«Маңғыстау мұнай барлау» АҚ технико – экономикалық көрсеткіштерін талдау
Қазақстан Республикасы нарығында «Маңғыстау мұнай барлау» АҚ – мы 1957 жылдан бері қызмет атқаруда. Ол өзінің құрамында мұнай барлау экспедициясы, автоспецтранспорттық кантора, жүкті тиеу жән түсіру жұмыстарына арналған, мұнай құбырларын, скважиналарды жөндейтін цехтары жұмыс істеуде. Мемлекеттік лицензиясына сәйкес «Маңғыстау мұнай барлау» АҚ – мы мұнай және газ скважиналарын игеру, бұрғылау, жөндеу өндіріске қажетті тетіктерді даярлаумен айналысады. «Маңғыстау мұнай барлау» АҚ – мы заңды тұлға болып табылады және өз қызметін ҚР Заңына, жарғысына сәйкес жүргізеді. АҚ – ның қаржылық және өнеркәсіптік қызметі жеке шаруашылық негізде іске асырылады.
«Маңғыстау мұнай барлау» АҚ бастапқы жарғылық қоры бір акцияның номиналды құны 5000 теңгені құрайтын 70000000 теңгені құрады, жалпы саны 14000 акция және ол келесідей түрде үлестірілген:
жарғылық қордың шамасының 25% артықшылығы бар акция түрінде қайтарымсыз негізде еңбек ұжымына берілген;
жарғылық қордың шамасының 75% қарапайым акция түрінде мемлекеттік пакетті құрады, ол толық көлемде «Мұнайгаз» Мемлекеттік холдингтік компаниясынының жарғылық қорының иелігіне, пайдалану мен басқаруға жария ету құқығысыз (билік ету құқығысыз) берілді.
«Маңғыстау мұнай барлау» АҚ – ның өзінің жеке балансы, банкте шоты, қазақ және орыс тілдерінде берілген мөрі бар және серіктестіктің құрылымын анықтайды, сонымен қатар өз штатын біріктіреді.
Компаниядағы барлық жұмыстарды кәсіби мамандар, өз ісінің шеберлері жүзеге асырады, себебі олардың қызметінің нәтижесі табысты қамтамасыз етеді. Компания кадрлары оның ең бағалы активтері болып табылады. Сондықтан компания өз қызметкерлеріне еңбегіне қарай ақысын төлейді, мүмкіндігінше ынталандырады, кәсіби және карьералық өсуіне мүмкіндік береді, жақсы еңбек жағдайымен қамтиды.
«Маңғыстау мұнай барлау» АҚ өнімі болып мұнай өнімдеріне (бензин, мұнай отыны, мазут, керосин) деген қажеттілікті қамтамасыз етуге бағытталған шикі мұнай табылады.
«Маңғыстау мұнай барлау» АҚ- ның келесідей өндірістік құрылымы бар:
1) мұнай мен газ өндіретін цех ;
2) мұнайды дайындайтын және айдайтын цех ;
3) орталық инженерлік-техникалық қызмет (ОИТҚ);
4) қабаттарға мұнай беруді арттыру бойынша және скважиналарды капиталды жөндеу бойынша басқарма;
1) орталық ғылыми-зерттеу лабораториясы ;
2) өндірістік қызмет көрсету базасы ;
3) құрал-жабдықты іске қосу мен электрмен қамтамасыз етудің прокатты-жөндеу цехы;
4) мұнай өнімдерін тию және жөнелту құбырлары;
Аталған саланың ерекшелігі мұнда өндіріс үрдісі үздіксіз болып табылады.
Жасап шығарудың басынан бастап кен орнының эксплуатациялық қоры 137 скважинадан 280 скважинаға дейін өсті, ол жобалық санның екі есеге өскенін көрсетеді, оның 150-эксплуатациялық, 73–басушы, 5-газдық, 3-бақылаушылық, 21 — сумен қоршалған, 20-барлаушылық, 8- жоюшы.
1-сурет. «Маңғыстау мұнай барлау» АҚ-ның басқару құрылымы.[автор құрастырған Дерек көзі ]
Бас заңгер – кәсіпорынның қызметіндегі заңдылықтың сақталуын қамтамасыз етіп, өзінің қызметін ҚР-ның заңдарына негіздеп, оның құқықтық қызығушылығын қорғайды.
Бас экономист – кәсіпорындағы экономикалық жобалау қызметін басқарады. Мұнайды өңдеу жөніндегі департамент
Бас инженер – механикалық және техникалық жобаларын жүзеге асыруға бағытталған қызметтерді басқарады, оларға қажетті жағдайларды қамтамасыз етеді.
Энергетик – тиісті техникалық жағдайдың сақталуын қамтамасыз етеді.
