кәсіпорындар ) бухгалтерлік есепті « Қаржылық есептемеліктің № 2 Ұлттық стандарттары » бойынша жүргізеді.
Ірі кәсіпкерлік субьектілер мен жария мүдделі ұйымдар қаржылық есептілікті халықаралық стандарттарға сәйкес жасауға міндетті.
1,2,3 – тармағында аталған ұйымдар есептілік саясатын бекіткен олардың басшы органдарының шешімі бойынша қаржылық есептілікті халықаралық стандарттарға сәйкес жасауға құқылы.