Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты бойынша жауапкершiлiк
Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты бойынша жауапкершiлiк. Жолаушы мен теңдеме жүктi тасымалдау бойынша мiндеттемелердi орындамаған кезде тасымалдаушы заңнамамен белгiленген жауапкершiлiкке тартылады. Заңнамамен белгi-ленген жауапкершiлiктiң ерекшелiгi болып көлiктiң барлық түрлерiмен тасымалдауға қатысты қолданылатын жауапкершiлiк туралы нормалардың унификациялануы табылады.
Жолаушыны тасымалдайтын көлiк құралын жөнелтудi кiдiрткенi немесе мұндай көлiк құралының баратын жерiне кешiгiп барғаны үшiн (қалалық және қала маңы қатынастарындағы тасымалдауды қоспағанда) тасымалдаушы, егер кiдiрту немесе кешiгу дүлей күштiң салдарынан орын алғанын дәлелдемесе, жолаушыға көлiк туралы тиiстi заң актiлерiнде белгiленген мөлшерде айыппұл төлейдi.
Аталған жағдайларда жолаушы тасымалдаудан бас тартуға құқылы, онда тасымалдаушы жолаушыға кiре ақысын толық көлемiнде қайтаруға, сондай-ақ жолаушыға осындай кiдiртуге байланысты ол шеккен залалдың орнын толтыруға мiндеттi.
Қазақстан Республикасының “Көлiк туралы” Заңының 18-бабының 2-тармағына сәйкес, тасымалдаушының кiнәсi бойынша (жолаушы тасымалдаушының қызметтерiн пайдаланған жағдай да) жолаушыны тасымалдау кiдiртiлген кезде, егер олар орын алса жолаушыға залалды өтеумен қатар,тасымалдаушы жолаушыға кiдiртiлген әрбiр сағат үшiн билет құнынан 3% мөлшерiнде айыппұл төлеуге тиiс. Жолаушыға төлеуге тиiс айыппұл-дың сомасы алынған билет құнынан аса алмайды. Жолаушының сұрауы бойынша оған тасымалдаудың кiдiрту себебi туралы ресми құжат берiлетiн болады немесе оның билетiнде белгi қойылуы тиiс.
Тасымалдауға қабылданған теңдеме жүктiң жоғалғаны кем шыққаны және зақымданғаны (бүлiнгенi) үшiн жауапкершi-лiктiң мөлшерi тасымалдауға қабылданған жүктiң жоғалғаны, кем шыққаны, зақымданғаны үшiн сияқты болып табылады. Тасымалдаушы теңдеме жүктi жеткiзу мерзiмiн өткiзiп алғаны үшiн теңдеме жүктi алушыға өткiзiп алынған әрбiр тәулiк үшiн тасымалдау ақысының 10% мөлшерiнде айыппұл төлеуге тиiс. Бұл жағдайда да жауапкершiлiктiң шектi мөлшерi тасымалдау ақысының 50%-нан аспауға тиiс. Тараптардың келiсiмi бойын-ша, егер тасымалдаушы жауапкершiлiктiң жоғарырақ мөлшерiне келiссе, жолаушының не теңдеме жүктi алушының шығындарын өтеуге заңнамамен көзделген, аталған жауапкершiлiк мөлшерi ұлғайтылу жағына қарай өзгертiлуi мүмкiн. Бiрақ жауапкершi-лiктiң келтiрiлген санкцияларын жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарттарын тасымалдаушымен бұзғаны үшiн жауап-кершiлiктiң төменгi мөлшерi ретiнде қарастырған жөн.
Егер тасымалдау кезiнде жолаушының денсаулығына немесе өмiрiне зиян келтiрiлсе тасымалдаушы мүлiктiк жауапкершiлiкке тартылады. Барлық көлiк құралдарын жоғары қауiп көздерiне жатқызуға болады. Сонымен қатар, тасымалдаушы әдеттегiдей, кәсiпкерлiк қызмет субъектiсi. Осыған байланысты тасымалдау-шының кiнәсiз жауапкершiлiгi көзделедi және ол жолаушының денсаулығы мен өмiрiне келтiрiлген зиянды өтеуден, егер ол зиян жәбiрленушiнiң терiс пиғылынан немесе бой алдырмайтын күштiң әрекет етуiмен келтiрiлгенiн дәлелдесе босатылуы мүмкiн.
Қазақстан Республикасының “Темiр жол көлiгi туралы” Заңының 75-бабының 2-тармағына сәйкес жолаушының өмiрi мен денсаулығына зиян келтiргенi үшiн тасымалдаушының жауапкершiлiгi жолаушы поезда және поезға кiру (шығу) кезiнде вокзал аумағында болған кезеңде туындайды.