Технолог – бәсекеге қабілетті технологияларды енгізумен өндірістің техникалық дайындығын жақсартумен және өнімнің өмірлік циклын ұлғайтумен айналысады.
Техникалық бақылау – бекітілген үлгіге және стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкес келмейтін өнімді шығаруға шек қоюды бақылайды.
Жобалық-конструкторлық бөлім — өндірістік ресурстардың неғұрлым аз шығындармен жүзеге асатын өндірістің техникалық дамытуының жоба-конструкторлық құжаттауды өз уақытында сапалы өңдеу негізінде өндірістің тиімділігін жоғарлатуды қамтамасыз етеді.
Техникалық қауіпсіздік – кәсіпорында сау және қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамасыз ету бойынша жұмыстарды ұйымдастырып, жүргізеді.
Бас механик – тиісті механикалық жағдайларының сақталуын қамтамасыз етеді.
Экономика департаменті
Қаржылық талдау талдау бөлімі — өндірістің рентабльдігін жоғарлату, өндірістік қуаттылықты, материалдық еңбек ресурстарын тиімді пайдалану бойынша әдістерін қарастыруда қатысуды, кәсіпорынның қызметінің кешенді экономикалық және қаржылық талдауын ұйымдастырады.
Орталық бухгалтерия – бухгалтерлік есепті жүргізеді және ұйымдастырады.
Еңбекақы бөлімі – еңбекақыны ұйымдастырады.
Кадрлар бөлімі – жұмыс кадрлары мен мамандарды іріктеу және пайдалануды ұйымдастырады.
Маркетинг бөлімі – маркетинг стратегиясының барлық түрлерін және өндірісті тұтынушылардың шығарылып жатқан өнімге қоятын талаптарын қамтамасыз етуге бағыттауды ұйымдастырады.
Кесте мәліметтерінен көріп отырғандай, өткізілген өнімнен түскен табыс 2009 жылғы мәліметпен салыстырғанда 124,4%өсіп отыр, яғни 2010жылы ол 1015333,2 мың теңгені құрады. Бұл дегеніміз кәсіпорын басшыларының тауардың сапасын арттырып оған деген сұранысты күшейткен.
Кезең шығындары 50799,2 мың теңгені құрап, кәсіпорынның таза табысы 178,7 пайызға артып, оң нәтиже беріп отыр.
2010 жылғы жұмыс істейтіндердің саны 399 адамды құрады (2009ж. 101,01%), 2009 жылмен салыстырғанда 4 адамға көбейді және мұнда өнеркәсіптік-өндірістік персоналдың саны 370 адамға көбейді, яғни жұмысшылардың 4 адамға көбеюі, кәсіпорын 4 жас маманды өзінің компаниясына шақыруынан туындап отыр және жұмысшылар мен қызметкерлердің санының артуы жаңа жұмыс орындарын құрумен түсіндіріледі.
2-кесте. 2009, 2010 жж-ғы «Маңғыстау мұнай барлау» АҚ негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері
Кәсіпорындағы 1-жұмыскердің орташа еңбек ақысы – жұмыскерлер еңбек ақы қорын/жұмыскер санына/12; яғни, ол 2009 жылы 68404,8 мың теңгесін құрады, ал 2010 жылы ол 74135,3 мың теңге болды, яғни өткен жылмен салыстырғанда 108,4 % жоғарлағанын көріп отырмыз.
2009 жылы НҚ бастапқы құны 112792,5 мың теңгені құрады, яғни 2010 жылмен салыстырғанда ол 115,5% өсіп тұр.
НҚ пайдалану тиімділігін қор сыйымдылығы көрсеткішінің көмегімен түсіндіруге болады,яғни қор сыйымдылы дегеніміз – Н.Қ. орташа жылдық құнының өткізілген өнімнен түскен табысқа қатынасын айтамыз, ол 2009 жылы 7,23 теңгені, ал 2010 жылы тауарлық өнімнің 1 теңгесіне НҚ-ның 7,8 теңгесін құрады. Осылайша, қор сыйымдылығы 107,9%-ға артты, ол аталған өндірістің негізгі қорлармен жеткілікті түрде қамтамасыз етілу қажеттілігін білдіреді.
Осылайша, тауарлық өнімнің 1 теңгесіне кеткен шығындар 2009 жылғы 0,93 теңгеден 2010 жылы 0,90-ға дейін кеміді, яғни ол 2009 жылдың деңгейіне қарағанда 9,7%-ды құрады.
Қызмет етудің технико-экономикалық көрсеткіштерін талдаудан келесідей қорытындылар жасауға болады: «Маңғыстау мұнай барлау» АҚ негізгі қорлары жұмыс істеп тұрған жеткілікті түрдегі тұрақты кәсіпорын, және ең қызықтысы, пайдалы және өзін-өзі қаржыландыру мәселелерін шеше алады.
